Ермексаз және сазбалшықтың түрелері , қасиеттері

Ермексаз (итал. plastilina, көнегрекше: πλαστός — қалыптау) — затқапішінберуүшінқолданылатынматериал. Бұрынолтазартылғанжәнеұсақталғанбалауызқосылғансазұнтақ, жануарлармайларментүбікептіруалдыналужәнебасқадазаттарданжасалды. Қазіргіуақытта,балшықтанөндірістікжоғарымолекулалықсалмағыполиэтилен,поливинилхлоридті,резеңкежәнебасқадажоғарытехнологиялықматериалдарермексазжасауүшінқолданылады. Әртүрлітүскебоялған. Мүсіндікжұмыстарғаарналған, эскиздерді, шағынмодельдерді, шағыннысандарды, жұмыстардыорындауүшінпайдаланылады.

Қатты саз медалімен белгісін жұмыс істеу үшін ең қолайлы болып табылады T, мұнай өнімдерінің (бренд С.С.) тұрады - 32% парафин (T) - 8%, қарағай канифоль (A) - 4,5%, машина майы (45) - 3,97% мырыш белила (М-1) -4.8%, каолин (бренд R-1-C) - 46,5%, техкөміртек - ермексазға сұр түс береді (0,23%). Жасыл түсті алу үшін сажа газын хром оксидімен ауыстыруға болады.

Ермексаздың басқа түрі - жұмсақ, мына компоненттерден тұрады (M) петролатум (ПС) - 37,7%, парафин (Т) - 4,9%, қарағай понифолі (A) - 1,067%, қозғалтқыш майы (45) - 4,9%6 каолина (Р-1-С) - 49,9%, хром оксиді - 0,5%.

Ермексаздың өзге түрі - жұмсақ (M) - ол мырыш оксиді қосылғаннан кейін арнайы жұмыстарға жұмсалалы. Мырыш оксиді ермексаздың өзіндік құрамында болмайды. Одан әрі қаттылық алу үшін аз мөлшерде күкірт қосылады.

Ермексаз - мүсіндеу үшін арналған шикізат. Ол тазаланып және ұнтақталған балауыз, церезин, май және басқа да құрғап қалудан сақтайтын заттардың қосылуы арқылы жасалады. Ол әр түрлі түстерге боялады. Оны 1897 жылы Англияның өнер мектебінің оқытушысы Уильям Харбет студенттері мүсін жасау кезінде кеуіп қалмайтын материал ретінде жасап шығарды. Бастапқыда оның түсі сұр болатын, кейін төрт түсті етіп жасалды. Ермексаз мүсіндеу үшін өте ыңғайлы, қолға жабыспайды. Балалардың қолдануына өте қолайлы.

Ермексаздан жасалған заттар үлкендердің көбіне өз балалық шақтарын есіне түсіреді.Бұл сәбилердің қол моторикасын дамытуға жақсы, үлкенірек балаларды оқытуда көркемдіктерін дағдыландырады.Өсе келе балалардың көбін ермексазбен жұмыс жасау және сиқырлы күштері жойыла бастайды.Оларды басқа заттар қызықтыра бастайды. Бүкіл өмірі арқылы ермексазға деген сүйіспеншіліктерін білдіреді. Бұл материалдардың көбі бұларға нағыз шығармашылыққа айналдырады. «Ермексаз әлемінің ертегілер» көрмесі көрермендерді қарапайым заттардан жасандылары өзіндік және ғажайып жұмыстарымен таң қалдырды.

Жалпы ермексаздың балалар әлемінде атқаратын қызметі өте зор.Себебі, қай оқу орнында болмасын,яғни кішкентай сәбилер тобынан бастап балаларды ермексазбен жұмыс жасауға дағдыландыра бастайды.Ғалымдардың айтуы бойынша ермексаздың балаларға тигізетін септігі өте зор,сонымен қоса балалар дүниесінде ғана емес үлкен адамдардың денсаулығына жақсы әсерін тигізеді.Ермексаз қолдану барысында адамның қолының ептілігі байқалып,басқа да қажеттіліктерді өз қолынан жасауға мүмкіндік береді.

Ермексазды тек сатып алып ғана қоймай,үй жағдайында да отырып қолмен дайындауға болады.Яғни кейбір сауда дүкендеріндегі ермексаздың баға мөлшеріне қарай,әр адам ермексазды өз қолдарынан жасауды жөн санайды.Мұның да жағымды жақтары өте көп.Ермексаздың тек бір ғана түрі емес,қолдануға қолайлы бірнеше түрі бар.Мысалы, кейбір дүкендерде сатылатын ермексаздардың сапасы төмен болып,оны үйде қолдануға өте қәуіпті,себебі ол үйдің бұрыш бұрышына жабысып қолайсыздық тудыруы мүмкін.Сонымен қатар жұмсақ ермексаздар болады,олардың иісі де жағымды, қолданылуы да оңай болып келеді.Ондай ермексаздар секіргіш доп сияқты болуы мүмкін,бір лақтырып қалсан қайта өзіне ұшып келеді.

Бірден бір сатылымда жүретін тауарлардың бірі осындай ермексаздар болып табылады.

Сол себепті де,балалардың ермексазға деген құмарлығы да, қызығушылығы да жылдан жылға артуда.

Ермексаз суда ерімейді. Ермексазды арнаулы қорапта сақтайды.Жұмысқа керекті ермексазды қалақшамен тік жіппен бөліп алады. Қалақшалардың әр түрі болады. Дайын қалақшаларды арнайы жасайды. Ермексазбен түрлі жұмыстар атқару үшін қалақшалардың көмегі үлкен.

Ең жұмсақ ермексаз –ермексаз көркемсуретіне арналған. Жапсырмалау процессінде ол қолға қатты жабысады. Сондықтан кішкентай балаға онымен жұмыс істеу ыңғайсыз.

Қатты ермексаз- көркем модельдерді дайындауда қолданылады. Бұндай ермексазбен жұмыс істеу үлкен адамдардың өзінен біраз физикалық күшті қажет етеді.Бұл да балаларға жарамайды.

Ермексаздан жапсырмалау құралдары көп емес.Бірақ та балаңыздың жұмыс істеуіне ыңғайлы болу үшін ,баланы қажетті құралдармен қамтамасыз еткен дұрыс.Жапсырмалауға арналған тақтайша- ермексаздың бөлшектерін илеуге ғана емес , сонымен қатар жұмыс столын таза ұстайды.

Ермексаз жасау барысында балаларға қолдарын бүлдіріп алмасы үшін арнайы таяқшалар болады.Ол таяқшаларды біз стеки деп атаймыз. Стеки-жапсырмалауға арналған арнайы пышақтар.Екі түрін : жалпақ пластмасса және металл ілмек түріндегісін қолданған дұрыс.Сонымен қатар стакан сумен, жұмсақ, дымқыл мата, қағаз майлық қажет.Сумен жапсырмалау кезінде қолды сулап отырады.Ал матамен тақтайша мен стекиға жабысқан ермексазды сүртіп отырады.Қағаз майлықпен құралдарды тазалап және әр түс ауысқан сайын қолды сүрту үшін қажет. Ағаш тістазалағыш немесе сіріңкенің басын алып тастап, ермексаздан жасалған бөліктерді бір-бірімен қосу үшін пайдалануға болады.

Ермексаз баланың қолының маторикасын жақсы дамытады.Балалар әлемінде кішкентай сәбилер ермексаздың арқасында күнделікті теледидардан көретін мультфильмдегі кейіпкерлерді сала алады.Әсіресе,балабақшада тәрбиешілер еңбек сабағы кезінде балаларға ермексаздан әр түрлі фигураларды салып,ол фигуралардан басқа ойыншық түрлерін үйретеді.Оның қоғамда балалар үшін маңызының болуы ол баланың қай жақтан болсын дамуын,тіпті ой сананың жетілуіне үлкен септігін тигізеді.Әр нәрсені ой иелігінен өткізіп алып қана,адам бір әрекет жасайды.

Сол сияқты балалардың да ойлау қабілеті жеткілікті жақсы дамуы тиіс.Бала ойлай отырып, ол шикізат көзінен әр түрлі нәрселерді жасауына болады.

Осының барлығын ескере отырып,ермексаздың баланың өмірінде қандай үлкен рөл атқаратынына тағы бір мәрте көз жеткіздік.