ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

  туралы  алғаш  ойлан-

ғандардың  бірі.  Бұл  жерде  ол:  «Әлемді  пікірлер  билейді»,  яғни 

билеушілердің  ойы,  идеялары  әлемдік  тарихтың  беталысын  айқын-

дайды  дейтін  ұстанымды  берік  ұстанады.  Алайда  мәні  «пікірді 

халықтың 

  тиіс»  деген  қағида  болып 

табылатын  маңызды  қосымша  енгізеді.  Барлық  бақытсыздықтар, 

күйзелістер,  озбырлық  көпжылдық  әлемдік  тарихта  билік  басын-

да  болғандардың  арсыз  саясатымен  түсіндіріледі.  Бұл  жерде  оның 

көзқарасы дұрыс, бірақ ішінара ғана.

Вольтер – оптимист. Ол өзінің ағарған заманына үмітпен қарайды. 

Ғылымның дамуы, өнердің жетілуі, ақылға негізделген философиялық 

идеялар бұқара халықтың санасын өзгерте отырып, оның ортасына кең 

және терең ене бастаған. Бұл оның жүрегінде жамандықтың тамыры-

на  балта  шауып,  адамдардың  жақсы  өмір  сүруіне  жағдай  жасайтын 

«білімдар дана билеушілер» пайда болады деген үміт отын жағады.

Тарих  –  ұлы  ұстаз.  Ғасырдан-ғасырға  Вольтер  де  ұлы  болып 

қалып  отыр.  Француздардың  Құрылтай  жиналысының  шешімі  бо-

йынша  Вольтердің  өртелген  сүйегінің  күлі  1791  жылы  Францияның 

ұлы  адамдарының  Парижде  құрылған  Пантеонына  қойылғаны 

кездейсоқтық емес.

Француз  ағартушыларының  ішіндегі  аса  көрнекті  тұлғалардың 

бірі  –  философ,  өнер  теоретигі,  жазушы,  саяси  қайраткер