н.и.новиков   (1744-1818),  а.н.Радищев

кітаптарды  жариялау  арқылы  атағы  шықты.  «Орыс  жазушылары  ту-

ралы тарихи сөздіктің тәжірибесі» (1772), «Ертедегі Ресей кітапханасы 

немесе  ертедегі  әртүрлі  шығармалар  жинағы»  және  тағы  басқа  да 

еңбектері ағартушылық мақсат көздеп жазылған.

Діни-адамгершілік рухындағы «Таңғы сәуле» журналында адамның 

өз-өзін танып білуі және құдайтану жолдары қарастырылды, тұлғаның 

қадір-қасиеттері туралы қағидалар негізделді.

Новиковтің бар қызметі крепостнойлық құқыққа қарсы бағытталды. 

1792  жылы  патшайым  Екатерина  II  Шлиссельбург  қамалына  жабуға 

бұйрық беріп, сол жерде ол өмірінің азапты төрт жылын өткізді.

...1790  жылдың  26  шілдесінде  Екатерина  II  барлық  әдебиет  және 

публицистика  жаңалықтарынан  әрдайым  хабардар  болып  отыру-

ды  қалап,  күнді  кітаптарды  қарап  шығудан  бастады.  Қолына  оған 

белгісіз