Қазақ мемлекеттік

17

№22 (131) 12 июня 2018 г.

bilimdi_el@mail.ru

Читайте нас на сайте www.bilimdinews.kz

В Назарбаев Интел-

лектуальной школе 

города Атырау участ-

ники экологического 

клуба «Eco Town» 

совместно с предста-

вителем общественно-

го объединения «Эко-

логический альянс 

«Байтақ болашақ» 

Арманом Хайрулли-

ным посадили не-

сколько видов топи-

намбура.

В  интеллектуальной  школе 

области  работают  различные 

секции, кружки и клубы по инте-

ресам. Один из них – пришколь-

ный  экологический  клуб  «Eco 

Town»,  созданный  учениками 

НиШ.  Ребята  собирают  маку-

латуру,  участвуют  в  акциях  по 

защите озонового слоя, сажают 

растения.

Мы  тесно  сотрудничаем  с 

различными  организациями  и 

волонтерами.  В  апреле  теку-

щего года нас пригласили на 7 

международный  студенческий 

форум  «Зеленый  мост  через 

поколения».  Там  на  конкурсе 

ребята  представили  несколько 

проектов и стали обладателями 

первых  и  вторых  мест  в  своих 

категориях. 

– Вместе с учениками Назар-

баев  интеллектуальной  школы 

мы  посадили  6  сортов  топи-

намбура, которые находятся на 

контроле  экспериментального 

центра,  исследующего  вегета-

тивную систему в Атырау, – ска-

зал  Арман  Хайруллин.  –  Эко-

логия  не  должна  быть  просто 

забытым предметом, мы долж-

ны делать все, чтобы она стала 

неотъемлемой  частью  нашего 

образа жизни.

Топинамбур,  который  еще 

называют  зеленой  грушей,  – 

настоящая  кладезь  полезных 

веществ  и  витаминов.  В  нем 

повышенное содержание серы, 

азота,  сероводорода,  аммиа-

ка и других газов. Он обладает 

способностью  очищать  воздух 

и  увлажнять  почву.  Учитывая 

его  устойчивость  к  кислотным 

дождям,  топинамбур  следует 

сажать  вокруг  промышленных 

городов с сильной загазованно-

стью воздуха. 

Как участник школьного клу-

ба  «Eco town»,  могу  добавить, 

что  загрязненность  воздуха  – 

актуальная  проблема  для  на-

шего  региона.  Посадка  таких 

растений  может  внести  вклад 

в  решение  экологических  про-

блем.  Топинамбур  не  только 

поможет  очистить  воздух,  но  и 

повлияет  на  развитие  медици-

ны, поскольку он очень полезен 

для здоровья. 

Сабира САЛЕШОВА, 

ученица 9 «H» класса 

НИШ г. Атырау, 

член экологического клуба 

«Eco Town»

Әуесқой және кәсіби спидку-

берлер рубик текшесін жыл-

дам құрастырудан «Semey  

Open-2018» халықаралық 

сайысында бас қосты. Оның 

ауқымы бұған дейін мектеп- 

ішілік, қалалық деңгей-

де ғана болса, бұл жолғы 

жарысқа Қазақстанның 

барлық өңірлерінен бөлек, 

Голландия, Ресей Федерация-

сы, Беларусь, Өзбекстан, 

Иран Ислам республикасы 

сияқты шет мемлекеттерден 

136 үміткер бақ сынады. 

Географиялық ауқымы кең халықара-

лық  доданың  Ертіс  жағалауында  өтуіне 

шаһардағы  физика-математика  бағы-

тындағы  Назарбаев  Зияткерлік  мектебі 

мен  жергілікті  кәсіпкер,  Рубик  текшесі 

ойынының  Қазақстанда  дамуына  сүбелі 

үлес  қосып  жүрген  Арман  Машимовтың 

еңбектері  зор.  Зияткерлік  мектеп  пен 

Арман  Ертұрсынұлының  арасындағы 

әріптестіктің  арқасында  әуесқой  және  

кәсіби спидкуберлер осымен 3-ші мәрте 

мектепте бас қосты. 

−  Рубик  текшесі  адамның  ойлау  қа-

білетін дамытып, жылдам шешім қабыл-

дауға үйретеді. Қолдың ептілігін арттыра-

тындығы  өз  алдына.  Әр  күні  жаңалыққа 

толы  жаһандану  дәуірінде  келешекте 

ел тұтқасына ие болатын бүгінгі ұрпағы-

мыздың  қай  салада  болмасын  бәсекеге 

қабілетті  болып  тәрбиеленуі  ұстаздар 

қауымының міндеті. Біз осы бағытта күн-

делікті сабақ барысынан бөлек, олардың 

тұлғалық  қабілеттерін  дамытуда  «Рубик 

текшесін» құрастыру сияқты интеллекту-

алдық ойындарға да көңіл бөлеміз. Қазір 

мектебімізде  «Спидкуберлер»  үйірмесі 

жұмыс  істейді.  Сол  үйірме  мүшелерінің 

арасынан  бүгінгі  халықаралық  жарысқа 

қатысып  жатқан  үміткерлеріміз  де  жоқ 

емес.  Жарыстың  біздің  мектеп  қабырға-

сында  өтуі  оқушыларымызға  жаңа  сер-

пін, күш береріне күмән жоқ, − деді мектеп  

директоры Бағдан Қайыржанов. 

Рубик  текшесін  жылдам  құрасты-

ру  сайысында  әуесқой  ойыншылар- 

дан  бөлек,  әлемнің  «мен»  деген  «бас- 

қатырғыштары» бақ сынады. 

−  Спидкубингтің  басты  ерекшелігі  − 

оған  қатысушылардың  жасына  шектеу 

қойылмайды. Сондай-ақ, ер немесе әйел 

деп  те  бөлмейді.  Осы  жарысқа  қатысу 

үшін  3  жарым  мың  шақырымды  артқа  

тастап келгендер де бар. Осының өзі ру-

бик  текшесі  ойынының  жай  ғана  ермек 

емес  екендігін  дәлелдейді.  Жарысқа  қа-

тысуға  136  үміткер  ниет  білдірді,  −  деді 

ұйымдастырушы Арман Машимов. 

Бұл жолы спидкубингтің 3х3х3 тәртібі 

бойынша  алтын  медаль  саны  жағынан 

әлемнің «екінші» спидкубері атанған гол-

ландиялық  Матс  Валк  (Mats  Valk),  тек-

шені көзді жұмып жинаудан рекордсмен, 

Ресейдің «Ерекше адамдар» (Удивитель-

ные люди) байқауының жеңімпазы Роман 

Страхов,  WCA  –  әлемде  спидкубингті 

дамытумен айналысатын коммерциялық 

емес  ұйымның  негізін  қалаушы  Рон  ван 

Брюхемдер арнайы келіп, жарысқа түсті. 

Демек, текшені жылдам құрастыруда «тіс 

қаққан» спортшылардан именбей, бір қа-

тарда  өнер  көрсетуінің  өзі  біздің  оқушы-

лардың үлкен жеңісімен пара-пар. 

Екі  күнге  созылған  сайыс  рубик  тек-

шесінде  жаңа  есімдердің  танылуымен 

қорытындыланды.  Мәселен,  жылдам-

дығына  көз  ілеспес  Ерасыл  Болысбек, 

Дамир  Жанатаев,  Бақытжан  Шәріпбай, 

Ілияс Арыстанбеков есімді спидкуберлер 

Қазақстанның  ұлттық  рекордын  жаңар-

тып, қазақ баласының да текшеден алар 

еншісі бар екенін дәлелдеді. Ал Еуропаға 

тиесілі рекордты жаңартқандардың қата-

рында Макс Валк, Роман Страховтардың 

айы  оңынан  туды.  «Semey  Open-2018» 

халықаралық сайысының Бас жүлдесіне 

тігілген 1000 Еуро мен алтын медаль, ар-

найы кубок голландиялық Матс Валктың 

қанжығасында кетті. Екінші орын ресейлік 

Николай  Массон,  үшінші  орын  беларусь 

илья Терешкоға тиді. Рекорд орнатушы-

лар мен әр тәртіп бойынша жеңіске жет-

кендер  медаль,  грамота,  ақшалай  сый-

лықтарға ие болды. 

Доданың финалдық ойынын тамаша-

лаған қала әкімі Ермак Сәлімов пен білім 

ордамыздың  директоры  Бағдан  Қайыр-

жанов  жабылу  салтанатында  жеңімпаз-

дарды марапаттады. 

Рубик текшесін құрастыру сайысының 

тарихы  өткен  ғасырдың  80-ші  жылда-

рында  басталғанымен,  Қазақстан  оған 

2009 жылдан бері қарай қатысып келеді. 

Мәселен, 2009-2011 жылдар аралығында 

өткен  әлемдік  жарыстарда  жалғыз  ғана 

үміткеріміз бақ сынаса, 2016 жылы олар-

дың саны 16-ға дейін өсті. Ал 2017 жылы 

112  қазақстандық  ел  намысын  қорғаған 

екен.  Еліміздегі  спорттың  бұл  түрінің 

тұрақты дамуы да өткен жылдан бастау 

алады  десек,  қателеспейміз.  Өйткені, 

былтыр  Арман  Машимов,  Олимпиада 

чемпионы Ольга Рыпакова Астана қала-

сындағы  физика-математика  бағытын-

дағы  Назарбаев  Зияткерлік  мектебімен 

бірлесе  отырып,  тұңғыш  рет  спидку-

бингтен Қазақстан чемпионатын өткізген 

еді.  Оның  өтуі  сеңнің  қозғалуына  түрткі 

болды. 

 

Ермек ИСАБАЕВ,

Семей қаласындағы ФМБ 

НЗМ баспасөз хатшысы

Кооперативті 

оқы-

ту  –  топтағы  оқушы-

лардың  талап  етілетін 

міндеттерді 

бірлесіп 

орындауы.  Бұл  тәсіл 

топтық  оқытудан  өз-

геше,  өйткені  топтың 

әр  мүшесі  атқаратын 

жұмысы  үшін  жауап-

кершілікті  өз  мойнына 

алады  және  де  жалпы 

топтың  табысқа  жетуі 

үшін  жауапты  болады. 

Кооперативті  оқытудың 

ажырамас  элементтері 

–  бұл  топ  мүшелерінің 

өзара  қарым-қатынас-

тары,  оңтайлы  өзара 

түсіністік,  әрбір  топ  мү-

шесінің жеке есеп беруі, 

топтық  өңдеу  жасауы 

және  біріккен  жұмыс 

дағдыларының  қалып-

тасуы.

Бірінші  кезеңде  ал-

дын  ала  шешім  қабыл-

дайды,  яғни,  оқытушы 

жұмысты ұйымдастыру-

дың тиімділігін ойласты-

рады.  Екінші  кезеңде, 

міндеттерді  түсіндіреді. 

Үшінші  кезең  оқушы-

лардың  оқуын  және 

қатысуын 

қадағалау 

мониторингісіне  арна-

лады.  Төртінші  кезеңде 

оқушылардың  үйрен-

генін  және  жалпы  топ-

тарының  қалай  жұмыс 

істегендерін  бағалауға 

көмектесу қажет.

Жазба  дағдысын  да-

мытуда 

технологияны 

қолдану  арқылы  оқушы-

лар  мен  мұғалімдердің 

уақыттарын  үнемдеуге 

мүмкіндік туады.  

Өйткені,  онлайн  жүй-

есінде  топ  мүшелерінің 

барлығы  бір  уақытта  жұ-

мыс істей алады (Google 

Drive  –  Google  Docs  – 

share),  мұғалім  әр  топ-

тың  жұмысын  бақылап, 

қажет  болған  жағдай-

да  кері  байланыс  беріп 

отырады  (Add  comment), 

топтар  бір-бірімен  кері 

байланыс  жасағанда  құ-

жатпен  бөлісіп,  түсінік 

функциясы  арқылы  ес- 

кертулерін  қалдырады 

(Add  comment),  ал  қате-

мен  жұмыс  жасау  бары-

сында  жазбаша  жұмыс-

ты  толық  көшірмей  тек 

ескерту бойынша жұмыс 

жасайды (Edit).

Қорыта  келгенде, 

жазба  жұмысын  дамы-

туда  кооперативті  оқы-

ту  оқушыларға  қиын-

дықтарды  бірге  жеңуге 

үйретеді. Ал сандық тех-

нология  жазылым  дағ-

дысын дамытуда коопе-

ративті оқытудың тиімді 

көмекші құралы ретінде 

пайдаланылады.

Эльвира  

РАХМЕТОВА,

Астана 

қаласының НЗМ 

ағылшын тілі пәні 

мұғалімі

Note-taking is a skill that 

is used by individuals 

almost every day and in 

different situations. 

Writing  down  information  helps 

individuals  to  remember  information 

and serves as a permanent record 

or external memory (Benton, et al. 

1993;  Cohn,  et  al.  1995).  Kiewra 

(1987)  highlights  barriers  to  good 

note-taking  skills  and  why  it  is 

important  for  students  to  overcome 

these.  It  allows  the  individual  to 

record  and  retain  information  for 

later use. Working as teachers, we 

also  understood  the  importance 

of  teaching  note-taking  skills  to 

students, that’s why we decided to 

make research on this topic. 

In the first stage of the research, 

we read literature and took a survey 

on  note-taking  strategies  among 

teachers and students of our school 

and if their using improves students’ 

academic progress. All data we got 

from survey showed the importance 

of  our  research  and  supported 

our  research  statement.  Then  we 

taught our students those strategies 

to  gain  note-taking  skills:  Cornell 

note-taking method (to understand 

key  ideas  and  relationships),  the 

mapping  (to  visualize  connected 

topics  and  ideas),  annotation  (a 

critical or explanatory note or body 

of notes added to a text), etc. 

At  the  end  of  our  research 

to  analyze  if  note-taking  skills 

improved  students’  academic 

progress, we compared the results 

of  summarized  works  of  two 

semesters.  According  to  students’ 

grades,  we  can  prove  that  using 

note-taking 

strategies 

helped 

students  to  get  note-taking  skills 

and to improve students’ academic 

progress in the English language. 

In  the  future,  we  are  planning 

to  continue  our  work  on  this  field, 

and  find  other  ways  of  taking 

notes effectively, i.e. What is more 

effective  electronic  note-taking  or 

taking notes by hand? 

Almagul AbubAkirovA, 

Zhanara NurmAgANbETovA, 

English teachers of NIS 

of Astana Ib

Назарбаев зияткерлік мектептері

«Зеленая груша»: польза для города и людей 

«Semey open-2018» халықаралық сайысы 

жаңа рекордтарды тіркеді

Ағылшын тілінде жазу 

дағдысын дамыту

Action research: 

using note-taking strategies 

to improve students’ academic 

progress in the English language

Қазіргі таңда ағылшын тілін үйре-

туде сандық технологиялардың  

рөлі артып тұр. Сол себепті 

оқушылардың жазу дағдыларын 

дамыту мақсатында сандық тех-

нологияларды қолдану арқылы 

кооперативті оқытудың тиімділігін 

қарастырамыз.