Аудандық кітапхана шежіресі
К і т а п х а н а м
Анамдай ақ сүт берген кітап маған,
Сол кітап жан байлығым жұтатпаған.
Оқысам ой мен санам байи түсіп,
Сен мені ақын қылдың, кітапханам.
Ерте аштым есігіңді, кітапханам,
Сен менің талабымды мұқалтпаған.
Дарынмен, данышпанмен сырластым да,
Кезім жоқ шабыт отын тұтатпаған.
Бұл күнде сирек ашсам есігіңді,
Бола гөр шәкіртіңе кешірімді.
Білімді мектеп берген толықтырдың,
Ұмытам қалай сендей бесігімді.
Байытпаса ойымды жұтатпаған,
Өкпелі емес шығар кітап маған.
Төріңде сөре – сөре томдары бар
Бар бүгін үйімде кітапханам.
Кітап сүю сен берген қасиетім,
Құдіретіңе табыну бас ниетім.
Кітапханам, қарыздар мәңгі өзіңе,
Оқырманың бар мендей бас иетін.
М. Қажиахметов.
Аудандық кітапхана тарихы
Жымпиты - Сырым ауданының әкімшілік орталығы. Облыс орталығы -Орал қаласының оңтүстік-шығысқа қарай 140 км жерде, Өлеңті өзенінің жағалауында орналасқан. Іргесі ХІХ ғасырдың соңында Жымпиты уезінің құрылуына байланысты қаланды. Сол өңірдегі ірі сауда–саттық орталығы болды. Татар және орыс саудагерлері Жымпитыда мешіт пен шіркеу салдырды. 1886 жылы Өлеңті өзенінің жағасында Жымпитының ірге тасы қаланды. Ауылда 1894 жылы екі кластық мектеп, 25 төсектік аурухана жұмысқа кірісті.
1914-1916 жылдары Жымпиты уезінде ұлт-азаттық қозғалысы болды.
1919 жылы қарашаның 19 жұлдызында Жымпиты кеңес өкіметі орнады .
1920 жылы Жымпиты уезінде ең әуелі кітап бұрышы, кейін келе қызыл отау болып құрылып, сауатсыздықты жою бағытында жұмыс жасаған. Кітапхана ашылған кезден бастап сауат ашатын орталыққа айналды.
1920 жылы қазанның 12 жұлдызында Орал губерниясының құрамында Жымпиты уезі ұйымдасты.
1923 жылы қазанда белгілі қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі, сол кездегі қазақ үкіметінің басшысы Сәкен Сейфуллин Жымпитыда болды.
1927 жылға дейін әуелі уезд орталығы, 1928 жылдан аудан орталығына айналды.
1937-1938 жылдары көптеген жымпитылықтар жазықсыз жазаланды, әділетсіздіктін құрбаны болды.
1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына 3501 адам жымпитылықтар қатысты. 1941 жылы немістер қоныстандырылды.
Ауылда қазіргі таңда бір орта мектеп, екі аурухана, мейманхана, мәдениет үйі, саябақ, сауда орталығы, екі мұражай, аудандық кітапхана және аудандық балалар кітапханасы, Сырым аудандық білім бөлімін, №19 кәсіптік техникалық мектеп, Сырым аудандық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламлар бөлімі, Сырым аудандық телекоммуникация торабы, “Қайнар” газеті редакциясы, қорғаныс істері жөніндегі бөлім, спорт мектебі, ішкі істер бөлімі, салық комитеті, т.б. барлығы 30-ға жуық мекеме бар.
Ауылдағы халықтың басым көпшілігі қазақтар 99%, халық саны 5700. Кітапхана тарихы сонау 1920 жылдан басталады. Кітап - ортақ мүлік, халық қазынасы, сарқылмас бұлағы. Осы байлықты оқырмандарына ұсынып, кітапқұмардың бірден-бір насихатшысы болып отырған Сырым аудандық кітапханасы 1920 жылы Жымпиты уезінде ең әуелі кітап бұрышы, кейін келе қызыл отау болып құрылып, сауатсыздықты жою бағытында жұмыс жасаған. Ол кездегі кітап қоры туралы мәлімет жоқ. Кітапхана қоры өте жай өсті. 1921 жылы 19 сәуірде АССР-ның «Республикада кітапхана ісін орталықтандыру» туралы декреті жарияланды. Осы декреттен кейін жер-жерде кітапханалар өз жұмыстарын шаруашылық және саяси міндеттермен ұштастыра атқарып отырды. Аудандық кітапханада алғаш жылдары кім жұмыс жасағандығы белгісіз болып отыр.
1937-1945 жылдары арасында Абдушова Муслима апай жұмыс жасаған. Ол кісі жұмысқа кірген кездерде қазақ жазушылары Б.Майлин, С.Сейфуллин, І.Жансүгіровтің шығармалары «Халық жауының» шығармалары деп айып тағылып, қордан шығарылған. Абдушова Муслима апайдан кейін аудандық кітапханада Нурманова Озипа, Каримова Сария, Айтбаева Ұмсын апай еңбек еткен.
1950-1952 жылы аудан бойынша 9 оқу залы болса, 1953 жылы аудандық балалар кітапханасы ашылып, жұмыс жасап келеді. Аудан бойынша 1954-1958 жылдар аралығында 15 кітапхана жұмыс жасады.
1952 жылы Жымпиты ауылында мәдениет үйі салынып, аудандық кітапхана соңда көшірілген.
1953 жылы аудандық кітапхананың меңгерушісі болып Каримова Сария тағайындалған. Каримова Сария 1923 жылы дүниеге келген.Орта білімді. Еңбек жолын 1944 жылы Қазақстан жеті жылдық мектебінің мұғалімі болып бастаған. 1947 жылы балалар бақшасының меңгерушісі, 1953 жылы 25 мамырда аудандық балалар кітапханасының меңгерушісі болып тағайындалған. 1953-1964 аудандық меңгерушісі, 1964-1969 жылдары кітапханашы болып жемісті еңбек етті.
Кітап қоры алғаш ашылғанда өте аз болса, ол 1958 жылы кітап қоры 11638 данаға жеткен. СОКП Орталық Комитеті 1959 жылы қыркүйекте «Еліміздегі кітапхана ісінің жағдайы және оны жақсарту шаралары» туралы қаулы қабылдады.
1953 ж. аудандық кітапхана қызметкерлері көркемөнерпаздармен бірге.
Ауданға алғашқы рет жұмысқа жоғары білімді мамандар 1960 жылдардан соң келе бастады. Олардың қатарында Алматыдан оқу бітірген Күләш Құспанова, Мария Мұхамбетқалиева келді.
1964-1965 жылдардағы аудандық кітапхана меңгерушісі Каримова Сария болған кезде кітапханада көптеген игі шаралар оздырылды. Кітапханада үйге кітап таратушылар мен автоклуб жұмысы жандана бастады.
1963-1965 жылдардағы кітапханадағы кітапханада шығарылған плакаттар
Мұханбетқалиева Мария 1939 жылы 5 мамырда Батыс Қазақстан облысы, Жәнібек ауданына қарасты Ұзынкөл елді мекенінде дүниеге келген.
1947-58 жылдары орта мектепте оқып, 1958-60
жылдары Атырау облысына қарасты Құлсары,
Батыс Қазақстан облысының Жалпақтал (бұрынғы Фурманов ауданы) аудандарында шаруашылық жұмыстарына араласты. 1960 жылы Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық институтына түсіп, оны 1964 жылы кітапханатанушы-библиограф мамандығы бойынша тамамдап шықты. Осы жылы арнайы жолдамамен Жымпиты ауылына жіберіліп, мұнда аудандық кітапхана меңгерушісі болып тағайындалады. Аудандағы тұңғыш жоғары білімді кітапханашы М.Мұханбетқалиева 1966 жылы жолдасының қызмет бабымен Жосалы кеңшарына көшіп, осындағы ауылдық кітапхана меңгерушісі болып қызмет атқарды. 1968 жылы аудан орталығына қайта көшіп, аудандық кітапханада кітапханашы болып қызмет атқарды. 1972-85 жылдары Жосалы кеңшарындағы А.Жұмағалиев атындағы орта мектептің кітапхана меңгерушісі болып жұмыс істеді. 1985-1991 жылдары зейнеткерлікке шыққанға дейін аудандық кітапханада «Ауыл шаруашылығы» бөлімінің меңгерушісі қызметінде болды. Қазір құрметті демалыста. М.Мұханбетқалиева жанұяда 5 бала тәрбиелеп өсірген ана. Тұңғыш баласы Жоламанов Мұратбек Тауфиқұлы өмірден ерте кеткеніне қарамастан, артына өлмес туындылар қалдырған талантты қылқалам шебері.
1960-70 жылдары кітапхана байлығы халыққа қызмет ететін болсын деген партияның нұсқауын жүзеге асыра отырып, аудандық кітапхана кітапханашылардың бұқаралық жұмысты және әрбір оқушымен жеке жүргізетін жұмысты шұғыл жақсартуды қамтамасыз етуге, әдебиеттер беруді ұлғайтуға, сөйтіп барлық көпшілік кітапханаларында кітап қорының кемінде үш рет айналуын, ал әрбір кітапханада бір оқушы оқитын кітап санын: 20-25-ке жеткізуді қамтамасыз етуді басты мақсат еткен. Жер-жердің бәрінде әрбір семьяны кітаппен қамтамасыз етуге кітап тарататын колхоздармен совхоздардың бригадаларымен фермаларында, елді пункттердің шет аймақтарында көшпелі кітапхана ұйымдастыруған. Кітапханаларда бүкіл қызметіне коллективтік басшылық жүргізетін қоғамдық органдар ретінде кітапхана советінің ролін арттыруда кітапхана советі кітапхананың барлық жұмысына қатысып, жыл сайын халық алдында есеп беріп отырған, 1964-жылға қабылдаған социалистік міндеттемелердін орындалуына барлық кітапханашылар ат салысып партия, комсомол ұйымдарымен тығыз байланыста жұмыстанған.
1968 жылы ауданда кітапхана саны 19-ға жетті. Барлық 19 кітапхана жылдық есептерін аудандық кітапханаға тапсырып отырған.
1970-80 жылдары. 1970 жылы аудандық кітапхананың кітап қоры 20089 данаға жетіп, 1100 оқырманға 48723 дана басылымдар таратылған.
1970 жылдардын басында аудандық кітапхананың меңгерушісі болып Уалиахметова Майра жұмыс жасады.
Уалиахметова Майра 1949 жылы 25 қарашада Жамбыл ауылында дүниеге келген. 1966 жылы орта мектепті бітіріп, 1966-1968 жылдары Жамбыл орта мектебінде пионер жетекшісі болып жұмыс жасаған. 1968-1971 жылдары Ақтөбе мәдени ағарту училищесінде оқыды. 1971-1974 жылдары аудандық кітапхана меңгерушісі болып қызмет атқарды. 1974-1981 аралығында Қосарал ауылдық кітапханасында кітапханашы болып жұмыс жасады. 1990 жылы аудандық кітапханаға келіп оқу залында және кітаппен толықтыру бөлімінде кітапханашы болып жұмыс жасап зейнеткерлікке шықты.
1972 жылы аудандық кітапхананың оқырман саны 1265, кітап берілу саны 26160 дана орындалған.
1975 жыл. Аудандық кітапханада 33 жыл еңбек еткен кітапханашы Айтбаева Ұмсын оқырманға кітап таңдауға көмектесіп және жаңа әдебиеттер туралы ақпарат беруде.
Ұмсын Айтбаева 1955 жылы Ақтөбе қаласындағы екі жылдық мәдени ағарту қызметкерлерін дайындайтын училищені бітірісімен аудандық балалар кітапханасының меңгерушісі болып тағайындалды. Ал 1967 жылдан бастап зейнет демалысына шыққанға дейін аудандық кітапханада кітапханашы болып еңбек етті. 30 жылға жуық мерзім ішінде қоғамдық саяси және көркем әдебиетерді насихаттаудағы сіңірген еңбегі зор. Ұмсын Айтбаева келген жылдары 1967 жылы кітап қоры 15000 дана болса, 1977 жылы 26000 данаға жеткен. Жыл санап кітап оқушылардың саны да өсіп отырған. 1967 жылы оқырман саны 780 болса, 1976 жылы 1300 оқырманға жетті. 1977 жылы 25 атаулы газетке, 75 атаулы түрлі журналдарға жазылған.
Аудандық кітапхананың оқу залы
Кітапханашы бұрышы, 1975 жыл. Жас кітапханашы мамандар көмекші құралдары, республикадан, облыстан келген әдістемелік, библиографиялық жинақталған
Жымпиты аудандық кітапханасы 1976 жыл
Оқу залы
Кітапхана активінің отырысы. Баяндамашы аудандық кіттапхана ме меңгерушісі Даулетова Ғалия.
1975 жылдары аудандық кітапханаға арналып бөлек ғимарат салынды. 1990 жылға дейін аудандық кітапхана осы ғимаратта оқырмандарға кітапханалық қызмет көрсетті.
Аудандық кітапхананың оқу залы 1976 ж.
Халық шаруашылығының әртүрлі саласындағы еңбекшілердің және оқушы жастардың жан дүниесін байыту мақсатында «Кітап - ұлы күш» атты әдеби кеш ұйымдастырылған.
Кеңес дәуірі кезінде аудандық кітапхана өз жұмысын партия ұйымдарының басшылығымен КПСС ХХІV съезінің материалдарын насихаттауға арналған нақты жоспарларымен жүргізді, оны жүзеге асырды. Бұл істе бұқараға ықпал жасаудың алуан түрлі әдіс-тәсілдерін пайдаланды. «КПСС ХХІV –съездің шешімдерін іске асырайық», «ІХ-бесжылдықта» атты кітап көрмелері шығарылды. СССР-дің 50 жылдығына «СССР-ға 50 жыл» атты кітапханалық плакаттары шығарылды. 1976 жылы 1340 оқырман, кітап қоры 25758, кітап берілімі 26985, 140 көпшілік шаралар өткізген.
1977 жылы кітап қоры 26000, оқырман саны 1300, кітап берілімі 5645 данаға жеткен.
КПСС Орталық Комитетінің «Еңбекшілерге коммунистік тәрбие беруде және ғылыми-техникалық прогресте кітапханалардың ролін арттыру туралы» қаулысы кітапханалар жұмысының одан әрі өрге басып, жұртшылық үшін, шын мағынасында, рухани орталық болуына игі әсерін тигізіп, кітапхана жұмысына жаңа бағыт берді.
Даулетова Галия 1974-1980 жылдары аудандық кітапхананың меңгерушісі болып қызмет атқарды. Даулетова Галия арнаулы орта білімді. 1974-1986 жылдары аудандық кітапханада белсенді еңбек етті.
Кітапхана меңгерушісінің оқырман сұранысына жауап беру сәті.
Кітапхана жұмысының нақты бір саласы-оқырмандар конференциясы. Кітапханалар сан тақырыпқа конференциялар, диспуттар өткізіп тұруды дәстүрге айналдырған. Мысалы Н.Островскийдің «Құрыш қалай шынықты» романы бойынша оқушылар конференциясы мәдениет үйінде ұйымдастырылып, халық көп жиналғанған. Үлкен-кішіге ежелден таныс болғандықтан ол туралы осы кеште пікір айтушылар да аз болған жоқ.
Кітапханашы Бақтығалиева Тоқсұлу жаңа әдебиеттерге кітапханалық өңдеу жасауда. 1977 жыл
1977 жыл. М.Әуезовтің 80 жасқа толуына орай оқырман конференциясын өткізуге дайындық.
Достарыңызбен бөлісу: |
