Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Е. Т. Орынбаев 2013 жылғы

92
Ахуалдық 
орталық 
- Өңірдің денсаулық сақтау
жүйесіндегі ахуалды үлгілеу;
- Ресурстарды пайдаланудың 
оңтайлы көрсеткіштерін іріктеу;
- Басқарушы үшін түсінікті түрде
денсаулық сақтау жүйесіндегі
жағдайларды мониторингілеу;
- Негізгі мағына рұқсат етілген
шектен шыққан кезде
пайдаланушыларға
автоматтандырылған түрде
хабарлайтын (оның ішінде e-mail
арқылы) индикаторларды
конфигурациялау;
- Деректерді кесте, графикалық 
және картографикалық түрде
ұсыну;
- Интерактивті және
картографикалық есептерді
құрастыру;
- Кесте бойынша есептерді
орындау;
- Есептерді жаппай жіберу.
- Медициналық 
ұйымдардың
рейтингі;
- Есептерге жазылу
Денсаулық 
сақтаудың 
ұлттық 
статистикалық 
ақпараттық 
жүйесі
(ДҰСАЖ)
- ҚР ДСМ талаптарына сәйкес
кәсіпорын деңгейінде есептілікті
енгізу;
- Аудан, облыс, ел деңгейінде
статистикалық деректерді
агрегациялау;
- Айлардың, тоқсандардың, 
жылдардың айрығында деректерді
агрегациялау;
- Уақытша трендтерді есептеу;
- Дәлелдерге негізделген саяси
шешімдерді қабылдауды қолдау
үшін ҚР ДСМ басшылығының 
талаптарына сәйкес денсаулық 
индикаторларын есептеу
- басқа ақпараттық 
жүйелерден
белгіленген
форматта
есептерді беру;
- деректердің талдау
қоймасында
есептерді беру;

93
Ресурстарды
басқару жүйесі
- Медициналық ұйымдардың желісі
туралы ақпаратты жүргізу;
- Медициналық ұйымның 
функциялық құрылымы туралы
ақпаратты жүргізу;
- Техникалық-экономикалық 
көрсеткіштер бойынша
мәлеметтерді жүргізу;
- Ұйымның материалдық
ресурстары бойынша мәліметтерді
жүргізу;
- Штат кестесін жүргізу;
- Медициналық ұйымдағы
кадрларды есепке алу және
қозғалысы;
- Медициналық ұйымдар
кадрларын кәсіби даярлауды және
қайта даярлауды, біліктілігін
арттыруды есепке алу;
- «Кадр ресурстарының 
обсерваториясы» модулі
- Медициналық кадрлар
біліктілігінің деңгейін тәуелсіз
бағалау модулі
- Мед. ЖОО және колледждерде
оқитындарды есепке алу;
- Стундерттерді бөлуді жоспарлау
және жетуді бақылау;
- Мемлекеттік дерекқорлармен
өзара іс-қимыл (Жеке тұлғалар,
Заңды тұлғалар, Мекенжай
тіркелімі)
- МҰ функциялық 
құрылымындағы
өзгерістерді тіркеу
- ТЭК көрсеткіш-
терін/материалдық 
ресурстарын тіркеу
- Штат кестесін
тіркеу
- МҰ кадрларының 
қозғалысын тіркеу
- МҰ қызметкері
туралы
кеңейтілген
мәліметтерді
тіркеу
- МҰ тізімін алу
- МҰ бойынша
егжей-тегжейлі
ақпаратты алу
- МҰ 
қызметкерлерінің
тізімін алу
- МҰ қызметкерлері
туралы егжей-
тегжейлі
ақпаратты алу

94
Анықтамалық-
тарды
және
жіктеуіштерді
басқару
- Жаңа анықтамалықтарды және
жіктеуіштерді тіркеу
- Нұсқалықты жүргізу
- Анықтамалықтарды және
жіктеуіштерді түзету
- Рұқсат деңгейлерін шектеу
- Анықтамалықтарға
жазылу
- Анықтамалықтың 
нұсқасын алу
Пациенттің 
жеке
кабинеті
(Денсаулығы
жөніндегі жеке
деректерді
қарауға
арналған портал
- PHR)
- ЭДП пациенттерінің рұқсаты –
денсаулығы жөніндегі жеке
клиникалық деректерге
- Медициналық персонал үшін ЭДП
кіру рұқсатын басқару
- Денсаулық жағдайын өз бетімен
бақылауды қамтамасыз ету
- Өмірлік маңызы бар
көрсеткіштерді тіркеу (АҚ, бойы,
салмағы, температура, дене
салмағының индексі, пульс,
тыныс алу жиілігі, қант деңгейі
және басқа);
- МСАК профилактикалық 
функцияларын қолдау –
денсаулыққа байланысты іс-
шараларды жүргізудің қажеттілігі
туралы хабарлау;
- Денсаулық сақтаудың е-
қызметтеріне рұқсат (оның ішінде
мемлекеттік: тіркеуге сұранысты
тіркеу, қабылдауға жазылу,
дәрігерді үйге шақырту және т.б.)
- Телемедицина.
- Денсаулық 
сақтаудың е-
қызметтеріне
рұқсат (оның 
ішінде
мемлекеттік:
тіркеуге
сұранысты тіркеу,
қабылдауға
жазылу, дәрігерді
үйге шақырту және
т.б.)

95
Дәрігердің  жеке
кабинеті
- Өз пациенттерінің ЭДП дәрігердің
оперативті рұқсаты;
- «Стационар», «Емхана», «Жедел
жәрдем» ақпараттық жүйелеріне
дәрігер үшін кірудің бірыңғай
нүктесі
- Туу/өлім туралы медициналық 
куәліктерді тіркеу;
- Денсаулық үшін тәуекелді бағалау
(зертханадан,
радиологиядан/басқа
диагностикалық зерттеулерден
немесе басқа жабдықтың немесе
тесттердің және/немесе ем-
шараның көмегімен алынған
пациенттің жағдайы туралы
интеграцияланған деректер,
пациент денсаулығының тәуекел
факторларын жинастыру және
мониторингілеу, бойы, салмағы,
дене салмағының индексі, пульс,
тыныс алу жиілігі, артериялық 
қысым және т.б. сияқты өмірлік
маңызы бар белгілерді жинастыру
және мониторингілеу)
- Интеграцияланған клиникалық 
нұсқаулар (КН) – КН
импорттау/құру/түзету, КН сәйкес
клиникалық ағындарды (қайтадан)
конфигурациялау, КН сәйкес
құжаттаманы жүргізу және т.б.
- Туу/өлім туралы
медициналық 
куәліктерді тіркеу;
Басқару органы
маманының 
жеке кабинеті
- «Бірыңғай төлем жүйесі»,
«Медициналық қызметтердің 
сапасын басқару жүйесі» жүйелері
үшін бірыңғай кіру нүктесі;
- «Ахуалдық орталық» жүйесінің 
есептеріне рұқсат

96
Электрондық 
денсаулық  
паспорты
- Пациент туралы негізгі деректерді
сақтау (демографиялық деректер,
екпелер туралы деректер және
т.б.)
- Электрондық медициналық 
құжаттарды және/немесе олардың 
сілтемелерін сақтау
- Пациенттің ЭДП
алу
- Медициналық 
көмекке белгілі
жүгінуге қатысты
пациенттің 
медициналық 
жазбаларын қарау
- ЭДП мәліметтерді
тіркеу
- Жазбаларды түзету
Телемедицина
жүйесі
- телемедицина іс-шараларын есепке
алу
- алдағы оқиғалар туралы хабарлау;
- бейнеселекторлық кеңестерді өткізу
-консультациялар
- телекөпірлер
- консилиумдар,
- оқыту семинарлары
- мастер кластар және т.б.
- Алдағы оқиғалар
туралы мәліметтер
Хаттамалар
- ҚР ДСМ хаттамаларын енгізу және
түзету
- дәрігерлердің хаттамаларды ашу
ыңғайлығы үшін қажетті
интерфейстерге оларды бекіту
- жеке (бейімделген) хаттамаларды
құру және түзету
- ҚР ДСМ хаттамаларын құруға
немесе түзетуге сұраныстарды
тіркеу
- ҚР ДСМ хаттамасын
қарау
- жеке хаттамаларды
түзету
- ҚР ДСМ хаттамасын
өзгертуге сұраныс
Мемлекеттік
қызметтер
Осы қызметтер е-үкімет шеңберінде
---

97
реттеледі
Тіркелімдерді
басқару жүйесі
- тіркелімдерді құру және өзгерту;
-
әрбір
тіркелімде
ұсынылған
медициналық  қызметті құру және
өзгерту;
- қызметтерді ұсыну жоспарларын
құру және өзгерту;
Әрбір тіркелімде мониторингілеудің 
шамаларын және индикаторларын
құру және өзгерту;
-
тіркелімнің  пациенттері туралы
деректерді қарау;
- статистикалық есептерді ұсыну;
-
әрбір пациенттің  емдеу және
медициналық  қызметтерді ұсыну
жоспарларын қарау және басқару.
- пациенттердің 
сәйкестендіру
деректерін беру
және қарау
- жалпы талдау
қоймасындағы
статистикалық 
деректерді беру
Ақпараттық 
танымдық сайт
- саламатты өмір салты жөніндегі
ақпаратты, жаңалықтарды және
т.б. жариялау;
-
статистикалық  деректерді және
денсаулық сақтау индикаторларын
жариялау;
- қашықтықтан оқыту құралдары;
-
қарым-қатынас
құралдары
(форумдар және т.б.).
- статистикалық 
деректерді
жаңарту
- жаңалықтарды
жаңарту
Денсаулық 
сақтауды
қолдау
тіркелімдері
(медициналық 
емес)
- денсаулық сақтау және
биомедицина саласындағы
ғылыми зерттемелердің, 
инновациялық өнімдердің және
технологиялардың ДҚ 

98
7-қосымша. Техникалық архитектура компоненттерінің ерекшеліктері
АТ-соңғы пайдаланушының жабдықтары
Осы тұжырымдама шеңберінде екі бағыт бойынша: әркелкілікті арттыру
жағына және пайдаланылған жабдықтардың рентабелдігін (efficiency) арттыру
жағына пайдаланушылардың  компьютерлік жабдықтарға кіру рұқсатын
жақсарту болжанады.
Жергілікті желілерден бұлттық  есептеулерге ауысу кезінде телефондар,
коммуникаторлар сияқты мобильді құралдарды пайдалану мүмкін болады, бұл
дәрігерлерге смс хабарламалар арқылы өте тез арада бір-бірімен немесе
пациенттермен
байланысуға
мүмкіндік
береді,
ақпараттық  жүйелер
хабарландыру жібере алады, ал пациенттер коммуникация бағдарламаларын
(Скайп, Вконтакте және т.б.) пайдалана алады.
Ноутбуктердің,  әсіресе планшеттік компьютерлердің  пайда болуы
денсаулық  сақтау саласындағы қосымшалардың  ұтқырлығын тез арттырды.
Қазіргі таңда олар науқастарға ауруханадан тыс жерде (Wi-Fi пайдалану
арқылы) және пациенттерге үйде (мобильді интернетті пайдалану арқылы) қол
жеткізуге мүмкіндік береді. Отырған жерінде диагностикалық  зерттеулердің 
нәтижелерін зерттей, консультация жасай, емді тағайындай алады. Жақын
арада лэптоптар мен планшеттік компьютерлердің  сапасының  артыу және
бағасының  төмендеуі күтіледі, бұл оларды дербес компьютерлермен бірге
пайдалануға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар бір дербес компьютерді арзан нөлдік клиенттер, кейбір
жағдайларда ондаған пайдаланушылар арқылы бірнеше пайдаланушыға бөлу
жолымен қолданыстағы копьютерлерді тиімді пайдалану мүмкіндігі пайда
болды. Қазіргі таңда осындай нөлдік клиенттер виртуалды машиналарда және
интернет арқылы жұмыс істей алады, бұл оларды жергілікті желілерде және
бұлттық есептеулерде пайдалануға мүмкіндік береді.
Медициналық ұйымдардағы жергілікті желілер
Нақты
қажеттіліктері
бар
нақты
ұйымдарға
арналған
қолайлы
шешімдерді табу оңайырақ  болғандықтан, осы желілер е-денсаулық  сақтауды
дамыту тұжырымдамасына ең аз деңдейде әсер етеді.
Қазіргі уақытта жергілікті желілер медициналық ұйымдарда мүлде жоқ 
деуге болады. МҰ оларды әзірлеу, енгізу және жұмысқа қабілетті жағдауда
қолдау үшін жауапты болады деп күтіледі.
Соңғы миляның коммуникациялық инфрақұрылымы
Соңғы миля проблемасы маңызды болып табылады, өйткені осы бөлікте
трафиктің  тарылуы, яғни «бөтелке мойыны» әсері (bottlenecks) орын алады.
ADSL телефондық желісі пайдаланылатын кішкене елді мекендерде орналасқан
ұйымдар
үшін
осы
мәселе
телефондық 
сымдар
мен
модемдер
пайдаланылатындықтан алынып тасталады. Алайда, бұл ретте төмен

99
жылдамдық  және жоғары латенттік қаупі қалады. ҚР ДСМ кейбір жеке
жайдарлар үшін спутниктік байланысты пайдалану мүмкіндігін тестілейді.
Сонымен
қатар,
«Ақпараттық 
Қазақстан
–
2020»
мемлекеттік
бағдарламасында атап өтілгендей, оптоталшықты желілер нысаналы түрде
жүргізілетін үлкен қалалардың мәселелері шешіледі.
Яғни, аралық өлшемді ұйымдар жете қарастыруды қажет етеді. Осындай
ұйымдар үшін соңғы миля мәселесін қарастыру кезінде жеке тәсіл
қолданылады. Телефондық  желілер, бөлінген желілер, оптоталшықты желілер
пайдаланылады, кейбір жағдайларда радиобайланыс қолданылады.
Сондай-ақ  жетуі қиын аудандарда кішкентай ұйымдар (жетуі қиын
аудандарда) үшін ең  лайықты арна болуы мүмкін спутниктік байланысты
пайдалануға болады.
Ұлттық коммуникациялық инфрақұрылым (WAN)
Қазіргі уақытта коммуникациялық  инфрақұрылым бұлттық  есептеулерді
іске асыру үшін жеткілісіз түрде дамыған, бірақ  орталық  ДҚ  деректерді
репликациялау түнде жүзеге асырылатын, қазір пайдаланылатын үлгілердің 
қажеттіліктеріне толық  сәйкес келеді. Желі бағасының  жоғару болу мәселесі
шешілмеген, бұл ұйымдарға адекватты жылдамдық  арналарын бөлуге
мүмкіндік
бермейді.
Алайда,
«Ақпараттық 
Қазақстан»
мемлекеттік
бағдарламасына сәйкес, бірнеше жылдар ішінде жағдай айтарлықтай
жақсарады.
Қашықтықта үлкен қосымшалармен толыққанды жұмыс істеу үшін бір
пайдаланушыға кішкентай ұйымдарда (15-20 пайдаланушыға дейін) шамамен
алғанда - 0.5 Мб/с және үлкен ұйымдарда - 0,25 Мб/с қамтамасыз ететін
жеткілікті түрде дамыған байланыс арналары қажет. Нөлдік клиенттер және
бұлтта виртуалды жұмыс үстелдері пайдаланылса, жылдамдық  екі есе артық 
болуы тиіс. Сонымен қатар, бұл ретте арналардың латенттігінің маңыздылығы
зор. Бүгінгі таңдағы зерттеулерге сәйкес, латенттіктің  мағынасы 20 мс төмен
болғаны жөн, бірақ 40 мс аспауы тиіс. Қазақстандық доменнің шегінде бұған
қол жеткізуге болады. Қосымша әзірленген АЖ тар арналар арқылы жұмыс
істеуге оңтайландырылуы тиіс. Сондықтан, жергілікті желі бойынша жұмыс
істейтін жүйелерді тар желілерге ауыстыру мүмкін емес, реинжинерингті қайта
қарау қажет. Деректер орталықтарымен байланыс арналарын және олардың 
арасындағы мүмкін ең жоғары жылдамдықты (10 Гб/с) қарастыру қажет.
2015 жылға дейін FTTH типті кең өрісті деректерді беру (КӨДБ) барлық 
үлкен қалаларда және облыс орталықтарында, ал 3G – тұрғындар саны 10000
адамнан асатын барлық елді мекендерде іске асырылады. Бұл 2015 жылға дейін
үлкен қалаларда толық  көлемде дерлік бұлттық  есептеулерді пайдалану және
ішінара - тұрғындар саны 10000 адамнан асатын барлық  елді мекендерде
пайдалану мүмкіндігі туындайды. 2018 жылға қарай барлық  аудандық 
орталықтарда қолжетімді болатын 4G мобильді байланысын пайдалануға
болады.
«Ақпараттық  Қазақстан»
бағдарламасы
интернет
арналарына
бағаларды төмендету бойынша арнайы шараларды қарастыратындықтан, осы

100
уақытқа қарай арналар бағасы қолайлы өлшемдерге дейін төмендейді деп
күтіледі.
Кішкентай елді мекендер үшін ақпараттық  жүйелер қарапайым және
пайдаланушылар саны шектеулі болып табылатындықтан, бастапқыда кеңінен
пайдаланылатын ADSL пайдалануға болады. Қауіпсіздік, рентабелдік және
арналарды мақсатсыз пайдалану қаупін жою қажеттігіне байланысты сыртқы
интернетке кіруге тыйым салынады.
Жүйлерді және қосымшаларды орналастыру ортасы (хостинг)
4-суретте
көрсетілгендей бұлт ролін орындайтын, сонымен қатар
ағымдағы деректер қорын және веб-қосымшаларды өңдеуді (бастапқысында)
жалғастыратын жоғары өндірісті бір деректерді өңдеу орталығын (ДӨО) құру
жоспарланады. Болашақта екінші ДӨО енгізу жоспарланады, бастапқыда
деректерді репликациялау (Disaster recovery) мақсатында, ал идеал түрінде –
екінші толық  жұмыс істеуге қабілетті ДӨО ретінде. Бұл жағдайда апат орын
алған жағдайда үздіксіз жұмыс істеу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі. Бұлттың 
бағдарламалық-аппараттық  құралдарын бөлу бөлшектері 3.2.4-бөлімінде
берілген.
ДӨО деректері бір-бірінен алшақ  орналасқан жеке ғимараттарда
орналастырылатын болады (бір ДӨО Астанада болады, екіншісі Қарағандыда
болуы мүмкін).

101
8-қосымша. Глоссарий
Медициналық 
ұйымдар
- осы құжатта медициналық ұйымдар дегеніміз
Қазақстан Республикасының халқына тікелей
амбулаториялық-емханалық, стационарлық және/
немесе жедел медициналық көмек көрсететін
денсаулық сақтау ұйымдары
Архитектура
- жүйенің компоненттерінде, осы компоненттердің бір
бірімен және сыртқы ортамен байланыстарында және
жүйенің құрылымы мен дамуын айқындайтын
қағидаттарда іске асырылған жүйені іргелі
ұйымдастыру
Интероперабельділік
- кіру рұқсатын және іске асыруды қандай да бір
шектеусіз өнімнің немесе жүйенің басқа өнімдермен
немесе жүйелермен өзара әрекеттесу және қызмет ету
мүмкіндігі
Сервиске бағытталған
архитектура
- таратылған, әлсіз байланысқан ауыстырылатын
компоненттерді пайдалануға негізделген,
стандартталған хаттамалар бойынша өзара әрекеттесу
үшін стандартталған интерфейстермен жарақталған
бағдарламалық жасақтаманы әзірлеуге модульдік тәсіл
Электрондық
денсаулық сақтау
(е-денсаулық сақтау)
-
денсаулық сақтау жүйесінің мақсаттарын және
міндеттерін іске асыру үшін ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды қолдануды
қамтамасыз ететін саяси, заңнамалық, 
ұйымдастырушылық, техникалық, қаржылық және
өзге шаралар мен іс-әрекеттер кешені