Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі тараз мемлекеттік педагогикалық институты «Мәліметтер қоры және ақпараттық жүйелер»

Шебермен жұмыс технологиясы:

1. 
   Жаңа есеп терезесін экранға шығару.
   
2. 
   Терезеден Есептер шебері (мастер отчетов) қатарын және кесте немесе сұраныс атауын таңдап ОК батырмасын шерту. Форма құру терезесіне ұқсас бірінші қадам терезесі ашылады.
   
3. 
   Терезеден қажетті өрістерді Таңдалған өрістер блогына көшіру.
   
4. 
   Екінші қадам терезесінде өріс бойынша топтық операция жүргізу қажет болса, атауын сол жақ панельден терезенің оң бөлігіне көшіру.
   
5. 
   Үшінші қадам терезесінде, қажет болса, берілгендерді өрістері бойынша сорттау командасын беру.
   
6. 
   Төртінші қадам терезесінде есептің жалпы түрін жоспарлау. Ол үшін Макет және Бағдарлау блоктарынан қажетті ауыстырылып қосқыштарды орнату, мысалы, «Кестелік» және «Кітаптық».
   
7. 
   Бесінші қадам терезесінде есептің жалпы түрін (стилін) таңдау, мысалы, «Қатаң» (строгий). Таңдалған стиль бойынша есептің басылып шығатын түр-тұлғасы терезесінің сол жағына орнатылған қосымша панельде көрсетіліп қойылады.
   
8. 
   Соңғы сұхбат терезеде таңдалған кесте не сұраныс атауымен бірдей есеп тақырыбы көрінеді. Қажет болса, есепке жаңа атау енегізіп, «Есепті қарап шығу» ауыстырып қосқышын орнату және «Дайын» түймесін шерту. Экранда Шебер арқылы дайындаған есептің үзіндісі көрінеді.
   

20-сурет. Есепті шебер көмегімен құру.

Автоесеп элементтерін орналастыру тәсілі:

1. 
   БҚ терезесінің Есептер қондырмасын ашып, құрылған есеп атауын таңдау.
   
2. 
   Терезенің конструктор терезесін шерту. Конструктор режимі терезесі, автоесеп өрістерінің тізімі және Элементтер тізімі көрінеді. Терезе бес бөлімді: Есеп тақырыбы, Жоғарғы колонтитул, Берілгендер облысы, Төменгі колонитул, Есеп ескертпелері. Есеп элементтерң терезеге төртбұрыштар ішіне орналастырылған объект ретінде енгізіледі.
   
3. 
   Есеп тақырыбы бөліміне автоесеп тақырыбы енгізіледі. Оны өзгерту, жылжыту, шрифтін үлкейту де мүмкін. Тақырыпты өзгерту жолы:
   

1. 
   тақырып енгізілген төрбұрышты рамканы таңдап, Del клавишін басу. Тақырып оны қоршаған төртбұрышпен алынып тасталынады;
   
2. 
   элементтер панелінің Аа түймесін пайдаланып, облыста тіктөртбұрыш сызу. Оның ішіне курсор орналастырылып қойылады;
   
3. 
   клавиатурадан тақырыпты теріп, КҚ клавишін басу;
   

4. 
   Жоғарғы колонтитулға енгізілген басқару элементтері - өріс атаулары, берілгендер облысына ендірілгендер – олардың қолтаңбалары. Олар сәйкес түрде бір баған бойында және тіктөртбұрыштар ішінде жазулы. Қолтаңба да басқару элементі. Принтерде басып шығу кезінде оларға кестеден берілгендер мәні беріледі. Басқару элементі енгізілген төрбұрышты таңдау, өлшемін өзгерту, жылжыту әдістері форманы құру әдістерімен бірдей.
   
5. 
   Редакциялау жұмыстарынан соң Көрініс – Алдын-ала көріп шығу командасын беріп, есептің экранда орналасу форматын көріп шығу және Esc клавишін басып, Конструктор режимі терезесін экранға қайта шығару.
   
6. 
   Есеп форматы ұнамаса, оны қайта редакциялау.
   
7. 
   Терезенің жабу түймесін шерту. Есеп макетінің не құрылымының өзгертілгенін растау сұралатын сұхбат терезе көрінеді. Оның Иә түймесін шерту. Есепке Access тағайындаған атау жазылған терезе көрінеді. Қажет болса, жаңа атау енгізу.
   

Басқа тәсілдер арқылы құрылған есептің элементтерін Конструктор режимі арқылы реттеп орналастыру тәсілі де жоғарыдағыдай.

21-сурет. Есепті конструктор көмегімен құру.

1. 
   БҚ терезесінде Есептер – Құру командасын беріп, «Жаңа есеп» терезесін ашу.
   
2. 
   Терезенің «Диаграмма шебері» қатарын және тізімнен «Кітапхана1» атауын таңдап, OK түймесін шерту. Шебер іске қосылады.
   
3. 
   Бірінші қадам терезесінде көрінген өріс атауларының қажеттілерін «Диаграмма өрістері» панеліне көшіру.
   
4. 
   Екінші қадам терезесінде диаграмманың 20 типі көрсетілген. Олардың қажеттісін (гистограмма типін) таңдау.
   
5. 
   Үшінші қадам терезесінде диаграмманың үлгісі көрсетілген. Өрістер түймелерін Үлгі облысына, терезенің оң жағында көрінген өріс атауларын диаграммада көрінген жазулардың үстіне жылжытып әкелу. Егер көлденең осьте атауларды, тік осьте сандық мәндерді орналастырғыңыз келсе, өзгерістер енгізудің қажеті жоқ.
   
6. 
   Төртінші қадам терезесінде, қажет болса, диаграммаға атау енгізу, мысалы, «Кітап сандары». Ол салынған диаграмманың үстіне ірі әріптермен тақырып ретінде жазылып қойылады.
   

1. 
   Кестенің қажетті өрістерін (мысалы, «Кітапхана1» кестесінің Атаулар, Саны өрістерін) буферге көшіру.
   
2. 
   Диаграмманы Конструктор режимінде ашып, көрінген үлгісін екі рет шерту. Microsoft Graph қосымша программасы іске қосылып, Access дайындаған кесте және әрбір элементі объект болатын диаграмма терезесі көрінеді.
   
3. 
   Кестенің алғашқы өрісіне буферге енгізілген өрістерді кірістіріп, қалған өрістерді өшіру.
   
4. 
   Диаграмма терезесін таңдап, мүмкіндігінше үлкейту.
   
5. 
   Диаграмманың құрылу облысын таңдап, оны да терезе ішінде мүмкіндігінше үлкейту. Легенда қажет емес, оны алып тастау керек.
   
6. 
   Қажет болса, диаграмма тақырыбын өзгерту және диаграмма мен оның астына жазылған өріс мәндерін редакциялау (шрифтерін кішірейту, оларды көлбеу орналастыру). Мәндерді редакциялау үшін осьтің бірін екі рет шерту. Ось форматы сұхбат терезесі көрінеді. Редакциялауды «Шрифтер» және «Туралау қондырмалары арқылы орындау қиын емес.
   

7. 
   «Берілгендер» мәзірін ашып, оның Қатарлар бағандар құрайды қатарын ерекшелеу.
   
8. 
   Файл – Шығу және диаграммаға қайту командасын беру, Graph жұмысын аяқтап, Конструктор терезесі қайта көрінеді. Терезеде диаграмма толық көрінетіндей түрде берілгендер облысын кеңейтіп қойған дұрыс.
   
9. 
   Конструктор терезесін жабу.
   

1. 
   БҚ терезісін ашып, басылып шығарылатын есеп атауын таңдау.
   
2. 
   Файл – Бет параметрлері командасын беру. Стандартты параметрлер орнатылған «Бет параметрлері» сұхбат терезесі көрінеді. Параметрлерді өзгерту тәсілі Word-тағы сияқты:
   

1. 
   «Өрістер» қондырмасын ашып, қағаз бетінің жиек өрісі өлшемдерін ендіру;
   
2. 
   «Бет» қондырмасынан қағаз варианты мен өлшемдерін таңдау;
   
3. 
   «Бағандар» командасында бағандар санын, бағандар мен жол аралықтарын, баған ені мен биіктігін орнату;
   
4. 
   OK түймесін шерту.
   

3. 
   Файл – Алдын-ала көріп шығу командасын беру. Объект қандай түрде басылып шығатын болса, көріп шығу терезесінде сондай түрде көрсетіледі. Көріп шығу терезесінің өз аспаптап панелі бар. Терезе ашылғанда панель де орнатылып қойылады. Оның түймелерінің қызметі: объектінің экранда көрінісін кішірейту немесе үлкейту; процент бойынша масштабтау (75%, 150%, 200%, …); экранға бірден бір не екі бет шығару; терезені жабу, т. б.
   
4. 
   Көріп шығу терезесін жабу (Esc клавишін басу немесе аспаптап панелінің «Жабу» түймесін шерту). Экранда көрінген объект көрінісі ұнамаса, есеп құрылымын конструктор режимі терезесі арқылы редакциялауға болады.
   
5. 
   Аспаптар панелінің «Басып шығару» түймесін шерту немесе Файл – Басып шығару командасын беру. Аттас сұхбат терезесі көрінеді.
   
6. 
   Терезеден қажетті параметрлерді таңдап, OK түймесін шерту.
   

22-сурет. Конструктор терезесі.