Қазақ тілі мен әдебиет пәнінен дарынды оқушылармен жұмыс

«Зырян қаласының №9 орта мектебі»КММ

директоры:----------------------Тогузова А.З.

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінен дарынды оқушылармен жүргізілетін жұмыс

БАҒДАРЛАМАСЫ, ЖОСПАРЫ.

Дайындаған: Саньязова Б.Қ.

Зырян, 2015-2016 оқу жылы.

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінен дарынды оқушылармен жұмыс

БАҒДАРЛАМАСЫ.
Түсінік хат.

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінен оқушылардың қабілеттерін жетілдіріп, дарындылыққа дейін жеткізу мұғалімнен тыңғылықты дайындықты қажет етеді. «Балалардың бойында ұлы мүмкіншіліктердің бәрі бар» деп Т.Фуллер айтқандай, бала бойындағы дарындылық, ғылымилық қабілетін ашу, жақсы танымдық қасиеттерін зерттеу – бүгінгі заманның талабы. Мектеп, соның ішінде оның мұғалімі, ең алдымен, қоғамның әлеуметтік тапсырымын, өзі өмір сүріп отырған ортаның негізгі мақсаттарын жүзеге асыру айналасында жұмыс істеуі керек. Әлемдік білім кеңістігіне ену, өзіндік орнымызды анықтау – мұғалімдер қауымының алдына зор міндет жүктеп отыр. Соның бірі және бірегейі – оқытуды жеке тұлғаға қарай бағыттау, еліміздің ертеңі жас буындардың бойындағы қабілет пен талантты дер кезінде танып, аша білу. Бүгінгі ғаламдану процесінде ұлттық бейнені сақтау – ең негізгі құндылық. Бұл құндылық тіл беріктігіне, тілдік ортаны дамытуға тікелей байланысты. Оқылатын пәндердің нысандары тіл арқылы ғана танылады. Қазақ деген елді өзгелер дарынды түлегімен, ойшыл ғалымымен, ұлтжанды данасымен таниды, ал осындай асылдарды әлемдік биікте таныту тіл арқылы жүзеге аспақ. Ендеше, оқушының тілдік дарындылығын дамыту – бүгінгі таңдағы басты мәселе.

Дарындылық – бұл өмір бойы жүйелі дамып отыратын психика сапасы, адамның басқалармен салыстырғанда бір немесе бірнеше іс-әрекет түрлеріндегі қол жеткізген жоғары жетістіктерінің көрінісі.

Дарынды бала - өз құрбыларынан ақыл-ойының дамуымен біршама озатын немесе аса көрнекті арнаулы қабілеттерін көрсететін бала.

Бүгінгі күнге дейін психологтардың көпшілігі дарындылықтың деңгейі, сапалы басқалай өзгешелік және даму сипаты тұқым қуалаушылық пен әлеуметтік орта мен жанама түрде баланың өз іс-әрекетінің (ойын, еңбек, оқу және т.б) күрделі әрекеттестігі деп мойындайды. Сонымен қатар баланың өзіндік белсенділігі, тұлғаның өзін-өзі дамытуының психологиялық механизмдері де үлкен мәнге ие, өйткені олар жеке дарынның қалыптасуы мен дамуына негіз болады. Сондықтан, бағдарламада оқушылардың дарындылығын дамыту мен қалыптастыруға бағытталған жұмыс түрлері қамтылған.

Бұқаралық ақпарат қатты дамыған кезеңде баланың ойлауы мен сөйлеуі арасында алшақтық айқын байқалады. Бағдарлама осы алшықтықты жоюдың бірден-бір жолы олардың сөйлеу және сауатты көркем тілмен жаза білу біліктерін жетілдіру түрінде қарастырады. Бағдарламада қамтылған жұмыс түрлері оқушының ішкі мүмкіндігін танып, оның сыртқа шығарылуына түрткі жасап, тілдік қабілеттің дамуына жағдай туғызуға болатындай етіп құрылған. Балалық жас – қабілеттер мен тұлға қалыптастыру, бала психикасында шоғырланған түрлі үрдістерді саралау кезеңі. Сондықтан оқушы дарындылығын дамытудың маңызы зор.

1. 
   оқытуды жеке тұлғаға қарай бағыттау, диагностикалық зерттеу жүргізу арқылы дарынды оқушылардың қабілеттерін дамыту;
   
2. 
   оқушылардың тілдік көркем стильді ауызша, жазбаша түрде қолдана білу біліктерін жетілдіру;
   
3. 
   шығармашылық және зерттеушілік қабілеттерінің дамуына жағдай жасау.
   

1. 
   сабақ және сабақтан тыс кезеңдерде көркем әдебиетке сүйіспеншілікке баулу;
   
2. 
   тілдік қолданыстарының әдеби деңгейін қалыптастыру;
   
3. 
   таным белсенділігі мен өзіндік ізденісті жетілдіру;
   
4. 
   логикалық ойлауын, функционалдық сауаттылықтарын қалыптастыруға бағыттау;
   
5. 
   өзін-өзі дамытуға, болжам жасай білуге жағдай жасау.
   

Мектеп, соның ішінде оның мұғалімі, ең алдымен, қоғамның әлеуметтік тапсырымын, өзі өмір сүріп отырған ортаның негізгі мақсаттарын жүзеге асыру айналасында жұмыс істеуі керек. Әлемдік білім кеңістігіне ену, өзіндік орнымызды анықтау – мұғалімдер қауымының алдына зор міндет жүктеп отыр. Соның бірі және бірегейі – оқытуды жеке тұлғаға қарай бағыттау, еліміздің ертеңі жас буындардың бойындағы қабілет пен талантты дер кезінде танып, аша білу. Бүгінгі ғаламдану процесінде ұлттық бейнені сақтау – ең негізгі құндылық. Бұл құндылық тіл беріктігіне, тілдік ортаны дамытуға тікелей байланысты. Оқылатын пәндердің нысандары тіл арқылы ғана танылады. Қазақ деген елді өзгелер дарынды түлегімен, ойшыл ғалымымен, ұлтжанды данасымен таниды, ал осындай асылдарды әлемдік биікте таныту тіл арқылы жүзеге аспақ. Ендеше, оқушының тілдік дарындылығын дамыту – бүгінгі таңдағы басты мәселе. Бағдарламаның мазмұны оқушылардың тілдік дарындылығын дамытуға бағытталған бірнеше бөліктерге бөлінген.

1. 
   оқушыларды өз тілінде жатық сөйлеуге, кез-келген ортада қарым-қатынасқа түсе алуға даярланады;
   
2. 
   кестелі, бейнелі тілдік сөйлеуді қолданады;
   
3. 
   Өзіне тән стильдік ерекшелігі қалыптасады;
   
4. 
   Сөз бояуын құбылта алады.
   
5. 
   Ойын анық, дәл, шешен тілмен жеткізеді.
   
6. 
   Сөзі ой мен сезімге әсер ететін мағыналы сөздік тұлғаларды қолданады;
   
7. 
   Әдеби тілдік нор-маларды ұтымды қолданады.
   
8. 
   Жағдаяттардан жол тауып шыға алады.
   

1. 
   2014-2015 оқу жылы диагностикалау, бағдарламаның жоспарын жүйелі жүргізу арқылы зерттеу жұмысын жүрзу;
   
2. 
   2015-2016 оқу жылы дарынды оқушылардың тілдік қабілеттерінің өзіндік дамуына бағыттау;
   
3. 
   2016-2017оқу жылы дарынды оқушылардың жетістіктерін неғұрлым жоғары деңгейге көтеру.
   

БЕКІТЕМІН:

«Зырян қаласының №9 орта мектебі»КММ

директоры:----------------------Тогузова А.З.

Дайындаған: Саньязова Б.Қ.

Зырян, 2015-2016 оқу жылы.

Мақсаты: пән бойынша оқушыларға мемлекеттік стандартты меңгеру,

үлгермеушілікті, нашар оқитын оқушылар қатарын азайту.

• 
  Оқушылардың кластағы, мектептегі психологиялық микроклиматына ерекше мән беру;
  
• 
  оқушыларға тактикалық түрде көңіл бөліп қарау;
  
• 
  оқушылардың қызығушылығын ескеру.
  

Е.С.Рабунский «оқушыға жеке қатынас тұрғысынан қарап оқыту мен тәрбиенің негізгі принципі,ал оны әр оқушының жан-жақты, өзіндік жеке қасиеттерінің дамуын қамтамасыз ететіндей, олардың жалпы және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, оқу-тәрбие жұмысының әдістері мен ұйымдастыру формаларын үнемі түрлендіру,өзгерту арқылы жүзеге асыруға болады» деп есептейді. Кирсанов «оқушыларды дифференциалап оқыту-оқыту мақсатын ескере отырып, оқушылар тобы мен жеке оқушының, сынып ұжымының шынайы танымдық мүмкіндіктері мен іс-әрекет мақсатына сай келетін тәрбиелік және дидактикалық құралдар жүйесі» деп анықтама берген.

Оқушылардың бәрі де жақсы оқығысы келеді. Бірақ олардың ақыл-ой қабілеті, бағдарламадағы берілген материалды ұғуы бірдей емес.Оқушылардың кейбіреулері мұғалімнің түсіндірген сабағын тез ұғады кейбіреулері орташа ұғады. Кейде үлгіре алмайтын да оқушылар кездеседі.Сондықтан да барлық оқушының қолын білімге жеткізу үшін өз мүмкіндіктеріне сәйкес үйретудің маңызын зерттеуші ғалымдарымыз ғылыми жағынан дәлелдеп берді.

Оқытудың түрі:

• 
  жеке (бір ғана оқушымен жұмыс істейді);
  
• 
  жеке –жұптық (оқушы- оқушы, мұғалімнің оқушымен қарым-қатынасы, қазіргі жағдайда оқушымен қарым-қатынасы жеке оқушының әзірлік үрдісіндегі қызметі мен айқындалады );
  
• 
  жеке-топтық топ мектепте жұмыс істейді, бірақ бір мектепте оқытылатын оқушылардың жасы әр шаманы құрайтын топ болады (оқытудың бұл түрі орта ғасыр мектептерінде қолданылған).
  
• 
  Өзара бірлесіп оқыту, (аталған оқыту жүйесі Англияда пайда болған, атауы-беланкастер жүйесі және ЖАДА );
  
• 
  Саралап оқыту, оқытудың бұл түрі оқушылардың қабілетіне қарай өтіледі (мангейм жүйесі);
  
• 
  Бригадалық оқыту,тапсырманы бригада алады: бір сыныпта 5-6 оқушы ұйымдасады, есеп беруші-бригадир оқытудың бұл түрі ХХ ғасырдың 20-жылдарына тән);
  
• 
  Американдық «Винетка-жоспар», «Трампа-жоспар» және т.б
  
• 
  Оқытудың микротоптық жүйесі (фронтальді, ұжымдық жұмыс және т.б.).
  

Жұмыс жоспары.