1.4 зертханалық жұмыс. Корреляционды-регрессионды талдау.
Мақсаты: корреляциондық талдау бойынша білім мен дағдыларын бектіу.
Қысқаша теориялық анықтама:
Корреляциондық талдау – кездейсоқ өзгеретін бірнеше параметрлер арасындағы өзара байланысының бар болуын және дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін әдістер тобын айтады. Өзара байланыстар арнайы сандық көрсеткіштермен бағаланады. Корреляциондық байланыс аргументтің (тәуелсіз айнымалы) бір мәніне функцияның (тәуелді мәніне) бірқатар мәндер сәйкес келгенде пайда болады. Сонда байланыс аргумент өзгеруінен тәуелді болатындай функцияның орташа мәндердің өзгеру тенденция ретінде анықталады.
Корреляциондық талдаудың негізгі мақсаттары – y нәтижелік белгілердің xi факторлық белгілерден аналитикалық тәуелділікті көрсету және анықтау формасы.
Корреляциондық талдаудың негізгі ерекшелігі – х және у арасындағы байланыс тығыздығын анықтау.
Негізгі сандық көрсеткіштері – корреляция коэффициенті және корреляциондық қатынас.
Корреляциондық талдаудың келесі кезеңдерін шығарады:
Белгілер арасындағы өзара байланысының бар болуын шығару;
Байланыс формасын анықтау;
Байланыс түрін және тығыздығын анықтау.
Жұптық регрессия деп Х және У айнымалыларының байланыс теңдеуін атайды. y f (x), мұнда У – нәтижелік фактор, Х - әсер етуші фактор.
Сызықты және сызықты емес регрессияларын ажыратады.
Сызықты регрессия: y a b*x ,мұнда - модельде қарастырылмаған факторлар.
Сызықты емес регрессия екі класска бөлінеді: а) модельде қарастырылатын әсер етуші факторлар бойынша сызықты емес регрессия; б) бағаланатын параметрлер бойынша сызықты емес регрессия.
Параметрлерді кіші квадраттар әдісі (ККӘ) бойынша бағалайды.
- регрессия теңдеуінің бос мүшесі;
- регрессия коэффициенті
Айнымалылар арасында өзара байланысын көрсетудің ең қарапайым тәсілі – таратылу диаграммасын салу – корреляция өрісі деп аталады.
Жұптық корреляция коэффициентің есептеу формуласы:
Корреляция коэффициентінің мәнінің модулі жоғары болған сайын, белгілер арасындағы байланыс күшті болады. Егер корреляция коэффициенті 0,7 –ден жоғары болса – байланыс тығыздығы күшті, 0,7 мен 0,5 аралығында - орташа, 0,5-ден төмен болса - әлсіз.
Детерминация коэффициенті – тәуелді белгінің тәуелсіз факторының өзгеруімен қаншаға түсіндірілетінің көрсетеді. Детерминация коэффициенті 0-1 аралығында анықталады (1-100%).
Есептің қойылуы:
Екі бірдей өнім шығаратын 15 кәсіпорын бойынша екі айнымалының мәні белгілі: х - өнім шығару, мың бірлік; У - өндіріс шығындары, млн. тенге.
x
|
y
|
5,3
|
18,4
|
15,1
|
22,0
|
24,2
|
32,3
|
7,1
|
16,4
|
11,0
|
22,2
|
8,5
|
21,7
|
14,5
|
23,6
|
10,2
|
18,5
|
18,6
|
26,1
|
19,7
|
30,2
|
21,3
|
28,6
|
22,1
|
34,0
|
4,1
|
14,2
|
12,0
|
22,1
|
18,3
|
28,2
|
Тапсырма:
Корреляция өрісін, байланыс нысаны бойынша гипотезаны құрастыру;
Жұптық сызықтық регрессия теңдеуін құрастыру;
Байланыс тығыздығын корреляция коэффициенті (индексі) көмегімен бағалау;
Модельдің сапасын детерминация коэффициенті және аппроксимацияның орташа қатесі көмегімен бағалау;
Икемділіктің орташа коэффициенті көмегімен фактордың нәтижемен байланыс күшін салыстырмалы түрде бағалау;
Фишер F-критерийі көмегімен регрессионды модельдің нәтижелердің статистикалық сенімділігін бағалау.
Шешімі:
1.Ms Excel іске қосындар, берілген мәліметерді 1.9 суретте көрсеткендей енгізіндер:
Сурет 1.9 – Ізделінді деректер
Корреляция өрісін құрастыру үшін берілгендерді белгілеп, диаграмманы құрастырамыз:
Достарыңызбен бөлісу: |