ҚазаҚстан Республикасы білім және ғылым министРлігі балалаР ҚұҚыҚтаРын ҚоРғау комитеті



жүктеу 2,8 Kb.
Pdf просмотр
бет9/31
Дата14.05.2018
өлшемі2,8 Kb.
#12266
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   31

26
Төменде  келтірілген  жасқа  байланысты  міндеттер  мына 
авторлардың: Achenfach (1990), Wafaps, Sroufe (1983), Masfen, Bras-
well (1991), Selman (1980) және De Geks (1995) жарияланымдары не-
гізінде тұжырымдалған [22]. 
4–12 жасар балаларға арналған жасқа байланысты міндет-
тер:
1.  Басқалармен  санаса  білу  –  басқалардың  мүдделерін  есеп-
ке  ала  отырып  іс-әрекеттерді  жоспарлау  және  пайымдаулардың 
қалыптасуы:
1)  сұрақ беру, құрдасымен кездесу туралы келісу, көмек өтіну, 
басқаға бөгет жасамау (4-6 жас);
2)  өз іс-әрекеттерін басқалардың мүдделерін есепке ала отырып 
жоспарлау, кеңесе білу (6–8 жас);
3)  өз пікірінің болуы, басқалардың пікірлерін есепке ала отырып 
пайымдаулар қалыптастыру, қарым-қатынастар жасау (8–10 жас);
4)  басқалармен есептесу, басқаларға барабар жауап беру (10–12 
жас).
2. Тәуелсіздік — тәрбиешілерге қатысты тәуелсіздіктің өсуі:
1)  өзіне қызықты іс табу, дербестіліктің дамуы (4–6 жас);
2)  өзіндік пікірінің болуы, басқалардың мүдделерін есепке алу, 
басқалармен есептесу (6–8 жас);
3)  өз істерін өздігінше атқара алу, қиындықтар туған жағдайда 
ересектерден көмек беруді өтіну (8–10 жас);
4)  өзінің  бос  уақытын  қалауынша  өткізу,  өзінің  бос  уақытын  
жоспарлау (10–12);
3. Оқу — бастауыш мектепте қоғамда қызмет етуге қажетті икем-
діліктер мен бейімдер үшін:
1)  сабақта басқа балалармен бірігіп жұмыс істеу және белсенді-
лік таныту (4–6 жас);
2)  бастауыш мектепте оқудың икемділіктері мен дағдыларына 
ие болу, білім алу (6–8 жас);
3)  ынтамен  оқу,  білімді  меңгеруге  күшін,  төзімін  жұмсау, 
өздігінен оқи білу (10–12 жас).
4. Достық — құрдастарымен достық қарым-қатынастар орнату 
мен оны дамыту:
1)  өзіне қарсы жыныс пен өз жынысы балаларының арасынан 
достар табу (4–6 жас);


27
2)  достық  қарым-қатынастар  жасау,  достаса,  басқаның  пікірі-
мен  есептесе,  басқамен  бөлісе,  басқаға  жаңашырлық  көрсете  білу 
(6–8 жас);
3)  қақтығыстарды  өздігінен  шешу,  тұрақты  «үздік»  досының 
болуы (8–10 жас);
4)  достықты  сақтау,  балалармен  және  қыздармен  достаса  білу 
(10–12 жас).
5. Үйдегі міндеттер — үй шаруашылығын жүргізу үшін өзіне 
жауапкершіліктің бір бөлігін алу:
1)  өз заттары мен ойыншықтарын жинастыру (4–6 жас);
2)  үй шаруашылығына көмектесу, басқаларға қамқорлық жасау 
(6–8 жас);
3)  үйдегі тұрақты міндеттерді, еңбек тапсырмаларын бөлу (8–12 
жас).
6.  Қарапайым  инфрақұрылымдарды  пайдалану  —  қоғамдық  
көлік,  ақша  жүйесі,  қатынас-байланыс  құралдары,  бос  уақытты 
өткізуге  арналған  құрал  сияқты  инфрақұрылымның  негізгі 
құралдарын өздігінен пайдалана білу:
1)  телевизорды, магнитофонды, ойнатқышты қосу мен ажырату 
(4–6 жас);
2)  ақшаны,  қоғамдық  көлікті,  телефонды  пайдалану,  ақшаның 
құнын білу (6–8 жас);
3)  инфрақұрылымды пайдалануға қажетті дағдыларды меңгеру 
(10–12 жас).
7. Қауіпсіздік және денсаулық — өз қауіпсіздігі мен денсаулығы 
үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ететін таңдау жасай білу:
1)  көшеде абай болу, өзін қауіптілікке ұшыратпау, ересектермен 
қарым-қатынастарда абай болу (4–8 жас);
2)  таңдау жасай білу (8–10 жас);
3)  қауіптілік тұрғысынан алып қарағанда өз іс-әрекеттері мен өз 
мінез-құлқының мүмкін болатын салдарын көре білу (10–12 жас).
Жасөспірімдерге арналған жасқа байланысты міндеттер (13–
21 жас):
1.  Тәуелділіктен азат болу, өз еркіндігіне ие болу — ата-аналары-
на аз тәуелді болып және өзгеріп отыратын өзара қарым-қатынастар 
кезінде  отбасындағы  және  құрдастарының  арасындағы  өз  орнын 
анықтай білу:


28
1)  жанжалсыз қарым-қатынастар құру, ата-аналарымен келісім-
ге келу икемділігі (13–15 жас);
2)  құрдастарымен және ата-аналарымен өз қарым-қатынастарын 
анықтау, проблемаларды жанжалдарсыз шеше білу (16–18 жас).
2.  Денсаулық  және  сыртқы  бейне  —  жасөспірім  өзіне  жақсы 
денсаулық  жағдайы,  сыртқы  түр,  жақсы  тамақтану  мен  шамадан 
артық тәуекелге кез болмау жөнінде қамқорлық жасауы тиіс:
1)  өз салмағын, дене жағдайы мен дамуын өздігінен қадағалау 
(13–15 жас);
2)  салауатты өмір салтын ұстану, зиянды әдеттерден дер кезінде 
тыйылу (16–18 жас).
3. Бос уақыт — міндеттерден азат кездегі уақытты толыққанды 
өткізу, қызықты іс-шаралар ұйымдастыру:
1)  бос уақыт үшін рақаттану әкелетін қажетті, пайдалы істерді 
таңдай білу (13–15 жас);
2)  бос уақытты толыққанды өткізу (16–18 жас).
Әлеуметтік  құзіреттілік  жасқа  байланысты  міндеттер  мен 
қажетті  дағдылардың  арасындағы  тепе-теңдік  жағдайы  ретінде 
қарастырылады. Біз егер жеке адам күнделікті өмірде өзінің алдында 
тұрған міндеттерді іске асыру үшін жеткілікті дағдыларға ие болған 
кезде құзіреттіліктің бар екендігі туралы айтамыз. Егер жасқа бай-
ланысты міндеттер өте күрделі немесе өте көп болып кетсе немесе 
адам дағдылар мен икемділіктердің жеткіліксіз санын меңгерсе тепе-
теңдіктің  бұзылуы  мүмкін  —  ол  кезде  адамның  қызметі  құзіретті 
болмайды.
Міндеттер  —  бұл  адам  қоғаммен  күнделікті  қатынасында 
соқтығысатын нәрселер. 
Дағдылар — бұл нақты міндеттерді орындау үшін қажетті мінез-
құлық формалары. Дағдылар адамға белгілі бір міндеттерді орындауға 
мүмкіндік береді. Адам когнитивтік, әлеуметтік және іс-тәжірибелік 
дағдыларды меңгереді. 
Жасқа  байланысты  міндеттер  мен  қажетті  дағдылардың 
арасындағы  тепе-теңдікке  оңды  әсер  етететін  факторлар:  икемділік 
және қорғаныстық қасиеттер.
Икемділік  —  бұл  адамның  оған  тәуекел  мен  сәтсіздіктерге 
қарамастан  ойдағыдай  бейімделе  білуге  көмектесетін  жеке 
қасиеттері.


жүктеу 2,8 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   31




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау