Әдіскер Мұқанова Сағидаш автоклуб меңгерушісіне кітап беруде

КПСС ХХІІ съезінде елдегі экономика мен мәдениеттің одан әрі дамуының белгіленген негізгі бағыттары жеке республикалар мен елдердің экономикалық, қоғамдық, әлеуметтік ерекшеліктерін, ғылым мен мәдениетін, табиғаты мен табиғи ресурстарын барынша терең және жан-жақты зерттеу қажеттігін көрсеткен. Аудандық кітапханада алға қойылып отырған көптеген келелі міндеттердің ішінде өлкетану жұмыстары барынша дамыту ісі елеулі орын алды. Өлкетану әдебиеттерін өндірістік ғылыми білім саласындағы әдебиеттермен байланыстыра насихаттау ісі нығайды. Аудандық кітапханада «Ұлы Октябрь Орал өңірінде», «Жымпитыда совет өкіметінің орнауы» тақырыптық папкалар, «Біздің жерлес ақындарымыз» атты кітап көрмесі ұйымдастырылған. Соңымен қатар аудан бойынша өлкетану картотекасы жүргізілген. Ұстаздармен бірігіп жасөспірімдер арасында өз өлкесін, табиғаттың сырын, байлығын, қасиетін жақсы білу үшін «Жас өлкетанушылар» клубы ұйымдастырылды. Осы жылдары аудандық кітапханада өлкетану бағытындағы жұмыстар жандана бастады. Кітапхананың өлкетану жөніндегі әдебиеттер қорының құрамын қайта қарап, пайдалану дәрежесіне зерттеу жасау, бірыңғай орталықтанған кітапхана жүйелерінің анықтама библиографиялық аппаратын ұйымдастыру, оқырмандардың түрлі топтары арасында жүйелі информациялық жұмыстар жүргізілді. Әр жаңадан келген әдебиеттерге шолу жергілікті «Қызыл ту» газетінде «Кітапхана жаңалықтары» атты тақырыппен жарияланды.

Аудандық кітапхана қайта құру мен жеделдету бесжылдығында тындырымды істер атқарып жүрген барша еңбек адамдарының рухани нәр, мәдени дем алуын ұйымдастыруда сан түрлі жұмыстар атқарған. Келген оқырманға кітап жазып берумен шектеліп қоймай, елде болып жатқан жаңалықтардан хабардар болып, көпшілікке насихаттап отырған. Оқырман конференцияларын т.б. шараларды ұйымдастыруда комсомол комитетінің секретары, партия хатшылары, балалар бақшасының тәрбиешілері, ұстаздар, жұмысшылар, зейнеткерлер, жастар белсенді ат салысқан.

1988 жылдары аудандық кітапханада жүзге жуық газет-журналдарға жазылған.

1980-1986 жылдары Сақаева С. аудандық кітапхананың меңгерушісі болып қызмет етті.

1980 жылдары халықты қамтитын 34 кітапханада 54 орта білімді кітапханашы қызмет атқарды.

1987-1998 жылдары аудандық кітапханада ұзақ жылдар директор болып Тамара Хасенқызы Теміралиева қызмет жасады.

Қазақ жазушысы, жерлесіміз Х.Есенжановтың 80 жасқа толуына орай кәсіби мектеппен өткізілген «Ақжайықтан түлеп ұшқан» атты оқырман конференциясы
1980-1990 жылдар аралығының соңғы жылдарында аудандық кітапханада халық арасында кітапхана жұмысын мәнді де, мазмұнды етіп ұйымдастыруға көңіл бөле бастады. Оқырман арасында жаңа кітаптарды насихаттап, оқырмандар санын көбейтумен ғана шектелмей, сол кездегі үкіметтің қаулы-қарарларын түсіндірумен қатар қызықты диспуттар өткізілді. Жасөспірімдермен «Достық дегенді қалай түсінесің?» атты диспут ұйымдастырылған.

1990-2000 жылдары: 1991 жылы еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары аудандық кітапхана жұмысының басты міндеті - еліміздің негізгі даму бағыттарын басшылыққа алып жұмыстану болды. Ел тәуелсіздігі біздің өміріміздің қай саласында болмасын қоғам дамуына үлкен ықпал жасады.

1990 жылы аудандық кітапхана типтік түрде салынған аудандық мәдениет үйіне көшірілді.

1990 жылғы мәлімет бойынша аудандағы 40 кітапханадағы оқырман саны 17 мыңға, ал кітап

қоры 300 мың данаға жетті. Кітапханалар одақтық, республикалық, облыстық баспасөз түрлерін түгелге жуық жаздырып алды. Жүйе бойынша 40 кітапхананың екеуі балалар кітапханасы, 1 аудандық кітапхана, 37 ауылдық кітапхана жұмыс істеді. Оларда 57 кітапханашы қызмет етті. Олардың 7 жоғары білімді, 40 арнаулы орта білімді болды.

Аудандық кітапхана нарық қиындығына қарамастан халқымыздың рухани жұтандыққа ұшырамауы жолында еңбек етті. Аудандық кітапхана алдымен жасалған жоспарларға сәйкес яғни, негізгі жұмыс бағыттарына өлкетану, ұлтаралық қатынастар, салт-дәстүрімізді, ана тілімізді қадірлеу, экологиялық ортаны қорғау, оқырмандардың рухани талап тілектерін қанағаттандыруға арнады.

1993 жылдары көшпелі кітапхана астық қабылдау орны - Жымпиты кәсіпорнына барып, оқырмандарға «Іске сәт, егін орағы - 93» деген қабырға газетін шығарып, жұмысшылармен дөңгелек стол ұйымдастырған. Мәдениет бөлімі қызметкерлерімен бірлесе отырып, егін орағы бойынша мерзімді басылымдардағы мақалаларға шолу жасап, «Ақ қайың» ансамблі концерт қойған.

ҚР үкіметінің 1996 жылғы 9 қаңтарындағы №31 қаулысына сай, аудандық мәдениет бөлімінің бұйрығымен мәдени мекемелердің жұмысын реформалау және оңтайландыруына байланысты, нарықтық экономикаға сәйкес келетін жүйеге көшу бағытында 22 ауылдық кітапхана қысқартылды.
1996 жылғы кітапхана оқырмандары

Аудандық кітапхана 1996 жылы 28 дана газет-журналға жазылған.

Аудандық кітапханада «Ұрпақтар сіздерді мәңгі еске алады» атты кездесу кеші өтті. Кешке 1937-50 жылдардағы зобалаңды көзімен көрген көне көз қариялар, сол жылдары саяси қуғын –сүргін құрбанына айналғандардың ұрпақтары қатысты. 1937 жылы Жымпитыда мұғалім болып, жаламен атылған Ибыраш Букиннің қызы Зинат апай қатысты.

1997 жылдан аудандық кітапхананың директоры Хасанова Раушан Қапанқызы басқарып келеді.

Хасанова Раушан Қапанқызы 1958 жылы туған. 1980 жылы Алматы педагогикалық институтының кітапханашы-библиограф мамандығын бітіріп шықты. Жоғары білімді маман. 1982 жылдан аудандық кітапханада қызмет етіп келеді. 1997 жылдан орталықтандырылған кітапхана жүйесінің директоры.


2000-2007 жылдары 2000 жылы аудандық кітапхананың кітап қоры 77014 дана, оқырман саны 2500, кітап берілу саны 37000 дана.

Тәуелсіздігіміздің алғашқы жылдары кітапханалар біршама қысқарды, бәрі қаржы жағдайына тірелді. Аудан бойынша 19 кітапхана 280407 кітап қорымен 14681 оқырманға қызмет көрсетті.

Теміралиева Т.Х. 1960 жылы мектепті Жамбыл қаласында бітірген,сол жылы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтына түсіп,1965 жылы институттың кітапханатану факультетін бітірген.Институтта оқыған кездері Фрунзе қаласында өткен Орталық Азия және Қазақстан студенттерінің халықаралық конференциясына қатысып, І дәрежелі дипломға ие болды.Бірнеше мәрте мақтау қағаздарымен марапатталды. 1965 жылы еңбек жолын Қособа орта мектебінен бастаған.1967 жылы Жымпиты аудандық кітапханасының меңгерушісі болып тағайындалды.1970 жылы аудандық «Білім» ұйымының жауапты хатшысы қызметіне ауыстырылды.1972 жылы жолдасының Тасқұдық совхозының директоры жұмысына ауысуына байланысты,1977 жылға дейін мектепте мұғалім болып жұмыс жасайды.1977 жылы жолдасының аудандық ауыл шаруашылық бөлімінің бастығы болып тағайындалуына байланысты,Тамара Хасенқызын аудандық партия комитетінің ұйымдастыру бөлімінің нұсқаушысы қызметіне шақырады.1979 жылы «Білім» ұйымының жауапты хатшысы жұмысына ауысты.1987 жылы ОКЖ директоры қызметіне тағайындалды.Барлық еңбек еткен жылдарында бірнеше мәрте СССР мәдениет министрлігінің құрмет грамотасы (республикалық,облыстық,аудандық) марапаттауларына ие болды.

1997 жылдың қазан айында зейнеткерлікке шығып,қазіргі кезеңде Орал қаласында ұлы-Мақсат Телманұлымен бірге тұрады.

1965-1997 жылдардағы Жымпиты ауданының

мәдениет бөлімінің жұмысы туралы

Е С Т Е Л І К

Мен үшін алпысыншы жылдар – ең бақытты жылдар.

Қазақ Қыздар педагогикалық институтын бітіргеннен кейін мен күйеуім Бисембиев Телманмен Жымпиты ауылына келіп, аудандық кітапхананың меңгерушісі болып жұмыс жасадым. Сол кезде біздің мәдениет бөлімінің меңгерушісі өте тамаша, қайырымды Нұрманов Өтеген болды. Сол адам тұсында халықтық театр құрылды, онда Көптілеуов Әбу, Рахметов Қанатқали, Құлғалиева Жібек сынды әртістер, әнші Амангелді Ғұбайдуллин жұмыс жасады.

Ал аудандық кітапханада менімен бірге сол кезеңнің нағыз насихатшылары – Кажимова Сария, Айтбаева Ұмсын, Исатаева Бағи, Мұханбетқалиева Мария сияқты кітапханашылар жұмыс жасады. Аудан кітапханашылары арасында Абай ат. совхоз кітапханашысы Карина Ұрқияны еске алмауға болмайды. Ол Құрмет орденімен марапатталды. Сонымен қатар Тоғызбаева Күляш, Болатова Ботагөз, Махметова Күляш сынды кітапханашыларды атауға болады.

Ешбір кітап көрмесі суретшілер Бахметов Мади мен Рахметов Аяштың көркем безендіруінсіз болмайтын.

Барлық кітапханада тарихи оқиғалар мен даталы күндерге арналған тақырыптық, әдеби кештер өткізілетін. Мәдениет қызметкерлері мүмкіндігінше аудан тарихын насихаттады, азаматтық, отан соғысының батырлары – Махамбет Өтемісұлы, Исатай Тайманұлы, Сырым Датұлы сынды тарихи тұлғалармен таныстырды.

Аудандық кітапхана көп жылдар бойы бірнеше мәрте аудан, облыс, республика мақтау грамоталарымен марапатталды, әдістемелік және ақпараттық насихат орталығы болды.

Сол жылдардағы бірге жұмыс жасаған әріптестеріме алғысымды айтамын.

Темиралиева Т.Х.
Мен, Сакаева Гүлзия Уәлиқызы 1950 жылдың 3 ақпанында Грозный облысы Каясулы ауданының Махмуд-Мектеб ауылында мұғалімдер әулетінде дүниеге келдім. 1966 жылы Астрахань облысында орта мектепті үздік бітірдім. Содан кейін Орал музыкалық, педагогикалық училищесінде оқып, 1981 жылы Орал педагогикалық институтының филология факультетін бітірдім.

1970 жылы Орал облысы Жымпиты ауданы Жымпиты ауылының тұрғыны Сакаев Төлеу Молдашұлымен отбасын құрдым. Ол өзінің қысқа ғұмырының соңына дейін Жымпиты ауылында аудан тарихында алғаш балалар музыка мектебін құрып, директоры және «фортепиано» класының оқытушысы болды.

Алғашқы еңбек жолымды училищеде оқып жүргенде Орал қаласындағы №20 дүкенінің сатушысы қызметінен бастадым, содан кейін аудандық халыққа білім беру бөлімінде кассир, ал 1975-1980 жылдар аралығында Жымпиты аудандық атқару комитетінде хатшы-іс жүргізушісі, 1980-1987 жылдары Жымпиты аудандық кітапхана жүйесінің директоры болып жұмыс жасап, аудан кітапханаларына алғаш кітапханалық-библиографиялық жіктеу жүйесін енгіздім, ал 1987 жылы тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау ұйымының жауапты хатшысы қызметіне ауыстырды. Осы кезеңде Жымпиты аудандық атқару комитетінің төрағасы Гааль Александр Петровичпен бірлесіп, Жымпиты уезінде Совет үкіметінің құрылу тарихын мұрағат құжаттарынан көтеріп анықтадық, мұны аудандық өлкетану мұражайындағы құжаттар жинағы және сол кезеңдегі орнатылған ескерткіш куәландырады.

1988-1990 жылдары аудандық атқару комитетінің (әкімшілік) жалпы бөлім меңгерушісі болып жұмыс жасадым, республика бойынша іс жүргізу ісіне мемлекеттік тіл – қазақ тілін енгізу кезінде ауданда алғашқылардың бірі болдық.

1990-1999 жылдары Жымпиты аудандық АХАЖ бөлімінің меңгерушісі болдым, әділет кеңесшісі деген дәрежем бар.

Содан кейін отбасы жағдайымен облыс орталығы Орал қаласына көшіп, 2002-2004 жылдары ТДК-42 тәуелсіз телевизиялық каналының директоры болып жұмыс жасадым, содан кейін күні бүгінге дейін Батыс Қазақстан облыстық маслихаттың баспасөз хатшысы болып жұмыс жасаймын.

Үш бала тәрбиелеп, өсірдім. Ұлым Алмаз – ІІБ офицері, қызым Саида – Сырым аудандық ОКЖ қызметкері, қызым Заира – облыстық бір газеттің аға менеджері, 8 немерем бар.
Кітапхана қазірге кезеңде

Бүгінде кітап қорындағы кітаптардың мазмұны жағынан өте бай екендігін де айтқанымыз жөн. Кітапхананың кітап қоры әмбебап, 51339 дана. Бұлар – қазақ, орыс, шет ел тілдеріндегі әдеби, ғылыми-көпшілік, білім салаларын қамтыған әдебиеттер. Онда қазақ жазушыларының, шетел және орыс классиктерінің орыс және қазақ тілдеріндегі шығармалары баршылық. Сонымен қатар ғылыми фантастикалық, қоғамдық-саяси, өнертану тағы басқа салалардағы әдебиеттер де осы кітапханамыздан орын алған. Аудандық кітапхана 35 атаулы, бағасы 57500 теңгенің мерзімді басылымдарына жазылды. 2006 жылы облыстық кітапханадан 915 дана жаңа әдебиеттер келді.

Аудандық кітапханада 10 қызметкер жұмыс жасайды, оның 9 арнаулы жоғары білімді кітапханашы және 1 суретші. Оқырмандарға кітаптарды насихаттауда кітапханашылар жұмыстың жаңа формалары мен әдістерін өмірге батыл енгізе отырып жұмыс жасауда. Кітапханада оқырман конференциялары мен диспуттар, кітап көрмелері, әдебиеттерге шолу, тағы басқа жұмыс түрлерімен қатар, кітапхананың әуесқойлар клубы жұмыс жасауда.

Кітапханада “Өлкетану”, “Инабат”, “Жас жанұя” клубтары жұмыс жасайды.