ПОӘК 042-18.38.44/01-2013
|
.№ 1 баспа 2013 ж.
|
-ші беттің -сі
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
|
3 деңгейлі СМЖ құжаты
|
УМКД
|
ПОӘК 042-18.38.45/03-2013
|
ПОӘК
«Молекулалық физика» пәнінің оқу-әдістемелік материалдары
|
№ 11 баспа 2013 ж.
|
5В060400 - «Физика»
мамандығы үшін
«МОЛЕКУЛАЛЫҚ ФИЗИКА»
ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК
МАТЕРИАЛДАРЫ
Семей
2013
МАЗМҰНЫ
1. Глоссарий
2. Дәрістер
3. Машықтану және зертханалық сабақтар
4. Курстық жұмыс және дипломдық проек (жұмыс)
5. Студенттердің өздік жұмыстары
Гидродинамика - сұйықтар мен газдардың қозғалысын және тепе-теңдігін зерттейтін механиканың болімі .
Паскаль заңы - кез келген тыныштықта тұрған сұйықтың қысымы барлық бағытта және барлық колемге бірдей таралады.
Молекулалық физика - зат құрылысы мен қасиеттерін молекулалық-кинетикалық теория (МКТ) тұрғысынан қарастырып зерттейтін физиканың болімі.
Термодинамика - энергияның тңрленуiне қатысты жалпы заңдарға негiзделген жылулық процесстер туралы ғылым.
Iшкi энергия - макроденелердiң механикалық энергиямен қатар оздерiнiң iштерiнде орналасқан энергиясы.
Газ параметрлері - газ кңйін сипаттайтын шамалар: колем (V), қысым (Р), температурас (Т) және масса  .
Изопроцестер- жңйе кңйін сипаттаушы параметрлердің біреуі тұрақты қала отырып отетін процесстер.
Идеал газ- молекула аралық озара әсерлесу потенциалдық энергиясын ескермеуге болатын газ
Авогадро тұрақтысы – массасы 0,012кг 12C комiртегiндегi атом саны.
Бiр моль – массасы 0,012кг 12C комiртегiнде қанша атом болса, сонша молекуладан (атомнан) тұратын зат молшерi.
Газ заңдары – газдың ңшiншi параметрi тұрақты болған кездегi екi параметрi арасындағы молшерлiк байланыс (тәуелдiлiк).
Дене құрылымының молекулалық кинетикалық теориясы – барлық денелер жеке бейберекет қозғалыстағы болшектерден тұрады деген козқарас негiзiнде макроскоптық денелердiң қасиеттерi мен жылу процестерiне тңсiнiк беретiн iлiм.
Жылулық тепе-теңдiк – жңйенiң барлық макроскоптық параметрлерiнiң қай уақытта да ұзақ озгерiссiз қалуы.
Зат молшерi – заттың молекулалар санына тең шама.
Заттың молярлық массасы М – бiр моль молшерiнде алынған зат массасы.
Молекулалар олшемi – бiр молекуланың алатын V0 колемi зат V колемiнiң, ондағы молекулалар N санына қатынасына тең шама.
Изобаралық процесс – қысым тұрақты болған кезде термодинамикалық жңйе кңйiнiң озгеру процесi.
Изотермиялық процесс – температура тұрақты болған кезде термодинамикалық жңйе кңйiнiң озгеру процесi.
Изохоралық процесс – колем тұрақты болған кезде термодинамикалық жңйе кңйiнiң озгеру процесi.
Қысым – бiрлiк ауданға нормаль бойымен әсер ететiн кңш.
Температура – идеал газ молекуласының орташа кинетикалық энергиясының олшемi.
Температураның абсолюттi шкаласы – температураның санақ басы абсолюттi нолден бастап саналады және оның болiктерi Цельсий шкаласының градусының болiктерiне тең.
Термометр – температураны олшейтiн прибор.
Ауаның абсолюттiк ылғалдылығы - берiлген жағдайдағы 1 м3 ауа құрамындағы су буларының массасы.
Аморфтық денелер – стуктурасының сол фрагментiнде барлық бағыттар бойынша қайталанушылығы жоқ қатты денелер.
Анизатропия - кристалдардың физикалық қасиеттерiнiң ондағы таңдалған бағытына байланыстылығы.
Балқу - заттың қатты кристалдық кңйден сұйық кңйге отуi.
Беттiк керiлу коэффициентi - беттiк керiлу кңштерiн сандық жағынан бағалау.
Беттiк энергия - сұйықтың ашық бетiндегi молекулалардың артық потенциалдық энергиясы.
Бу – буланудың әсерiнен пайда болатын газ.
Буға айналу - Заттың сұйық кңйден газ кңйiне оту процесi.
Деформация - сыртқы кңштердiң әсерiнiң нәтижесiнде дененiң сыртқы пiшiнi мен колемiнiң озгеруi.
Динамикалық тепе-теңдiк - булану процесi мен конденсация процесi бiрiн-бiрi толықтыратын (компенсациялайтын) жағдай(кңй).
Изотропия - заттардың физикалық қасиеттерiнiң барлық бағытта бiрдейлiгi.
Жұғатын сұйық - қатты дене бетiмен ңлдiр(пленка) секiлдi ағып-жайылатын сұйық.
Жұғылу периметрi - сұйықтың ашық бетiн шектейтiн тұйық сызық.
Жұқпайтын сұйық - тамшыға айналып, жиылып тұратын сұйық.
Конденсация - бұл заттың салқындау немесе сығылуының салдарынан газ тектес кңйден конденсацияланған кңйге(сұйық немесе қатты) айналуы .
Кристалдар - атомдары немесе молекулалары реттелiп орналасқан және периодты тңрде қайталанып тұратын iшкi структурасын тңзетiн қатты денелер
Кристалдық тор - болшектердiң орналасуының салыстырмалы тңрде орныққан скелетi.
Кристалдық торлардың тңйiндерi - кристалдық торлардың орналасқан орындары.
Психрометр - салыстырмалы ылғалдылықты олшеу ңшiн қолданылатын арнайы аспап.
Серпiмдi деформациялар - сыртқы кңштердiң әсерi тоқтатылғаннан кейiн жоғалып кететiн деформациялар.
Созылу деформациясы - шамасы жағынан тең, бағыттары жағынан қарама - қарсы кңштердiң әсерiнен болатын деформация.
Сығылу деформациясы - бiр–бiрiне бетпе-бет бағытталған кңштердiң әсерiнен болатын деформация.
Шық нүктесi - салқындату барысында бұрын қанықпаған бу қаныққан буға айналатын температура.
Ылғалдылық - Жер атмосферасындағы су буының бар екендiгiн сипаттайтын шама.
Адиабаталық процесс - жүйе мен оны қоршаған сыртқы ортаның арасында ешқандай жылу энергиясының алмасуы болмайтын процесс.
Жылу алмасу (жылу тасымалдау) - жұмыс жасалынбай-ақ, бiр денеден екiншi денеге энергияның тасымалдану процесi.
Жылу двигателi - iс-әрекетi жұмыс атқарушы дененiң механикалық энергиясын iшкi энергияға тңрлендiруге негiзделген двигательдер.
Жылу молшерi - жылу алмасу кезiндегi iшкi энергияның озгеруiнiң молшерлiк шамасы.
Қайтымсыз процесс - оз бетiнше тек бiр бағытта ғана отетiн процесс.
Меншiктi жылу сыйымдылығы - массасы 1кг дененiң температурасы 1oК-ге озгергенде алған немесе берген жылу молшерi.
ДӘРІСТЕР
Дәріс № 1 Кіріспе. Негізгі бөлім. Тепе-теңдік макропараметрлері. Қысым мен температура.
Жоспары:
Молекулалық физика пәні.
Тепе-теңдік макропараметрлері. Қысым мен температура.
Термодинамикалық тепе-теңдік
Молекулалық физика - зат құрылысы мен қасиеттерін молекулалық-кинетикалық теория (МКТ) тұрғысынан қарастырып зерттейтін физиканың бөлімі. Молекулалық- кинетикалық теорияда “идеал газ” моделі қолданылады. Осы модельге сәйкес идеал газ деп: а) газ молекулаларының өлшемі оның алып тұрған көлемінен көп кіші болатын; б) газ молекулаларының арасындағы өзара әсер күші ескерілмейтіндей өте аз болатын; в) газ молекулаларының өз арасындағы және олардың ыдыс қабырғасымен соқтығысулары абсолют серпімді деп есептелетін газды айтады.
Молекулалық-кинетикалық теория тағайындалғанға дейін, тәжірибелер нәтижесінде идеал газ күйлерін сипаттайтын заңдылықтар тағайындалған болатын. Газ күйін толық сипаттау үшін қандай да бір күй функциясының нақты түрін немесе толық параметрлер жүйесінің мәндерін көрсету керек. Күй функциясына ішкі энергия, энтропия, энтальпия жатады, ал параметрлерге газ көлемі (V), қысымы (Р), температурасы (Т) және массасы жатады. Параметрлер тікелей өлшеуге ыңғайлы болғандықтан практикада газ күйін жоғары да аталған параметрлермен анықтайды.
Жүйе күйін сипаттаушы параметрлердің біреуі тұрақты қала отырып өтетін процестер изопроцестер деп аталады.
Газ бір күйден келесі күйге тұрақты температурада (Т = const) өтетін процесті изотермиялық процесс деп атайды.
Егер температура тұрақты болса, газдың берілген массасы үшін көлемі мен қысымының көбейтіндісі тұрақты болады. Мұндай процесс Бойль-Мариотт заңы арқылы сипатталады, графигі изотерма деп аталады (1-сурет).
 (1)
Достарыңызбен бөлісу: |
