1-сұрақ. Әйелдердің зейнеткерлік жасын арттыруды қай жылдан бастап жүзеге асыру жоспарлануда? Әйелдердің зейнетақы жасын арттыру бір кезде немесе кезең-кезеңімен жүргізіле ме?
Жауап:
Зейнеткерлік жасты арттыру «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 11-бабының 1-тармағына сәйкес кезең-кезеңімен, 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап жыл сайын 6 айдан қоса отырып 10 жыл ішінде жүзеге асырылады.
2-сұрақ. Зейнеткерлік жасты біріздендіруде ең алдымен, ауылды жерлерде тұратын әйелдерге қиындау болады. Ауылдағы әйелдердің жай-күйі не болмақ? Оларды зейнетке шығар алдында жинақтаушы зейнетақы жүйесімен қалай қамтымақсыздар?
Жауап:
Қолданыстағы заңнамада әйелдердің еңбек өтіліне жұмыс істемейтін ананың жас балаларды бағып-күткен, бірақ әрбір бала 3 жасқа толғаннан аспайтын жалпы жиынтығы 12 жыл шегіндегі уақыт ескеріледі. Осы норма ұсынылып отырған заң жобасында да сақталған.
Осыған байланысты ауылда тұратын, жұмыс істемейтін және жинақтаушы зейнетақы жүйесінің қатысушысы болып табылмайтын әйелдер зейнеткерлікке шығар кезде ең төмен мөлшері 12 жыл еңбек өтілін құрайтын еңбек зейнетақысын, сондай-ақ базалық зейнетақы алуы мүмкін.
Ал қоғамдық өндірісте жұмыс істеуге мүмкіндігі әрі ынтасы бар әйелдер үшін оларды «Жұмыспен қамту 2020 картасы», сол сияқты өңірлік бағдарламалар шеңберінде нәтижелі жұмысқа тарту шаралары іске асырылатын болады.
Қосымша, зейнетақы жарналарын үздіксіз жүзеге асыруды қамтамасыз ету және зейнетақы жинақтарының мөлшерін көбейту үшін 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап әйелдердің бала тууға және оның күтіміне байланысты демалыста жүрген кезеңіне олардың міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялауды жүргізу ұсынылады.
Зейнеткерлік жасқа жеткен адамдарды зейнетақымен қамсыздандырудың ең төмен кепілдері де көзделуде.
3-сұрақ. Статистика деректеріне сәйкес Қазақстанда әйелдердің зейнетақы жинақтарының орташа мөлшері ерлерге қарағанда 25 % төмен. Әйелдердің зейнетақы жинақтары мөлшерінің артта қалуын немен байланыстырасыз?
Ынтымақты жүйенің аяқталып қалуына байланысты Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесінің ел азаматтарын зейнетақымен қамсыздандыруда рөлі маңызды болады.
Бүгінгі күні жеке зейнетақы шоттарының жалпы санынан әйелдердің үлесіне 3,8 млн. теңге немесе 45 % келеді.
Әйелдердің зейнетақы жинақтарының артта қалуының екі себебі бар, олар:
1) жинақтауышы зейнетақы жүйесіне қатысудың кәсіптік өтілінің аздығы;
2) жыныстық белгілері бойынша еңбектегі жалақыдағы айырмашылық.
Соңғы 5 жылда экономика бойынша әйелдердің орташа айлық жалақы
мөлшері ерлердің орташа айлық жалақы мөлшерінің 66-дан 68 % құрайды.
4-сұрақ. Бала күтімі бойынша демалыста жүрген әйелдердің зейнетақы шотына аударылатын қосымша міндетті аударымдар туралы айтып беріңізші.
жауап:
Зейнетақы жарналарын үздіксіз жүзеге асырылуын және зейнетақы жинақтарының мөлшерін көбеюін қамтамасыз ету үшін 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап бала күтімі бойынша демалыста жүрген әйелдердің қосымша міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялау енгізіледі.
Осы мақсаттарға 2014 – 2016 жылдарға арналған республикалық бюджет жобасында 2014 жылға – 8,8 млрд. теңге, 2015 жылға – 10,1 млрд. теңге, 2016 жылға – 11,7 млрд. теңге көзделген.
Әлеуметтік төлемдерді алушылардың пайдасына міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялау мөлшері әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілген табыстан 10 % міндетті зейнетақы жарналары мен әлеуметтік төлемдерден нақты ұсталатын міндетті зейнетақы жарналарының айырмасын құрайды.
1-мысал, баланың туған күніне дейін соңғы 2 жыл әлеуметтік аударымдар жүргізілген орташа айлық табысы 150 мың теңге құрайтын жұмыс істейтін әйелді алатын болсақ. Егер қазіргі уақытқа дейін бала бір жасқа дейін оның күтімі кезінде оның зейнетақы жарналары айына 6 мың теңгені құраса, ұсынылып отырған тетік бойынша 9 мың теңге мөлшерінде міндетті зейнетақы жарналарын бюджеттен қосымша субсидиялауды ескере отырып, оның жалпы зейнетақы аударымдары айына 15 мың теңгені құрайды.
Достарыңызбен бөлісу: |