ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

325

теуден 

жалпы  түсініктерді

  қалыптастыруға  қарай  өту  орын  алады, 

яғни  мұнда  бақылаулар  мен  сынақтардың  нәтижелерін  жинақтап 

қорыту  туралы  сөз  болып  отыр.  Индуктивтік  қорытуда  эмпириялық 

заңдар  айқындалады.  Мысалы,  Лавуазье  табиғаттың  қатты,  сұйық 

және газ тәріздес күйдегі кейбір денелеріне (су, сынап) бақылау жасап, 

табиғаттың барлық денелері жоғарыда аталған осы үш күйде болаты-

ны туралы индуктивтік қорытынды жасаған.

Индуктивтік  қорыту 

толық

  және 

толық  емес 

болады. 

толық

  ин-

дукцияда  бір  топтағы  заттардың  бірқатарында  табылған  ортақ  сапа-

лар  мен  қасиеттер  осы  топтың 

барлық

  заттарына  ауысады.  Мысалы, 

Жердің, Марстың, Шолпанның қозғалысын зерттеу негізінде И.Кеплер 

«әрбір планетаның эллипс (оның бір нүктесінде Күн орналасқан) бойы-

мен қозғалатыны» туралы индуктивтік қорытынды жасады. Бұл жерде 

біз Күн жүйесі планеталарының саны шектеулі болатын жағдайға тап 

болып отырмыз.

Алайда  ғылымда  көпшілік  жағдайларда  бір  немесе  басқа  топтағы 

денелер  санының  шексіздікке  кететіні  кездеседі,  олардың  барлығын 

қамту  мүмкін  емес.  Олай  болса,  берілген  топ  заттарының  мейлінше 

ықтимал  сандарын  зерттей  отырып,  ғалымдар 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: