Ќазаќстан республикасы єылым жјне білім министірлігі

d – штоктың диаметрі, м.

Гидроцилиндрдің корпусы:

р  20 МПа – болат құбырдан жасалынады (_р  60  80 МПа);

р  15 МПа – шойыннан жасалынады (_р  40 МПа);

р  10 МПа – алюминийдан жасалуу мүмкін (_р  25 МПа).
Бұрылысты гидроқозғалтқыштар. Құрылыс өзгешілігіне байланысты бұрылысты гидроқозғалтқыштарды екі түрге болюге болады:

1) ілгерлемелі қозғалысты айналу қозғалысқа түрлендіретің гидроқозғалтқыштар.

Мұнда кенінен тараған поршеньды гидроқозғалтқыш. Поршеньнің ілгері қозғалысы тісті беріліс арқылы шығатын түйіннің бұрылысты қозғалысына өзгереді. Бұндай гидроқозғалтқыштардың негізі гидроцилиндр болып табылады, сондықтан есептеу әдістемесі гидроцилиндрдің есептеу әдістемесіне сәйкес.

2) Қозғалысты түрлендірмейтің гидроқозғалтқыштар – шиберлі бұрылысты гидроқозғалтқыштары. Олар шиберлердің санына байланысты бір шиберлі және екі шиберлі болады.

V_c - гидроқозғалтқышқа берілетің жұмысшы сұйықтың көлемдік мөлшері, м³/с;

z – шиберлердің саны;

b – шиберлі бұрылысты гидроқозғалтқыштың жұмысшы камерасының ені, м;

D – шиберлі бұрылысты гидроқозғалтқыштың жұмысшы камерасының ішкі диаметрі,м;

d - шиберлі бұрылысты гидроқозғалтқыштың білігінің диаметрі,м.

Шиберлі бұрылысты гидроқозғалтқыштардың қолдануы шектеулі, себебі жүмысшы камералардың герметизациясың қаматамасыз ету қиын, әсіресе жоғары қысымдарда.

Машина жасау саласында гидромотор ретінде көлемдік роторлы гидромашиналарды қолданады. Гидромоторларда жұмысшы сұйықпен қозғалысқа келтірілетін жұмысшы мүшелері айналмалы және ілгері-кейінді қоғалыс жасайды, ал жұмысшы камераларының тегеуірінді (айдау) кеністігі құйып алу кеністігіне айналады. Яғни, гидромоторлар гидроқозғалтқышқа түрлендірілген роторлы сораптар.

Жұмысшы камераның көлемінің реттеу мүмкіндігіне байланысты реттелмейтін және реттелетін болып бөлінеді.

Егер гидромотордың шығатың түйіннің бір жаққа айналуға мүмкіндігі болса, онда ол реверсті емес деп аталады.

Егер гидромотордың шығатың түйіннің екі жаққа айналуға мүмкіндігі болса, онда ол реверсті деп аталады.

Реверстеу тәсіліне байланысты гидромоторлардың келесі түрлері болады:

а) шығатың түйіннің айналу бағытының өзгеруі жұмысшы сұйықтың турақты бағытында іске асырылатын болса - ағынның тұрақты бағытымен;

б) шығатың түйіннің айналу бағытының өзгеруі жұмысшы сұйық ағын бағытының өзгеріс нәтижесінде болады.

Айналмалы қозғалысты гидрожетектердің міндетіне байланысты оларда қолданатың гидромоторлар:

а) үлкен айналу жиілікті, бірақ шығатың түйінде үлкен емес бұраушы моменті болады (төмен моментті гидромотрлар);

б) үлкен емес айналу жиілікті немесе үлкен бұраушы моменті бар гидромоторлар (жоғары моментті гидромотрлар) болады.
Төмен моментті гидромоторлар ретінде аксиалды-поршенді гидромоторлар қолданылады.

Аксиалды-поршенды гидромоторлардың шығатын түйіннің бұраушы моменті

z – жұмысшы камералардың (поршеньдардың) саны;

p – гидромоторға кірердегі және одан шығардағы жұмысшы сұйықтың қысымдар айырмасы, Па;

_м – гидромотрдың механикалық ПӘК-і.

_о – гидромотордың көлемдік ПӘК-і.

Өзін-өзі тексеру сұрақтары.

Ұсынылатын әдебиеттер:

4.1.1. Гидравлика, гидравлические машины и гидроприводы /Т.М. Башта, С.С. Руднев, Б.Б. Некрасов и др./ – М.: Машинажасау, 1982. – 423 б.,– 275 – 306 бет;

4.1.2. Шлипченко З.С. Насосы, компрессоры и вентиляторы. – Киев: Техника, 1976. – 368 б.,– 255 – 300 бет;

4.2.1. Вильнер Я.М., Ковалев Я.Г., Некрасов Б.Б. Справочное пособие по гидравлике, гидромашинам и гидроприводам. – Минск: Жоғары мектеп, 1976. – 416 б., – 236 – 274 бет.