«Органон»,  «Физика»,  «аспан  туралы»,  «жан  ту

және  басқа  кітаптарының 

атауларынан-ақ байқай аламыз.

Кейіннен 

  деп  аталып  кеткен  «Алғашқы  физика» 

деген еңбегінде Аристотель дүниенің негізін құрайтын 

материалдық

және 

  (форма)  себептерді  бөліп  көрсетеді.  «Бітімсіз  материя 

жоқ, ал материясыз бітім жоқ», – деп сендіреді ол. Материя – замандар-

дан келе жатқан инертті нақтылық (шындық). Ал бітім қайдан шықты? 

«Барлық  бітімдердің  бітімі  –  Құдай»,  –  дейді  ойшыл.  Органикалық 

бірлікте  ғана  олар  табиғат  заттарын  және  денелерін  құрайды.  Де-

мек,  бар  нәрсе  –  нақты  денелер  мен  заттардан  тұрады.  Бұл  жерде 

ол  Платонның  әлемді  тануын  теріске  шығарады:  заттармен  қатар, 

ортақ  нәрсе  идеялардың  жеке  патшалығы  сияқты  өмір  сүре  алмай-

ды. Нәтижесінде, бір-бірімен бірігіп кеткен материя мен форма қалай 

табиғат денесін құрай алады деген тым күрделі сұрақ туады. Оған жа-

57

уап бере отырып, Аристотель:

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: