«Қазақ тілі мен әдебиеті» және «Ұлағат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ай сайын шығатын Республикалық

120
Ол емес әр сөзіңді бедел тұтар.
Білімсіз не айтса да, білмей айтар,
Өз тілі өзінің кеп басын жұтар. (Мағжан Жұмабаев).
ІІІ. Жұмбақ сұрақтар: «Бұл қай есімдіктер?»
IV.  -  Енді,  бәріміз  тақтаға  қарайық.  Мұнда  өлеңдер 
берілген, сол өлеңдерден есімдікті тауып, олардың орысша, 
ағылшынша баламасын айту керек.
Тарих қана, халық қана туатын 
Алыптардың арқа тұтпас кім атын?!
Ұлы арманын жырлау үшін қазаққа 
Керек болды Абай сынды ұлы ақын!
Өзіңе  сен, өзінді алып шығар,
Еңбегің мен ақылың екі жақтап. (Абай).
V. Жаттығу. Сөйлемді сөз табына талдау.
Басқа жұрт балалары оқу қуған,
Біліммен өз жұртының бетін жуған.
Ішіп-жеп  жүрсе егер хайуан малдай, 
Адамзат жер жүзіне не үшін туған? (Мағжан Жұмабаев).
VІ. Тест. Ашық түрдегі тест:
1. Үлкенді сен сыйласаң, Кіші ... (сені) сыйлайды.
2.  Жаманның  ...  (өзі)  бола  алмайды.  Болғанды  көре 
алмайды.
3. Балапан ұяда ... (не) көрсе, ұшқанда соны іледі.
4. Не ексең ... (соны) орасың. 
5. Біреу тойып секіреді, .... (Біреу) тоңып секіреді.
VІІ. Кластер немесе топтастыру әдісі. 
Есімдік туралы не білеміз?
VIII.  Үй  жұмысы.  «Менің  жылым  келді»,  «Мен  жылан 
жылындағымын»  тақырыбына  шағын  шығарма  немесе 
мәтін құрастыру.
 
Есімдік 

121
Ақмарал ҚАРЕКЕНОВА,
«Сарықұдық» жалпы 
негізгі білім беретін
 мектебінің мұғалімі.
Батыс Қазақстан облысы,
Қазталов ауданы.
«ҚАРАҢҒЫ ТҮНДЕ ТАУ               
ҚАЛҒЫП»
(7-сынып)
Мақсаты:  білімділік  –  Абай  шығармашылығынан 
алған  білімдерін  шыңдау,  толықтыру,  ақын  өлеңдерінің 
өміршеңдігіне көз жеткізу; 
дамытушылық – оқушылардың 
ой еркіндігін, байқампаздығын жетілдіру, сөйлеу мәдениетін 
дамыту,  талдау  жұмыстарына  дағдыландыру; 
тәрбиелік  – 
эстетикалық сезімдерін ояту, лирикалық  шығармаға деген 
сүйіспеншілігін арттыру.
Міндеті:  лирикалық  шығарманы  талдауға  үйрету; 
лирикалық шығарманы өзге өлеңдерден айыра білуі тиіс.
Күтілетін  нәтиже:  өткен  тақырып  пен  жаңа  тақырып 
арасындағы айырмашылықты білу; лирикалық шығарманы 
түсініп оқи алуы.
Не арқылы бағаланады ? 1. Өз шығармашылықтарында  
табиғаттан  алған  әсерлерін  аша  білуі  арқылы.  2.  Жеке 
жұмыстарындағы ой еркіндігі. 3. Сөйлеу мәдениеті арқылы. 
4. «РАФТ» стратегиясы арқылы.
Сабақ барысы.
I. Қызығушылығын ояту.
Топтастыру.

122
            лирик                                                     ақын  
 философ                                                           сазгер 
                                                                          
    қайраткер                                                      аудармашы
Үй тапсырмасын тексеру
«Қансонарда бүркітші шығады аңға» өлеңін жаттау.
Оқушы  табиғатпен  байланыстырған,  өз  бетімен  жүр-
гізген жұмыстарын айтып өтеді.
Жаңа сабақ.
II. Мағынаны тану
«Тау, жапырақ, түн, ай» сөздері тақтаға ілініп қойылды.
Осы сөздерді қатыстырып, шағын мәтін құрастырады.
«Қараңғы түнде тау қалғып» өлеңін оқу.
(неміс ақыны)          (орыс ақыны)        (қазақ ақыны)
«Зерттеу шеберханасы» стратегиясының элементтері.
Мұхтархан:  «Абай  туралы  ғұламалар  сөздері»  жинағын 
жасау \газет-жұрналдардан\.
Айкөркем: «Абай ата туралы біздің білетініміз?» (сұхбат 
жүргізу).
5 сұрақ негізінде жауаптар алынды (ауыл тұрғындарынан, 
кітапханашы, медбике, мұғалімдер қатыстырылды).
III. Ойтолғаныс
«РАФТ» және «Автор орындығы» стратегиялары.
Бағалау: өзін-өзі бағалау  парақшасы арқылы.
 
Абай 
 
Лермонтов 
Абай 
Гёте 

123
Гүлдана ӘДІЛОВА,
Кенбай орта мектебінің 
мұғалімі,
Атырау облысы,
Қызылқоға ауданы.
МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР
(5-сынып)
Сабақтың  мақсаты:  білімділік  –  оқушылардың 
мақал-мәтел  туралы  білім,  білігін  тереңдету,  салыстыру, 
ажырата  білу  дағдылары  мен  оқу,  талдау  машықтарын 
қалыптастыру,  мағынасын  түсіне  білуге  үйрету,  мақал-                                                              
мәтел  тіліміздегі  сөздің  көркі  екенін  ұғындыру;  тәрбиелік 
–  ана  тілін  ардақтап,  бағалай  білуге,  сөз  қадірін  терең                                                        
ұғынуға  тәрбиелеу; 
дамытушылық  –  оқушылардың 
логикалық ойлауын, ой дәлдігін дамыту, сөйлеу мәдениетін 
жетілдіру, түрлі амал-тәсілдер арқылы іздендіру. 
Түрі:  жаңа  сабақ.  Әдісі:  түсіндіру,  іздендіру,  сұрақ-
жауап,  ойын,  талдау,  СТО.  Көрнекілігі:  интерактивті 
тақта, слайдтар, тақырыптық кестелер, үлестірме қағаздар. 
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі.
Сабақтың барысы.
Ұйымдастыру. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру. 
Оқушыларды сабаққа психологиялық дайындау.
Үй тапсырмасын тексеру.
Наурыз өлеңдері мен салт өлеңдерді жатқа айту.
Жаңа сабақ.
I. Қызығушылықты ояту.
Ойқозғау:
1. Халық ауыз әдебиеті дегеніміз не?
2. Ауыз әдебиетінің түрлері.