174
№22 Зертханалық жұмыс
26-тапсырма. Берілген формулалар арқылы келесі өлшемдерді
анықтау:
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар.
1) n параллельдер мен m меридиандар бойынша
жеке масштабты;
2) меридиандар мен параллельдер бойынша бұрмаланушылықты;
3) меридиан мен параллель арасындағы бұрышты θ және оның
90
0
ауытқуын ε;
4) аудандарының бұрмалануын ρ;
5)
ең көп a және ең аз b;
6) бұрыштың бұрмалануын ω;
7) пішіндерінің бұрмалануын κ.
Есептеуді жүргізу үшін қажет формулалар:
№23 Зертханалық жұмыс
27-тапсырма. Тор жиілігі 15
0
болатын квадраттық цилиндрлік
проекция негізінде картографиялық тор құру. Берілген тор негізінде
тақырыптық карта құрастыру керек (19 кесте).
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар. Бұл проекция
меридиандар бойынша қалыпты цилиндрлік тең аралық проекция.
Оны құру кезінде келесідей жағдайлар ескеріледі: m=const=1 яғни
меридиандар бойымен ұзындықтың масштабы басты масштабқа тең.
Бұл жағдайлар торды өзара перпендикуляр түзулер арқылы салынған
тең квадраттар құрылғанда сақталады.
175
19-кесте
Нұсқа
Масштаб
Тақырыптық карта
Карта көздері
1
1:120 000 000
Жердің климаттық
белдеулері
7
сыныпқа арналған
атлас
4-5 бетте
2
1:125 000 000
3
1:130 000 000
4
1:135 000 000
5
1:120 000 000
Жердің литосфералық
тақталары
6
1:125 000 000
7
1:130 000 000
8
1:135 000 000
9
1:120 000 000
Жер бетінде шілде
айындағы
температураның
таралуы
Ұстаздарға арналған
атлас
37 бет
10
1:125 000 000
11
1:130 000 000
12
1:135 000 000
13
1:120 000 000
Жер бетінде қаңтар
айындағы температураның
таралуы
14
1:125 000 000
15
1:130 000 000
16
1:135 000 000
17
1:120 000 000
Жердің географиялық
белдеулері
Әлемдік атлас
12 бет
18
1:125 000 000
19
1:130 000 000
20
1:135 000 000
№24 Зертханалық жұмыс
28-тапсырма. Берілген географиялық карталардың картографиялық
проекциясын анықтау (2-қосымша).
Тапсырманы
орындауға
арналған
ұсыныстар.
Берілген
тапсырманы орындауда 2 қосымшада көрсетілген картографиялық тор
элементтері (параллельдер мен меридиандар) арқылы проекцияларды
анықтаймыз.
№25 Зертханалық жұмыс
29-тапсырма.
Тақырыптық
карталарды
бейнелеу
үшін
қолданылатын тәсілдер көмегімен белгілі бір аймақтың тақырыптық
картасын кескін картада бейнелеу.
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар. Қазақстан
Республикасы облыстары бойынша әрбір облыстың статистикалық
мәліметтер негізінде тақырыптық карталарын жасау керек
(картограмма, картодиаграмма, локальді диаграмма, нүктелік тәсіл).
Статистикалық мәліметтер stat.kz сайтынан алынады.
176
№26 Зертханалық жұмыс
30-тапсырма. Берілген тақырыптық карталар бойынша аймақтың
әлеуметтік-экономикалық жағдайына кешенді сипаттама беру.
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар. Ұсынылған
карталардан картографиялық бейнелеу тәсілдерін анықтай отырып,
аймақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайына кешенді сипаттама
беріңіз.
31-тапсырма. Берілген тақырыптық карталарды сипаттау үшін
қолданылған тәсілдерді анықта.
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар.Ұсынылған мектептік
карталардан
жекелеген
тақырыптар
бойынша
қолданылған
картографиялық бейнелеу әдісі дәрістерге сүйене отырып анықталады.
№27 Зертханалық жұмыс
32-тапсырма. Берілген жоспар бойынша жалпы географиялық
карталарды талдау.
Тапсырманы орындауға арналған ұсыныстар. Тапсырма келесі
жоспар арқылы орындалады:
Жоспар:
І. Жалпы мәліметтер, математикалық негізі
1) Карта атауы, оның пайдаланылуы, орналасқан атлас (атауы,
шығарған ұйым, баспа орны мен жылы);
2) Талданатын картаның бас
масштабы;
3) Картаның картографиялық проекциясы;
4) Картадағы бұрмалану түрлері (максималды және минималды орны).
ІІ. Географиялық мазмұны
5)
Су объектілерінің бейнеленуі;
6) Жер бедерінің бейнеленуі;
7)
Грунт жамылғысының бейнеленуі;
8) Экономикалық-әлеуметтік элементтердің бейнеленуі:
а) Елді-мекендер
б)
Саяси-әкімшілік бөлінуі
в) Қатынас жолдары
9) Басқа да мәдени және экономикалық құбылыстардың бейнеленуі;
10) Картадағы жазулар Әр түрлі құбылыстар мен объектілерді
бейнелеудегі шрифттердің ерекшеліктері.
ІІІ. Жабдықтау элементтері
IV. Территорияны қосымша сипаттау элементтері
V. Карта компановкасы
