ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

мүлдем  қарама-қайшы  адам  болды.  Рас,  ол  еңбекқор,  ұқыпты,  алдап-

арбаушылықтан  бойын  аулақ  ұстайтын,  ақша  істерінде  адал  адам 

еді.  Дегенмен  екіжақты  өмір  сүрді.  Оның  екі  философиясының  бо-

луы  да  соған  байланысты:  бірі  –  «ресми»,  билік  иеленгендердің 

конъюнктуралық  мүдделеріне  есептелген,  ал  екіншісі  –  өзі  үшін  деп 

жазылған  іспетті  (ол  Лейбниц  қайтыс  болғаннан  кейін  белгілі  бо-

лып, оның даңқын асырды). «Дүние – әлемдегілердің ең жақсысы», – 

деп  жариялаған  нақ  осы  «ресми»  Лейбниц  болды  (оған  Ф.Г.Бергли 

мысқылдап:  «...Ондағының  барлығы  –  қажетті  жамандық»,  –  дегенді 

қосқан-ды. Ал екіншісі оған дейін қол жеткен жетістіктердің барлығын 

сын  көзбен  қайта  қарап,  алдыңғылардың  бастағандарын  аяқтап 

шықты,  сөйтіп,