«Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану» кәсіптік стандарты

1. Жалпы ережелер

1. Кәсіби стандарт:

еңбек нарығының қазіргі заман қажеттілігіне жауап беретін біліктілік талаптарын жаңартуға, кәсіби қызметтің мазмұнына бірыңғай талаптарды анықтауға;

қызметкерлерді басқару саласында кең шеңбердегі міндеттерді шешуге;

білім беру стандарттарын, оқу жоспарларын, модульдік оқу бағдарламаларын әзірлеуге, сонымен қатар тиісті оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеуге;

кәсіби даярлықтарын бағалауды жүргізуге және мамандардың біліктілік сәйкестігін растауға арналған;

2. Кәсіби стандарттардың негізгі қолданушылары:

білім беру ұйымдарының түлектері, қызметкерлер;

ұйымдардың басшылары мен қызметкерлері, ұйымдардың қызметкерлерді басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары;

білім беру бағдарламаларын әзірлейтін мамандар;

кәсіптік даярлықтарын бағалау және біліктілік сәйкестігін растау саласындағы мамандар.

3. Кәсіби стандарттардың негізінде қызметтің, лауазымның, біліктілікті арттырудың, қызметкерлерді аттестаттаудың, еңбекті ынталандыру жүйесінің және т.б. функционалдық модельдеріне қатысты ішкі, корпоративтік стандарттары әзірленуі мүмкін.

4. Осы кәсіби стандартта келесі терминдер мен анықтамалар қолданылады:

1) біліктілік – қызметкердің белгілі бір қызмет түрі шеңберінде еңбек міндеттерін сапалы орындауға дайын болуы;

2) біліктілік деңгейі – күрделілігі, еңбек қызметінің стандарттан басқа болуы, жауапкершілігі және дербестігі бойынша сараланатын қызметкерлер құзыреттілігіне қатысты талаптар жиынтығы.

3) еңбек қызметінің түрі – кәсіптік қызметтің негізгі және қосалқы функцияларды іске асыруды көздейтін құрамдас бөлігі;

4) еңбек функциясы – еңбек үдерісінің бір немесе бірнеше міндеттерін шешуге бағытталған өзара байланысты іс-қимылдар жиынтығы;

5) еңбек мәні - белгілі бір еңбек құралдарының көмегімен өнім жасау мақсатында қызметкердің іс-қимылы бағытталатын зат;

6) еңбек құралы – қызметкердің еңбек мәнін бастапқы күйден өнімге айналдыру үшін пайдаланатын құралдары;

7) жұмыс (кәсіп) тобы – жұмыстың ұқсас түрлерін біріктіретін кәсіби жұмыстар саласы;

8) кәсіптік қызмет саласы – біріккен ортақ негізі бар және оларды орындау үшін ұқсас құзыреттер жинағы бар сала қызметі түрлерінің жиынтығы негізгі және қосалқы функцияларды іске асыруды көздейтін сала қызметінің бір бөлігі;

9) кәсіп – арнайы дайындықтың, жұмыс тәжірибесінің нәтижесінде пайда болған арнайы теориялық білім мен практикалық дағдылар кешенін білуді талап ететін еңбек қызметінің түрі;

10) кәсіптік стандарт бірлігі – осы қызмет түрі үшін тұтас, аяқталған, дербес және маңызды болып табылатын нақты еңбек функциясының ашық сипаттамасынан тұратын кәсіптік стандарттың құрылымдық элементі;

11) құзыреттілік – еңбек қызметінде білімін, білігі және тәжірибесін қолдану қаблеті;

12) лауазым – ұйымның ұйымдастырушылық-әкімшілік жүйесіндегі функционалдық орын;

13) міндет – нақты бір еңбек мәндері мен құралдарын пайдалана отырып еңбек функциясын іске асырумен байланысты іс-қимыл жиынтығы;

14) сала - бір типті өнім құруда, өндіріс технологиясы, жұмыс істейтіндердің негізгі қорлары мен кәсіптік дағдыларында ортақ мақсаты бар кәсіпорындар мен ұйымдардың жиынтығы;

15) салалық біліктілік шеңбері – салада құпталатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы;

16) ұлттық біліктілік шеңбері – еңбек нарығында құпталатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы;

17) функционалдық карта – әр түрлі кәсіптік қызметтер саласында немесе шеңберінде белгіленген, қызметкер орындайтын қызмет түрлерінің, атқарымдары мен міндеттерінің құрылымданған сипаттамасы.

5. Осы кәсіби стандартта мынадай қысқартулар пайдаланылады:

КҚ – кәсіптік қызмет;

ҚТ – қызмет түрі;

КС – кәсіби стандарт;

ҰБШ – Ұлттық біліктілік шеңбері;

СБШ – Салалық біліктілік шеңбері;

БТБА – Жұмыс және жұмысшылар кәсіптерінің Бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамасы;

ҚР МЖ 01-99 – «Қызметтердің жіктеуіші» 01-99 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жіктеуіші;

ҮБС - Басшылардың, мамандардың және басқа да қызметшілері лауазымдарының Үлгілік біліктілік сипаттамалары;

Ф – функциялар;

М – Міндеттер.

2. Кәсіптік стандарттың паспорты

6. Экономикалық қызметтің түрі (кәсіптік қызмет саласы): Көлік және жинақтау.

7. Экономикалық қызмет түрінің (кәсіптік қызмет саласының) негізгі мақсаты: тасымалдарды ұйымдастыру және көліктегі қозғалысты басқару.

Кәсіби стандарт «Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану» кәсіптік қызмет саласында еңбек мазмұнына, сапасына, жағдайына, қызметкердің біліктілігі мен құзыреттеріне қойылатын талаптарды айқындайды.

8. Еңбек қызметінің түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері осы КС 1 Қосымшасында көрсетілді.

Стандарт талаптары осы саланың мынадай қызмет түрлері мен кәсіптеріне қатысты қолданылады: автокөлік жүргізуші және автокөліктерді жөндеу жөніндегі сілесір.

2. Еңбек қызмет түрлерінің (кәсіп) карточкасы

9. СБШ – 2-4 бойынша біліктілік деңгейі.

10. Мүмкін болатын лауазым атауы: автокөлік жүргізуші.

11. «Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану» кәсібі субъектіні автокөлік құралын басқару сияқты негізгі функцияларды жүзеге асыруға байланысты міндеттерді білуге және істей алуға міндеттейді.

Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 2 Қосымшасының 1 кестесінде көрсетілді.

12. Автокөлік жүргізушіның еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 2 Қосымшасының 2 кестесінде көрсетілді.

13. Кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 2 Қосымшасының 3 кестесінде көрсетілді.

14. Автокөлік жүргізушіның орындайтын еңбек іс-әрекеттері және кәсіби стандарттың бірлігін сипаттайтын функционалдық картасы осы КС 2 Қосымшасының 4 кестесінде көрсетілді.

15. Автокөлік жүргізушіның құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 2 Қосымшасының 5, 6 және 7 кестелеріңде көрсетілді.
Параграф 2. Автокөліктерді жөндеу жөніндегі сілесір
15. СБШ – 2-4 бойынша біліктілік деңгейі.

16. Мүмкін болатын лауазым атауы: автокөліктерді жөндеу жөніндегі сілесір.

17. «Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану» кәсібі субъектіні автокөлік жөндеу басқару сияқты негізгі функцияларды жүзеге асыруға байланысты міндеттерді білуге және істей алуға міндеттейді.

Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 2 Қосымшасының 1 кестесінде көрсетілді.

18. Автокөліктерді жөндеу жөніндегі сілесіріның еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 2 Қосымшасының 2 кестесінде көрсетілді.

19. Кәсіби стандарттың бірліктер тізімі осы КС 2 Қосымшасының 3 кестесінде көрсетілді.

20. Автокөліктерді жөндеу жөніндегі сілесіріның орындайтын еңбек іс-әрекеттері және кәсіби стандарттың бірлігін сипаттайтын функционалдық картасы осы КС 2 Қосымшасының 4 кестесінде көрсетілді.

21. Автокөліктерді жөндеу жөніндегі сілесіріның құзыреттеріне қойылатын талаптар осы КС 2 Қосымшасының 5, 6 және 7 кестелеріңде көрсетілді.

Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету,

жөндеу және пайдалану

кәсіби стандартына 1 Қосымша
Кесте. Еңбек қызметінің түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері

Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету,

жөндеу және пайдалану

кәсіби стандартына 2 Қосымша

2 Кесте. Еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

3 Кесте. Кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

(кәсіптің еңбек функциялары)

4 Кесте. Кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

(функционалдық карта)

5 Кесте. СБШ 2-деңгейі автомобиль жүргізушісінің құзыретіне қойылатын талаптар

6 Кесте. СБШ 3-деңгейі автомобиль жүргізушісінің құзыретіне қойылатын талаптар

7 Кесте. СБШ 4-деңгейі автомобиль жүргізушісінің құзыретіне қойылатын талаптар

2 Кесте. Еңбек жағдайына, біліміне және тәжірибесіне қойылатын талаптар

3 Кесте. Кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

(кәсіптің еңбек функциялары)

4 Кесте. Кәсіби стандарттың бірліктер тізімі

(функционалдық карта)

5 Кесте. СБШ 2-деңгейі автомобиль жөндеу жөніндегі слесарьдың құзыретіне қойылатын талаптар

Міндет шифры	Жеке және кәсіптік құзыреттері	Дағдылары мен біліктері	Білімі
1-1)	Материалды таңдау және дайындау барысындағы шектеулі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін болжамдайтын, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Техникалық талаптарға сәйкес автокөліктің техникалық күйін тексере білу, нәтижелері туралы баяндау	Автокөлік құрылысы туралы негізгі мәліметтер; өңделетін материалдардың негізгі механикалық ерекшеліктері. Әмбебап және арнайы құрал-саймандардың, бақылау-өлшеу құралдары мен аспаптарының құрылысы
2-1)	Автокөлікті көзбен шолып тексеру, жуу және тазалау кезіндегі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін болжамдайтын, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Кабина, кузов, жүріс бөлігі және аспаның дұрыстығын тексеру. Қарапайым агрегаттар, тораптар және детальдардың ТҚ. Қарапайым ақауларды жоюға байланысты бекіту жұмыстары. Электр жабдықтарының қарапайым аспаптарын жөндеу және ТҚ, 4-7 дәлдік класымен (слесарлық аспаптарды және бақылау-өлшеу аспаптарын қолдана отырып) слесарлық өңдеу автокөлікке ТҚ кезінде қарапайым жабдықты және бақылау-өлшеу аспаптарын қолдану	Автокөлік құрылысын білу, автокөліктердің ТО-1 және ТО-2 ауқымында жұмыстарды орындау тәсілдерін, күрделілігі орташа арнайы құралдар мен құрал-саймандарды, бақылау-өлшеу аспаптарын қолдану ережесін, өңделетін материалдардың ерекшеліктерін білу. Салқындатқыш сұйықтықтар, майлар және отынның міндеті және қолданылу ережесі, электр техникасы және электроника бойынша негізгі мәліметтер, металл технологиясы
3-1)	Қарапайым жөндеу жұмыстарын және ТҚ жүргізу кезіндегі жауапкершілікті және белгілі бір дербестік деңгейін болжамдайтын, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Бақылау-өлшеу аспаптарының көмегімен орындалған жұмыстардың сапасын тексере білу	Автокөлікке қарапайым жөндеу жұмыстарын жүргізу және техникалық қызмет жасаудың техникалық шарттарын және талаптарын, бақылау-өлшеу аспаптарын білу

6 Кесте. СБШ 3-деңгейі автомобиль жөндеу жөніндегі слесарьдың құзыретіне қойылатын талаптар

Міндет шифры	Жеке және кәсіптік құзыреттері	Дағдылары мен біліктері	Білімі
1-2)	Жабдық жұмысының тиімді режімдерін, таңдау, орнату және пайдалану үшін жауапкершілікті, өз бетінше жоспарлауды болжамдайтын, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Техникалық талаптарға сәйкес автокөліктің техникалық күйін тексере білу, нәтижелері туралы баяндау	.Автокөлік құрылысы туралы негізгі мәліметтер; өңделетін материалдардың негізгі механикалық ерекшеліктері. Әмбебап және арнайы құрал-саймандардың, бақылау-өлшеу құралдары мен аспаптарының құрылысы
2-2)	Автокөлік тораптары мен агрегаттарына компьютерлік диагностика жасауүшін жауапкершілікті, өз бетінше жоспарлауды болжамдайтын, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Автокөлік құрылысын, автокөлікке техникалық қызмет жасау әдістері мен тәсілдерін, пайдалану материалдарын, автокөліктердің электроника негіздері бар электр жабдықтарын, диагностика жасау құралдары мен технологиясын білу	Қозғалтқыштың және қоректендіру жүйесінің, тарнсмиссияның тораптары мен агрегаттарының, рульмен басқарудың және тежегіштің жай-күйін тексеру. Жауапты агрегаттар, тораптар және аспаптарды бөлшектеу, жөндеу және жинау. Күрделілігі орташа агрегаттар, тораптар және детальдарға ТҚ. Қарапайым агрегаттар, тораптар мен аспаптарды сынақтан өткізу. 3-4 дәлдік класымен слесарлық өңдеу жасау. Күрделілігі орташа автокөліктерге ТҚ жасау үшін компьтерлік диагностика және жабдық қолдану
3-2)	Автокөліктің тораптары мен агрегаттарына компьютерлік диагностика көмегімен жүргізілген жөндеу жұмыстарын тексеру үшін жауапкершілікті, өз бетінше жоспарлауды болжамдайтын, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық қызмет	Бақылау стендтері мен аспаптардың көмегімен орындалған жұмыстардың сапасын тексере білу.	Автокөліктің тораптары мен агрегаттарына жөндеу жүргізудің техникалық шарттары мен талаптарын, компьютерлік диагностика тәсілдерін білу

7 Кесте. СБШ 4-деңгейі автомобиль жөндеу жөніндегі слесарьдың құзыретіне қойылатын талаптар

Міндет шифры	Жеке және кәсіптік құзыреттері	Дағдылары мен біліктері	Білімі
1-3)	Диагностикалық, бақылау-өлшеу жабдығын баптау үшін бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз еркімен белгілеуін, нормаларды ұйымдастыру және іске асыруды бақылауы үшін жауапкершілікті көздейтін, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет	Диагностикалық, бақылау-өлшеу және жөндеу жабдығының жұмысындағы ақауларын уақтылы жоя білу	Диагностикалық, бақылау-өлшеу аспаптарының міндеті мен құрылысын білу және олардың жұмысындағы ақауларды жою әдістері
2-3)	Тораптар мен агрегаттарды бөлшектеу, ақауларын анықтау және жөндеу үшін бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз еркімен белгілеуін, нормаларды ұйымдастыру және іске асыруды бақылауы үшін жауапкершілікті көздейтін, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет	Диагностика жүргізу және ІЖҚ, электр жабдық жүйелерінің, қоректендіру, жабдықтау жүйелерінің анықталған ақауларын жою. Автокөліктің жүріс бөлігіне диагностика жасау және анықталған ақауларын жою. Диагностика және автокөлік кузовының анықталған ақауларын жою. Компьютерлік диагностикалық стенділер мен кешендерді БҚ (бағдарламалық қамсыздандыру) қамтамасыз ету. Алынған нәтижелерді түсіндіру және техникалық сипаттау	Күрделілігі орташа тораптар мен агрегаттардың құрылысын, жұмыс істеу қағидатын, міндетін; автокөліктерді жинау, детальдарды, тораптарды, агрегаттар мен аспаптарды жөндеу ережесін, бөлшектеу және жинаудың негізгі амалдарын, жауапты реттеуші және бекітуші жұмыстарды, металдың негізгі қасиеттерін, детальдарды термоөңдеу міндеттерін, әмбебап және арнайы құрал-саймандардың құрылысын, компьютерлік диагностика стенділерін және бақылау-өлшеу аспаптарын білу
3-3)	Автокөлікке компьютерлік диагностика және бақылау-өлшеу стендтердің көмегімен күрделі жөндеу жүргізуүшін бағынышты қызметкерлердің міндеттерді өз еркімен белгілеуін, нормаларды ұйымдастыру және іске асыруды бақылауы үшін жауапкершілікті көздейтін, басшының басқаруымен нормаларды іске асыру бойынша орындаушылық-басқарушылық қызмет	Бақылау сынау стендтері мен компьютерлік бағдарламалардың көмегімен күрделі жөндеуден өткен, жиналған автокөлікке кешенді тексеру жүргізе білу	Автокөлікке күрделі жөндеу жүргізудің техникалық шарттары мен талаптарын білу, компьютерлік диагностика жабдықтарын мүлтіксіз білу

2. 
   Осы кәсіби стандарт негізінде берілетін сертификаттар түрлері
   

5. Кәсіби стандартты әзірлеушілер

PRC «Career-Holdings»

6. Келісу парағы

Ұйым атауы	Келісілген күні
Қазақстан Республикасы көлік және коммуникациялар министрлігінің техникалық және кәсіптік білімді және кадрлар даярлауды дамыту бойынша салалық кеңес

7. Кәсіптік стандарттың сараптамасы және тіркелуі

Осы кәсіптік стандарт ____________________ бекітілді және тіркелді.

Кәсіптік стандарттар тізіліміне енгізілді. Тіркеу № ___________

Хат (хаттама) № ___________ Күні__________________

жүктеу 311,14 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: