Мұнай өңдеу зауыттары (бұдан әрі - МӨЗ) 2009 жылы 12,1 млн. тонна мұнай өңдеді.
Мұнай өндіруді одан әрі дамыту теңіз жобаларымен, Теңіз және Қарашығанақ кен орындарын кеңейту жобаларының нәтижелерімен өзара тығыз байланысты.
Негізгі міндеттер
1. Мұнай мен газ конденсатын өндіру және оларды қайта өңдеу жөніндегі белгіленген көрсеткіштерді орындау.
2. Ішкі нарықтың мұнай өнімдері мен газға қажеттілігін қамтамасыз ету.
3. Мұнайды тасымалдаудың экспорттық бағыттарын әртараптандыру.
Нысаналы индикаторлар
1. 2014 жылы мұнай өндіру көлемінің өсуі 85,0 млн. тоннаға (2008 жылы 120,4 %) дейін, шикі газ 54 млрд. текше метрге дейін (2008 жылға 61,4%) жетеді.
2. 2014 жылға қарай мұнай экспорты 75 млн. тоннаны құрайды (2008 жылы 119,4%).
3. 2014 жылы қазақстандық МӨЗ-де мұнайды өңдеу көлемінің өсуін мұнайды өңдеу тереңдігін 87% - 90%-ға дейін ұлғайта және отандық мұнай өнімдерін Еуро сапа стандарттарына дейін жеткізе отырып, 15,0 млн. тоннаға дейін (2008 жылға 122,1 %) қамтамасыз ету.
4. «Бейнеу - Бозой - Ақбұлақ» газ құбыры бойымен газды тасымалдауды:
2012 жылы - жылына 3,6 млрд. текше метрге дейін;
2013-2014 жылдары - жылына 5,0 млрд. текше метрге дейін;
2015 және одан кейінгі жылдары - жылына 10 млрд. текше метрге дейін қамтамасыз ету.
Саланы дамытудың негізгі бағыттары
2010 - 2014 жылдардың ішінде республикадағы мұнай мен газ конденсатын өндіру Теңіз, Қарашығанақ кен орындары жобаларын іске асыру есебінен 1,5 млн. тоннаға, сондай-ақ Каспий теңізінің қазақстандық секторында (Қашаған және т.б.) кен орындарындағы өндірудің басталуы есебінен 3,5 млн. тоннаға ұлғаятын болады. Мұнай өндіруді ұлғайту тиісінше газ өндірудің өсуіне алып келеді, өйткені республикадағы газдың бәрі ілеспе болып табылады.
Саланы дамытудың негізгі операторы «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ болады, ол ірі жобаларға тікелей қатысу, жаңа кен орындарын жайластыру мен іске қосу, геологиялық-барлау жұмыстарын қаржыландыру мен жүргізу арқылы мұнай және газ өндіру саласындағы отандық әлеуетті өсіруге шоғырландыратын болады.
Елдің орнықты экономикалық өсуін қамтамасыз етуге ықпал ету және Каспий теңізінің казақстандық секторында көмірсутек ресурстарын тиімді әрі қауіпсіз игеру жолымен Қазақстан халқының өмір сүру сапасын жақсарту және 2010-2014 жылдары кезеңінде ел индустриясының ілеспе салаларын дамытуға қол жеткізу мақсатында өндіруді кешенді игеру және тұрақтандыруға жағдай жасау қажет, оның шеңберінде тиісті міндеттерді іске асыру жоспарланды.
Мемлекеттің саясаты өндірістің барынша қосылған құны жоғары өндірістерін дамытуды ынталандыруға, ірі жобаларда аутсоринг және жергілікті құраушыны нығайту арқылы шағын және орта кәсіпорындарда көмекші, қызмет көрсетуші және өңдеуші блоктарды қалыптастыруға, сондай-ақ қызмет көрсетуші және қайта өңдеуші кәсіпорындардың бірігуі есебінен ірі жүйе құраушы компаниялар кластерлерін қалыптастыруға бағытталатын болады.
Мұндай тәсіл мұнай-газ секторын дамытуды оның ұлттық қайта жаңғырту процесіне белсенді ендіру арқылы ішкі экономиканың салаларына ұштасқан кең мультипликативтік әсерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Бұл мақсаттарда мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру көзделеді:
ЭЛОУ-АВТ-3 қондырғысының ваккумдық блогын және вакуумдық блогының қуаты жылына 1,8 млн. тонна болатын Атырау МӨЗ (Атырау облысы) баяу кокстау қондырғысын, жылына 1,0 млн. тонна болатын баяу кокстау қондырғысын қайта жаңарту;
Мұнай өңдейтін қуаты жылына 6,0 млн. тонна Шымкент МӨЗ (Оңтүстік Қазақстан облысы) жаңғырту және қайта жаңарту.
Мұнайды бастапқы өңдейтін қуаты жылына 6,0 млн.тонна болатын Павлодар МӨЗ (Павлодар облысы) жаңғырту және қайта жаңарту.
Мұнай компанияларының өңдеу деңгейін арттыру және сатып алуында қазақстандық қамтуды кеңейту үшін мынадай шаралар көзделеді:
мұнай-газ саласындағы ұлттық компаниялар жаңадан құрылатын өндірістерге тікелей қатысу немесе отандық кәсіпкердің өнімді ұзақ мерзімде өткізуіне кепілдік беру арқылы шикізатты өңдеу деңгейі мен қазақстандық қамту үлесін ұлғайтуды қамтамасыз ететін жаңа өндірістерді құруға бастамашылық ететін болады;
жер қойнауын пайдаланушылармен келісімшарттарда өңдеуші және ілеспе өндірістерді ұйымдастыру және отандық тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді сатып алу басымдығын қамтамасыз ету жөнінде міндеттемелер енгізілетін болады.
Шикізатты өңдеу және отандық тауар өндірушілерден сатып алу деңгейін ұлғайтуға бағытталған ірі жеке жүйе құраушы кәсіпорындармен меморандумдар жасалатын болады.
Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалау шаралары
Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету
Сыртқы нарықтарға шығатын көмірсутек ресурстары экспортының бағыттарын әртараптандыру, сондай-ақ ішкі нарықтың қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін мынадай жобалар іске асырылатын болады:
Қазақстандық Каспий тасымалдау жүйесі (ҚКТЖ)
Мұнайдың Қашаған және Теңіз кен орындарынан Каспий теңізі және Баку - Тбилиси - Джейхан жүйесі және/немесе басқа мұнай тасымалдау жүйелері арқылы халықаралық нарыққа экспортауға арналған ҚКТЖ мыналардан құралатын болады:
1. Ескене - Құрық мұнай құбыры;
2. Транскаспий жүйесі/жобасы (ТКЖ), оған кіретіндер: Каспий теңізінің қазақстандық жағалауындағы мұнай құю терминалы; мұнай тасымалдауға және көмекші операцияларға арналған танкерлер мен кемелер; Каспий теңізінің әзірбайжандық жағалауындағы мұнай ағызу терминалы; Баку - Тбилиси - Джейхан жүйесімен қосу құрылыстары.
Каспий құбыр жолы консорциумы (КҚК)
Жалпы ұзындығы 1510 км болатын КҚК мұнай құбыры «Теңіз» кен орны мен Қара теңіздің ресейлік жағалауындағы Новороссийск портына жақын мұнай терминалын біріктіреді.
Мұнай құбырының өткізу қабілетін жылына 67,0 млн. тонна мұнай айдауға дейін ұлғайту көзделіп отыр.
Қазақстан - Қытай мұнай құбыры
Қазақстан - Қытай мұнай құбыры Атасу - Алашанькоу және Кеңқияқ - Құмкөл мұнай құбырының жобасын іске асыруды қамтиды. Қазақстан - Қытай мұнай құбырының қазіргі қуатының өткізу қабілетін жылына 20 млн. тоннаға дейін кеңейту көзделіп отыр.
Атырау - Самара
Атырау - Самара мұнай құбыры мұнайды Қара теңіз немесе Балтық теңізі бағытында Ресей Федерациясының аумағы арқылы тасымалдаудың басым бағыттарының бірі болып табылады.
«Бейнеу - Бозой - Ақбұлақ» газ құбыры
Елдің оңтүстік өңірлерінің газға деген қажеттілігін қамтамасыз ету және газ импортына тәуелділігін жою мақсатында «Бейнеу - Бозой - Ақбұлақ» газ құбырын іске қосу кешендері бойынша пайдалануға беру көзделіп отыр:
1-кезектің 1-іске қосу кешені - 2011 жыл;
1-кезектің 2-іске қосу кешені - 2013 жыл;
2-кезек - 2019 жыл.
Сервистік инфрақұрылымды қалыптастыру
Мұнай-газ өнеркәсібінің біліктілігі жоғары кадрларға және ғылыми-зерттеу ресурстарына, сондай-ақ техникалық, басқарушылық және коммерциялық қызметтерге сұранысын қанағаттандыруға арналған озық технологиялардың (Каспий энергетикалық хабы) интеграцияланған көпфункционалды орталығын құру мәселесі пысықталатын болады.
Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету
Мұнай-газ саласының 16 мамандық бойынша кадрларға мұқтаждығы Атырау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан облыстарының жоғары оқу орындары мен техникалық және кәсіптік білім беретін (бұдан әрі - ТжКБ) 18 оқу орнында даярлау шеңберінде өтелетін болады.
2011 жылы мұнай-газ саласы үшін Атырау қаласында 700 оқушы орынға арналған Өңіраралық кадрлар даярлау және қайта даярлау орталығы пайдалануға беріледі.
Мұнай-газ саласындағы кәсіптік білім жүйесін одан әрі табысты дамыту үшін саладағы оқытудың әлемдік стандарттарына көшу:
1) жастарға кәсіптік білім беру және қазақстандық кадрларды даярлауда компаниялардың жауапкершілігін көздейтін нормативтік-құқықтық базаны әзірлеу;
2) әлеуметтік әріптестермен: оларды кадрлар даярлауға тарту, қазақстандық кадрларды оқыту процесінде мұнай компанияларының оқу орталықтарын бірлесіп пайдалануды қамтамасыз ету жолымен өзара іс-қимыл арқылы жүзеге асырылатын болады.
Мұнай-газ саласы үшін мамандар даярлау мемлекеттік тапсырыс және шетелдік ірі мұнай компанияларының мақсатты білім беру гранттарының шеңберінде жүзеге асырылатын болады.
Техникалық регламенттерді енгізу
Мыналардың:
1) бензинге, дизель отыны мен мазутке;
2) бензинге қоспаларға;
3) көлік құралдарына арналған жағармайларға және арнайы сұйықтықтарға;
4) мұнай-газ кәсіпшілігі, бұрғылау, геологиялық-барлау және геофизикалық жабдықтарға;
5) магистральдық мұнай құбырларына;
6) суасты құбырлар мен кәбілдердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды белгілейтін техникалық регламенттер қабылданатын болады.
Мұнай химиясы
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау
Көмірсутек шикізатын өндіру көлемінің ауқымына қарамастан, бүгінгі күні Қазақстанда қосылған құны жоғары өнім ала отырып, көмірсутек шикізатын тереңдете өңдеудің толық технологиялық тізбегі жоқ.
Көмірсутек шикізатын өңдеу мұнай мен газды айырумен шектеледі. Елде кеңес уақытында салынған әрі қазіргі заманғы стандарттарға сай келмейтін 3 мұнай өңдейтін және 3 газ өңдейтін зауыт жұмыс істейді.
Қазіргі уақытта «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ-ның қатысуымен мұнай-химия өндірістерін құру жөніндегі базалық жобалар іске асыру кезеңіне дайындалуда.
Өзара байланысты мұнай-химия өндірістерін іске асыру үшін Атырау облысында «Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі» арнайы экономикалық аймағы құрылды.
Негізгі міндет
Отандық көмірсутек шикізатын (мұнай/газ) өңдеудің тереңдігі және көлемін ұлғайту және қосылған құны жоғары өнім экспортын өсіру.
Нысаналы индикаторлар
1. 2012 жылға қарай жылына 500 мың тонна көлемінде битум өндіретін қуаттарды енгізу.
2. 2014 жылдан бастап хошиісті көмірсутектерін - бензолды жылына
133 мың т., параксилолды - жылына 496 мың т. көлемінде өндіруді қамтамасыз ету.
3. 2015 жылдан бастап базалық мұнай-химия өнімін - жылына 800 мың т. полиэтилен және жылына 500 мың т. полипропилен өндіруді қамтамасыз ету.
Саланы дамытудың негізгі бағыттары
Мұнай-химия өндірістерін құру екі бағыт бойынша көзделіп отыр.
Бірінші бағыт - МӨЗ, ГӨЗ-мен бірге бастапқы өңдеу өнімдерінің тереңдете өңдеу өнімдерімен өзара әрекеттесу технологияларын пайдалана отырып, базалық және қосылған құны жоғары мұнай-химия өнімін шығару үшін көмірсутек шикізатын тереңдете өңдейтін мұнай-химия өндірістерін құру.
Осы мақсатта мынадай инвестициялық жобаларды іске асыру көзделіп отыр:
Базалық мұнай-химия өнімін өндіретін, қуаты жылына 1,3 млн. тонна болатын, Теңіз кен орнының көмірсутек газын өңдеуді көздейтін интеграцияланған газ-химия кешені (Атырау облысы). Жобаны іске асыру мерзімі: 2009 - 2014 жылдар.
Ақтау пластмасса зауытының базасында Қазақстанның климаттық жағдайына сәйкес келетін, жол битумын өндіретін, қуаты 500 мың тонна (Қаражанбас ауыр мұнай өңдеу) битум зауыты (Маңғыстау облысы). Жобаны іске асыру мерзімі: 2010-2011 жылдар.
Жылына 133 мың тонна хош иісті көмірсутек - бензол, 496 мың тонна параксилола өндіретін Атырау МӨЗ кешенін салу.
Екінші бағыт - базалық мұнай-газ өнімін қосымша өңдеу саласында шағын және орта бизнес кәсіпорындарын салу мен өнеркәсіптік және тұтыну мақсатындағы (құбырлар, үлдір, аяқ-табақ, ыдыс, өндірістік және тұрмыстық мақсаттағы басқа да бөлшектер) қосылған құны жоғары инновациялық өнім шығару.
Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары
АЭА аумағында инфрақұрылыммен қамтамасыз ету
Интеграцияланған газ-химия кешені инфрақұрылымының объектілерін (нақты 11 объект) салу мемлекеттің қаржылық қолдауымен жүзеге асырылатын болады.
Шағын және орта бизнестің мұнай-химия кәсіпорындары орналасатын «Ұлттық индустриялық мұнай-химия технопаркі» АЭА (Атырау облысы) инфрақұрылымын салу республикалық бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылатын болады.
Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету
Техникалық мамандықтар бойынша 700-ге дейін білікті кадрлар даярлау.
Ресурстық қамтамасыз ету
Газ жеткізу туралы ұзақ мерзімге арналған келісімге мемлекеттің қолдауымен қол қойылды.
Кен металлургиясы саласы
Ағымдағы ахуалды қысқаша талдау
Өнеркәсіптік өндірістің жалпы көлеміндегі кен металлургиясы саласының үлесі - 17,5%-ды құрайды. Металл кендерін өндіру үлесі - 3,8%, темір кендерін өндіру - 1,5%, түсті металлдар кендерін өндіру үлесі - 2,3%, металлургиялық өнеркәсіптің үлесі - 11,8%, дайын металл бұйымдарын өндіру үлесі - 1,2%. Металлургия өнеркәсібінің үлесіне өңдеуші өнеркәсіптің барлық көлемінің 35 %-ы тиесілі. Елде өндірілетін металдар мен металл өнімдерінің барлығы дерлік экспортқа шығарылады, ал барынша жоғары бөліністі өнім өндіру шетелде орналасқан. 2008 жылдың қорытындылары бойынша 13,21 млрд. АҚШ долларының өнімі экспортталды.
Кен металлургиясы кешенінің негізгі проблемалары: шикізат базасының сарқылуы, пайдаланылатын шикізат кешендігінің төмендігі, негізгі өндірістік қорлардың тозығының жетуі, қоршаған ортаның аса ластануы және технологиялық артта қалу, өндіруден бастап тауарлық дайындығының дәрежесі жоғары өнім шығаруға дейінгі толық өндіріс тізбегі бар интеграцияланған кешендердің болмауы, ішкі нарық сыйымдылығының аз болуы және бытыраңқы болуы, өнімнің энергияны, еңбекті және материалды көп қажетсінуі.
Кен металлургиясы саласының технологиялық дамуының перспективалы бағыттары: 1) қара металлургияда - болат алу үшін жоғары сапалы шикізат өндіру (түйіршіктелген шойын және брикеттелген темір, түсті және сирек металдар қосылған ферроқорытпалар өндіру), сапалы болат өндіру (құбырға арналған және тотығуға төзімді, ыстыққа төзімді және ыстыққа берік, аспаптық, шарикті-подшипникті, рельстік және рессорлық-серіппелі) және жоғары легирленген болаттың сорттарын кеңейту; 2) түсті металлургияда - таза металдар (алюминий, мыс, алтын, титан) және олардан жасалатын бұйымдар (созбасым, сымдар, прокат, профиль және құймалар, сондай-ақ зергерлік бұйымдар) өндіру.
Негізгі міндет
Машина жасауды, құрылыс индустриясын және басқа да өнеркәсіп саласы және экспортты дамытуды қамтамасыз ететін мынадай бөліністегі металлургия өндірістерін құру.
Нысаналы индикаторлар
1. Металлургия саласының жалпы қосылған құнын минералдық шикізатты тереңдете өңдеу және жаңа бөліністер құру негізінде кемінде
107 %-ға ұлғайту.
2. Жоғарғы технологиялық бәсекеге қабілетті өнім өндіру және экспорттау көлемін 2008 жылдың деңгейіне қатысты 2 есеге ұлғайту.
Саланы дамытудың негізгі бағыттары
Елдің кен металлургиясы кешенін дамытудағы мемлекеттік саясаты мынадай бағыттарды іске асыруға бағытталады:
ірі кәсіпорындардың негізгі (базалық) металдар өндірісін ұйымдастыруы;
шағын және орта бизнес кәсіпорындарының базалық металдар негізінде жоғары бөліністі түпкілікті өнім өндіруін ұйымдастыруы.
Сонымен қатар минералды шикізаттың кешенді өңделуін қамтамасыз ету үшін кендер мен концентраттар экспортының үлесін азайтуды ынталандыратын шаралар кешені қабылданады.
Жаңа бөліністерге бағытталған, экспортқа бағдарланған дамытылуға жоспарланып отырған өндірістер:
қара металлургияда болат өндірісінің қуатын жылына 6 млн. тоннаға дейін арттыру бойынша ірі жоба іске асырылады және жылына 4 млн. тоннаға дейін болат өндіретін қосымша зауыттың құрылысы басталады (Қарағанды облысы). Сонымен қатар бесжылдық кезеңде ферросиликомарганец өндірісінің жылдық көлемі 64,8 мың тоннаға, феррохром жылына 440 мың тоннаға дейін артады.
түсті металлургияда бастапқы алюминий өндірісі 125 мың тоннаға артады. Сонымен қатар жылына 250 мың тонна бастапқы алюминий өндіретін жаңа зауыт құрылысы басталады (Павлодар облысы). Сирек кездесетін және жерде сирек кездесетін металдар кіші саласында 2014 жылға қарай жоғарғы технологиялық өндірістер саласында ірі әлемдік көшбасшы корпорациялармен кем дегенде екі біріккен кәсіпорын құрылады. Бұдан басқа, мыс концентратының шығарылымын 500 мың тоннаға (Шығыс Қазақстан облысы), катод мысын 95 мың тоннаға, кеуекті титанның шығарылымын 16 мың тоннаға, саф таза кварц өндірісі 16,5 мың тоннаға, мыс-молибден кенін шығару 2 500 мың тоннаға ұлғайтылатын болды.
2015 жылға қарай тантал өндіру 297 тоннаға, бериллий өндіру 2000 тоннаға дейін ұлғайтылатын болады.
Сыртқы нарықтарға кезең-кезеңімен шығумен ішкі нарыққа бағытталу:
Қара металлургияда Қарағанды облысындағы Индустриялық аймақта жоғары қосылған құнмен өнім шығаратын кем дегенде 3 жоғары технологиялық аз тоннажды өндірістер жасалады. Қостанай облысында жылына кем дегенде 200 мың тонна арнайы болат шығаратын аз тоннажды өндіріс жасалады. Сонымен қатар, Қостанай облысындағы болат прокатының жылдық көлемі 450 мың тоннаға артып, жылына 500 мың тонна түйіршіктелген шойын, 1,4 млн. тонна ыстық брикетті темір, 100 мың тонна рельс өнімінің өндірісі игеріледі.
Түсті металлургияда Павлодар облысында Индустриялық аймақ құрылады, онда жыл сайын 15 мың тонна алюминий илемі, 20 мың тонна прокат, 10 мың тонна профиль және 50 мың тонна құймалар өндіретін кем дегенде 6 аз тоннажды өндірістер орналасады. Бұдан басқа, катодтық алтынның шығарылымы 15 тоннаға жоғарылап, байыту және алтын бөліп шығару фабрикалары бар қуаты жылына 25 тонна алтын аффинажының өндірісі артады. Жоғары бөліністегі металлургия өнімін өндіру саласында Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Ақтөбе және Павлодар облыстарында 25 шағын және орта кәсіпорындары құрылады.
Мынадай жобаларды іске асыру көзделіп отыр:
Қостанай облысы - ыстық брикетті темір - жылына 1,4 млн. тонна;
Қостанай облысы - сұрыптық прокат - жылына 75 млн. тонна;
Қостанай облысы - металл прокаты - жылына 450 мың тонн;
Жамбыл облысы - ферросиликомарганец - жылына 64,8 мың тонна;
Ақтөбе облысы - феррохром - жылына 440 мың тоннаға дейін;
Ақмола облысы - кен өндіру - жылына 8 млн. тонна, алтын өндіру - жылына 15 тонна;
Павлодар облысы - мыс концентратын өндіру - жылына 500 мың тонна;
Павлодар облысы - бастапқы алюминий өндіру - жылына 125 мың тонна;
Шығыс Қазақстан облысы - мыс концентратын өндіру - жылына 500 мың тонна, мыс балқыту өндірісі - 25 мың тонна;
Шығыс Қазақстан облысы - кеуекті титан өндіру - жылына 16 мың тонна;
Шығыс Қазақстан облысы - катод мысын өндіру - жылына 70 мың тонна.
Қарағанды облысы - болат өндіру - жылына 10 млн. тоннаға дейін;
Ақтөбе облысы - түйіршіктелген шойын - жылына 500 мың тонна;
Павлодар облысы - рельстер - жылына 100 мың тонна.
Бұл ретте жобалар портфелі осы саланың даму басымдықтары негізінде кейінірек өзгеруі мүмкін.
Мемлекеттік қолдаудың секторалдық және жобалық шаралары
Энергия инфрақұрылымымен қамтамасыз ету
ГРЭС-2 (Екібастұз қ.) және ЖЭО (Павлодар қ.) жаңғырту және қуаттарын арттыру жүргізіледі.
Көлік инфрақұрылымымен қамтамасыз ету
Мынадай станциялардағы темір жолдардың өткізу қабілетін арттыру мәселесі пысықталады: Ақсу-2 (Павлодар облысы), Дөң (Хромтау, Ақтөбе облысы), Жіңішке (Ақтөбе облысы).
Білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету
Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар облыстарындағы металлургия саласындағы 15 мамандық бойынша кадрлар тапшылығы ЖОО-да және ТжКБ-ның 10 оқу орнында мамандар даярлау есебінен өтеледі.
Металлургия мен металл өңдеудің орташа техникалық буын мамандарын шығаратын кәсіптік-техникалық білім беру жүйесі қалпына келтіріледі және жұмыс орнында жеке жетекшілерді бекітіп, өндірістік кәсіпорындарда 3 ай мерзімге өндірістік тәжірибеден өту жүйесі енгізіледі.
Әкімшілік кедергілерді алып тастау
Қатты пайдалы қазбаларды өндіру жөніндегі тау-кен жұмыстары жоспарын бекіту мәселесі жөнінде Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрлігіне өкілеттіліктер беру бөлігінде «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер енгізіледі.
Қымбат бағалы металдарды және қымбат бағалы тастарды геологиялық зерттеу және барлау, оларды табу, өндіру, пайдалану мен айналымға шығару, сондай-ақ бағалы металдар мен тастардың сынықтары мен қалдықтарын дайындау саласындағы қатынастарды мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру үшін бағалы металдар мен тастар туралы заң әзірленеді.
Техникалық регламенттерді енгізу
Техникалық реттеу саласын жетілдіру мақсатында металлургия саласында: металлургия мен металл өңдеу бойынша 4 техникалық регламент, халықаралық талаптармен үйлестірілген Қазақстан Республикасының
311 мемлекеттік стандарты, оның ішінде зерттеу әдістеріне 162, өнімге 148, сондай-ақ менеджмент жүйесіне 1 стандарт әзірлеу мен енгізу бөлігінде өзгерістер енгізілетін болады. Қабылдауға ұсынылатын: металдарға - 156; металл материалдарына - 85; менеджмент жүйесіне - 1; металл материалдарын өлшеу және сынау әдістеріне - 58 стандарт бағытталатын болады. Бұдан басқа, металдар мен металдан жасалған бұйымдардың сапасын өлшеуді метрологиялық қамтамасыз ету үшін қаттылықтың жоғары дәлдікті шараларын өндіру мақсатында қаттылық шәкілдері бойынша мемлекеттік эталондарға жаңғырту жүргізу қажет.
Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу
Саланың ғылыми-техникалық дамуы мақсатында 2012 жылға қарай Шығыс Қазақстан облысында Металлургия және жоғары технологиялар орталығының жанында тұрақты магниттер, көмірсутекті шикізатты өндіруге арналған катализаторлар, турбиналар күрекшесі, автокатализаторларды, кварц шикізаты, тантал, ниобий, бериллий, молибден, вольфрам негізінде дайын өнімді зерттеуге маманданған зертхана құру мәселесі пысықталады.
Кәсіпорындарға жүйелі мониторинг, металлургия мен металл өңдеу өнімдерінің қосылған құнын қалыптастыру процестерін талдау және бақылау жүргізіледі.
Бизнестің инновациялық белсенділігін арттыруға инновациялық гранттар: еңбек өнімділігін қазіргі деңгейден 20 %-ға және одан да жоғары арттыруды қамтамасыз ететін металлургия мен металл өңдеу кәсіпорындарын жаңғырту үшін; өндірістердің энергияны және ресурсты қажетсіну азайтуға, сондай-ақ жабдық лизингін жеңілдікті қаржыландыруға бағытталған ғылыми-зерттеу және тәжірибе-консрукторлық жұмыстар (бұдан әрі - ҒЗТКЖ) жүргізу үшін бөлінетін болады.
Тікелей инвестициялар үшін тартымды жағдай жасау
Корпоративтік табыс салығы бойынша салық салынатын базаны ҒЗТКЖ нәтижелерін енгізу шығыстарының 150 %-на қысқарту жолымен ҒЗТКЖ дамытуды ынталандыру.
Мемлекет қатысатын жобаларды іске асыру кезінде жергілікті қамтуды дамыту мақсатында осы жобаларды іске асыру үшін металл өнімін жеткізудің басым құқығын отандық өндіруші қамтамасыз етеді. Бұдан басқа, металлургия мен металл өңдеудегі отандық өңдеушілердің шикізатты Қазақстан Республикасының тауар биржасы арқылы сатып алуға, ал ірі шикізат өндірушілердің шикізатты тауар биржасына квотамен жеткізуді жүзеге асыруға мүмкіндігі болады.
Осы саланың дамуын қолдау жер қойнауын пайдаланушылардың, ұлттық компаниялардың және мемлекеттік органдардың сала кәсіпорындарының тауарларын, жұмыстарын және қызметтерін басымдықпен сатып алуы жолымен жүзеге асырылатын болады.
Жоғары бөліністі өнім алу мақсатында ішкі нарықта металдар сатуды ынталандыру үшін шаралар қабылданады.
Шикізатты ел ішінде өңдеу мақсатында да кен және концентраттар экспортын ынталандырмау шаралары қабылданады.
Ресурстық қамтамасыз ету
Жұмыс істеп тұрған кен өндіру кәсіпорындарының шикізат базасы кеңейтіледі. Түсті металлургия үшін кен орындарын іздестіру мен барлауға ерекше көңіл бөлінеді. Шығыс, Орталық және Солтүстік Қазақстандағы пайдалы қазбалардың стратегиялық түрлеріне барлау жасалады. Ресурстық базасы шектеулі отандық компанияларға шетелде кен активтерін сатып алу үшін жәрдем көрсетіледі.
Теңгерімделген, қиын байытылатын кендер мен концентраттарды және үйінділерді өндірудің тиімді технологиялары әзірленеді және енгізіледі, сондай-ақ қайталама шикізатты - қара және түсті металдардың сынықтары мен қалдықтары пайдаланылады.
«Тау-Кен Самұрық» ҰТК» АҚ кен металлургиясы кешенінде жер қойнауын пайдалануға иеліктен шығарылатын құқықтарды сатып алу бөлігінде мемлекеттің мүддесін қамтамасыз етеді және пайдалы қазбалардың кен орындарын игеруге және дайындауға қатысатын болады.
Химия өнеркәсібі
Ағымдағы жағдайды қысқаша талдау
Әлемдегі химия өнеркәсібі өндірісінің жалпы көлемі шамамен 2 трлн. АҚШ долларын құрайды. Әлемдік өндірістегі қазақстандық өндірістің үлесі - 0,04%, елдің өнеркәсіптік өндірісінің көлемінде - 1,61%, елдің өңдеуші өнеркәсібінің көлемінде - 4,84%-ды құрайды.
2008 жылдың қорытындылары бойынша сала өнімі экспортының көлемі 101 млрд. теңгені немесе шамамен 0,84 млрд. АҚШ долларын, ал импорт -92 млрд. теңгені немесе 0,76 млрд. АҚШ долларын құрады.
Достарыңызбен бөлісу: |