ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы


 ибн-Хальдун – қазіргі заманғы әлеуметтік философияның



жүктеу 2,22 Mb.
Pdf просмотр
бет143/660
Дата19.04.2022
өлшемі2,22 Mb.
#38219
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   660
ғылым тарихы мен философиясы

2.7. ибн-Хальдун – қазіргі заманғы әлеуметтік философияның 

және саясаттанудың негізін салушы

ибн-Хальдун

 (1332-1406) – тарихшы және философ, сондай-ақ араб 

Шығысының  жарқын  ойшылдарының  бірі.  Оның  негізгі  еңбектері: 

«әл-мүккадима»,  «арабтардың,  парсылардың  және  берберлердің 

тарихы...», «өнеге-өсиет үлгілерінің кітабы»

 және басқалары.



болмыс туралы ілімінде

 Ибн-Хальдун әлем тәртіпке келтірілген, 

үйлесімді,  денелер  мен  заттар  бір-бірімен  өзара  байланыста  дегенді 

айтады.  Заттардың  негізінде  сол  баяғы  төрт  элемент:  жер,  су,  ауа, 

от  жатыр.  Олардың  заттарға  араласып  кеткеніне  қарамастан,  сол 

элементтердің  біреуі  басым  болуға  тиіс,  олай  болмаса,  зат  өмір  сүре 

алмайды.  Заттардың  бұл  өмірде  болуында  дүние  элементі  саналатын 

оттан шығатын «туа біткен жылу» шешуші рөл атқарады.

Әлемде болып жататын алуан түрлі үдерістер адамға тәуелді емес. 

«Табиғатта  даму  бар  ма?»  –  деген  сұраққа  ол  оң  жауап  қайтарады. 

Табиғаттағы  ең  бір  күрделі  түпнегіздерге  қараңызшы:  минералдар, 

өсімдіктер, жан-жануарлар бұл дүниеге бірінің артынан бірі келіп жа-

тады.  Аса  күрделі  минералдар  мүкке  айналса,  ал  ең  жоғары  тұрған 

өсімдіктер  қарапайым  жәндіктер  –  ұлуларға  айналады.  Жануарлар 

әлемі  көбейе  және  өне  бойы  тіршілік  иелерінің  жаңа-жаңа  түрлерін 

тудыра  отырып,  ақыр  соңында,  ақылы  бар  тіршілік  иесі  –  адамның 

пайда болуына жеткізеді. Маймылдарға қараңызшы: олардың түйсіну, 

1

 Гедонизм – адам рақат тұрмысқа ұмтылады дейтін көне грек ілімі.   




94

қабылдау сезімдері бар, бірақ ойлау қабілеті жоқ. Сөйтіп, Ибн-Хальдун 

Ч.Дарвинге  дейін  400  жыл  бұрын-ақ,  рас,  тым  қарабайыр  болғанмен, 

өмірдің дамитыны туралы идеяға келген.




жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   660




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау