Ќазаќстан республикасы білім жєне ѓылым министрлігі

Қарапайым механизмдердің жұмысы

жүктеу 4,29 Mb.

бет	4/56
Дата	04.12.2017
өлшемі	4,29 Mb.
	#3027

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 56

Қарапайым механизмдердің жұмысы.

Бұл тақырыпта оқушылар күш және жұмыс ұғымдары жөнінде алған білімдерін тереңдете түседі.Күрделі машиналардың негізгі бөлімдері болып табылатын қарапайым механизмдер жұмысымен танысып,олардың тұрмыста және техникада қолданылуынан хабардар болады.Тақырыпты оқу нәтижесінде оқушылардың политехникалық білімі кеңейе түседі.

7-сыныпта негізінен оқушылар қарапайым механизмдердің екі түрімен таныс болады,олар-рычаг және блок.

1.Рычаг. Рычаг-қарапайым механизмдердің ішіндегі ең кеңірек тараған түрі. Оны айналу осі немесе тіреу нүктесі бар және соның айналысында күш әсерінен айнала алатын қатты дене ретінде таныстыруға болады. Ол үшін демонстрациялық рычагты пайдаланған жақсы.

Рычагтың құрылысы қарастырылып,оның түсу нүктесі,әсерлесу сызығы және күш иіні ұғымдары ендіріледі. Күш иіні ұғымына ерекше көңіл бөлген дұрыс, өйткені оқушылар иінді тіреу нүктесінен күш түсетін нүктеге дейінгі қашықтық ретінде жаңсақ түсінеді. Сонан соң демонстрациялық рычагтың сол жағына әр түрлі қашықтықтарға әр түрлі жүктер іліп, оның тепе-тең қалыпта болатын жағдайларын көрсететін тәжірибелер жүргізіледі.

Осы тәжірибелерді қорыта келіп мынадай тұжырым жасалады:рычагтың сол жағына әсер жасаушы күш пен сол күштің иінінің көбейтіндісі рычагтың оң жағына әсер жасап тұрған күш пен иінінің көбейтіндісіне тең. Күштерді және иіндерді сәйкес F және 1 әріптерімен белгілеп,алынған қорытындыны мыеадай формуламен жазуға болатындығы айтылады:

немесе

Жазылған формулалардың мағынасы түсіндіріліп, мұндағы

көбейтіндісі

күшінің моменті, ал

өрнегі

күшінің моменті деп аталатындығы ескертіледі. Рычагтың тепе-тең қалыпта болуы үшін осы екі күштің моменттері өзара тең болуы керек екендігі айтылады,моментті М әріпімен белгілейді. Осы жерде рычагтартың таразы жасау үшін қолданылатындығына назар аударған дұрыс. Рычагты таразылардың түрлерін оқушыларға көрсеткен орынды.

Келесі кезеңде рычагтың көмегімен ауыр жүктерді көтеру принципімен таныстырады. Тағы да демонстрациялық рычагты пайдаланамыз. Тәжірибені мынадай түрде жасауға болады: рычагтың қысқа иініне салмағы 2-3 кг жүк іліп, ұзын иініне динамометр жалғаймыз. Жүк ілінген нүкте мен динамометр бекітілген нүктелердің орын ауыстыруын сызғышпен өлшеп,жүк көтергенде жасалған жұмыстардың тең болатындығына оқушылардың көзінжеткізу керек. Күштен қаншама ұтсақ,жолдан сонша ұтылатындығымызды тәжірибелер көмегімен қорытындылау қажет.

Рычагтың өте ерте заманнан бері қолданылып келе жатқандығын және екі мақсатта пайдаланатындығынайту абзал: біріншісі-күштен ұту мақсатында (ауыр жүктерді көтеру,орнынан қозғау, қайшы, шеге суырғыш, тістеуік, машиналар тежегіші,т.б.), екіншісі –жолдан ұту мақсатында (шлакбаум,қайық ескегі,көтергіш кран,т.б.). Рычагтың тұрмыста және техникада қолданылуына көптеген мысалдар келтіруге болады. Тақырыпты пысықтау үшін бірнеше есеп шығарған жөн.

жүктеу 4,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 56