Атырау облысы Құрманғазы ауданы Абай атындағы орта мектебі Химия пәні мұғалімі: Т. С. Жанханова

• Ерітінділер.Еру

• Химия 10 сынып
• (эксперимент)

• Атырау облысы
• Құрманғазы ауданы
• Абай атындағы орта мектебі
• Химия пәні мұғалімі: Т.С.Жанханова

Ұйымдастыру Психологиялық дайындық. Топқа бөлу. І топ ІІ топ ІІІ топ

Химиялық реакция типтері

• Химиялық реакция типтері
• Тотығу-тотықсыздану реакциялары
• Электролиз
• d-элементтердің жалпы сипаттамасы
• Маңызды d-элементтер, қосылыстарының құрылысы мен қасиеттері.
• (Мыс, мырыш, хром, марганец)

• І тарау
• “Химиялық реакциялар”

• ІІ тарау
• “Металдар және олардың
• маңызды қосылыстары”

• ІІ.Білімді өзектендіру

• ІІІ тарау.Ерітінділер.
• Ерітінділер. Еру
• Дисперсті жүйелер.
• Ерітінділердің концентрацияларын өрнектеу әдістері.
• Ерітінділерге есептер шығару.
• Практикалық жұмыс. Мольдік концентрациясы белгілі ерітінді дайындау.
• Бақылау жұмысы.

Сабақтың тақырыбы: Ерітінділер. Еру.

• Сабақтың мақсаты:
• Ерітінділер, еру, гидраттар, кристаллогидраттар ұғымдарын меңгеру, заттардың ерігіштігі, ерітінділер типтерін, ерітінділердің маңызын білу.

ІІІ.Жаңа тақырыпты меңгеру

• 1.Ерітінділердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы.
• 2.Еру-физикалық-химиялық процесс.
• 3.Гидраттар.Кристаллогидраттар
• 4.Ерітінділер, олардың жіктелуі.
• 5.Ерітінді концентрациясы.

• Жоспары

Адам организміндегі физиологиялық ерітінділер

• Жер бетіндегі тіршіліктің
• пайда болуы мен дамуы

• Тірі организмдердегі
• биохимиялық
• процестер

• Өсімдіктерді қоректік
• заттармен
• қамтамасыз етеді

• Топырақ түзілу
• процесі

• ерітінділердің

• маңызы

• Медициналық
• препараттар

Ерітінділер өндірісте

Ерітінділер ауыл шаруашылығында

Ерітінділер медицинада және үй тұрмысында

• Ерітінділер теориясы

• Физикалық
• Я. Х. Вант-Гофф,
• С. Аррениус,
• В. Оствальд
• Еру-диффузия процесі

• Химиялық
• Д.И. Менделеев,
• И.А. Каблуков
• Еру– еріген заттың су молекуласымен өзара химиялық әрекеттесуі

• 2.Еру-физикалық-химиялық процесс.

Физикалық химиялық

• Еру-диффузия процесі Еру– еріген заттың су
• молекуласымен өзара
• химиялық әрекеттесуі

• ЕРУ

Еру– еріген заттың су молекуласымен өзара химиялық әрекеттесуі

• Мақсаты:
• Еру кезіндегі жылудың бөлінуі мен сіңірілуін бақылау.
• Керекті құрал-жабдықтар мен реактивтер:
• Химиялық стақандар, шыны таяқша, термометр,
• дистильденген су, күкірт қышқылы (конц), аммоний нитраты

• Демонстрациялық тәжірибе

• Жұмыс барысы:
• А. 2-3 мл конц.күкірт қышқылын 10 мл суға
• тамшылатып құю.
• Ә. 5-10 г аммоний нитратын 30 мл суда еріту.

• Қышқылды суға құю!

• Қауіпсіздік ережесі

Не байқалды?

• Күкірт қышқылын суда еріткенде жылу бөлінеді.
• Аммоний нитратын суда еріткенде жылу сіңіріледі.
• Қорытынды
• Жылудың бөлінуі немесе сіңірілуі-химиялық реакцияның белгісі.
• Еру- химиялық процесс.

• Зат ерігенде екі процесс жүзеге асады:
• 1.Еритін заттың құрылымы бұзылады.(энергия жұмсалады)
• 2.Еріткіш пен еріген заттың бөлшектерінің өзара әрекеттесуі. (энергия бөлінеді)
• Жылу эффектілерінің сандық арақатынасына байланысты еру процесі: экзотермиялық не эндотермиялық болады.

Сольваттар - еріткіштің еріген затпен әрекеттесу өнімдері.

• Сольваттар - еріткіштің еріген затпен әрекеттесу өнімдері.
• Гидраттар – еріген заттардың сумен тұрақсыз қосылыстары.
• Кристаллогидраттар – құрамына су кіретін тұздар немесе басқа қатты заттар.

• (кристаллогидрат құрамындағы су - кристалдық су)

CuSO4 . 5H2O – мыс купоросы

• CuSO4

• судағы
• CuSO4 ерт-сі

Кристаллогидраттар

• FeSO4 · 7H2O - темір купоросы
• Na2SO4 · 10 H2O - глаубер тұзы
• Na2CO3 · 10 H2O - кристалдық сода
• MgSO4 · 7H2O - ащы тұз

Зертханалық тәжірибе

• Мақсаты: сусыз мыс (ІІ) сульфатын еріту арқылы ерудің химиялық процесс екендігіне көз жеткізу.
• Керекті құрал-жабдықтар мен реактивтер:
• Кәрлен тигель, спиртшам, сынауық ұстағыш, мыс купоросы, химиялық стақан, су.

• Топтық жұмыс

Зертханалық тәжірибе нәтижесі

Реакция теңдеуі:

Зертханалық тәжірибе нәтижесі

Қазіргі заманғы ерітінділер теориясы

• Қазіргі заманғы ерітінділер теориясы
• Еру – физикалық-химиялық процесс.
• Ерітінді – еріген зат бөлшектері, еріткіш және олардың өзара әрекеттесу өнімдерінен тұратын біртекті жүйе.

• Ерітінді құрамы

• Еріген зат

• еріткіш

• Еріген заттар
• гидраттары

Ерігіштік

• Заттардың басқа заттармен (еріткішпен) біртекті жүйе (ерітінді) түзе алу қабілеті.

Заттардың ерігіштігіне әсер ететін факторлар

• Температура
• Температураны арттырғанда қатты заттардың ерігіштігі артады.
• Газдардың ерігіштігі кемиді.
• Заттардың табиғаты:
• Еріген зат пен еріткіштің табиғаты
• Еріген зат массасы

Ерігіштіктің температураға тәуелділігі

• Кейбір тұздардың ерігіштік қисықтары

Зертханалық тәжірибе Заттардың ерігіштігі

Заттардың табиғаты

• заттар

• жақсы
• еритін
• ( 1г артық)

• аз еритін
• ( 1 г төмен)

• іс жүзінде
• ерімейтін
• ( 0,01г төмен)

• Е

• Ае

• Ем

4. Ерітінділердің жіктелуі

• Ерітінділер

• СҰЙЫҚ

• ҚАТТЫ

• ГАЗТӘРІЗДІ

• ҚАНЫҚПАҒАН

• ҚАНЫҚҚАН

• АСА ҚАНЫҚҚАН

• Молекулалық

• Иондық

• Әлсіз электролит
• Ерітінділері
• Азотты қышқыл,
• көмір қышқылы,
• аммиакты су

• Бейэлектролит-
• тердің
• ерітіндісі.
• Йодтың спирт
• тегі ерітіндісі,

• Молекулалық-иондық

• Электролит
• ерітінділері
• Ас тұзының,
• күкірт қышқы-
• лының сулы ерт.

Еріген зат құрамы бойынша:

• Аса қаныққан ерітінді – берілген температурада қаныққан
• ерітіндісіне қарағанда еріген
• күйдегі заты көп мөлшердегі ерітінді

• Қанықпаған ерітінді –
• одан әрі ери алатын ерітінді.

• Қаныққан ерітінді– берілген
• температурада одан әрі
• ерімейтін ерітінді.

ω=

• mеріген зат

• mерітінді

• .

• 100 %

• 5.Ерітінділер концентрациясы
• Ерітіндідегі еріген заттың массалық үлесі

Сөндірілген ізбестің ерт-н ағаштарды әктеу үшін қолдану

• Ас тұзының ерт-н
• тағамдарды
• консервілеуде қолдану
• Мыс: қырыққабат тұздау.

• Ас содасын
• асүйде қолдану.
• Мыс:
• тоңазытқышты
• тазалау.

• Сутегінің асқын
• тотығының ерті-н
• бөлме өсімдіктерін
• өңдеуде
• қолдану

• Сөндірілген ізбестің ерт-н ағаштарды әктеу үшін қолдану

• Ерітінділер -үй тұрмысында

• Жарақатты залалсыздандыруда калий перманганатының ерітіндісі

• Мыс купоросының ерітіндісін жеміс ағаштарының зиянкестеріне қарсы өңдеу үшін

• Қияр тұздау үшін тұздық дайындау

• Қияр тұздау үшін әдетте ас
• тұзының 5% ерітіндісі
• қолданылады.
• Массасы 10 кг тұздық
• (ерітінді) дайындау
• үшін қанша грамм
• ас тұзы және
• қанша су керек?

• Шешуі:

• Жауабы:

Топтық тапсырмалар

• Неліктен аквариумды тез суыған қайнаған сумен толтыруға болмайды?

• І топ

• ІІ топ

• Ерігіштік кестесін пайдаланып толтыр

• NaOH

• Ca(ОН)2

• BaSO4

• Fe(ОН)2

• HNO3

• CaSO4

• MgSO4

Сурет бойынша мына

• Сурет бойынша мына
• заттардың берілген
• температурадағы
• ерігіштігін анықтаңдар.

• ІІІ топ

Қорытынды

• Еру –физикалық-химиялық процесс.
• Ерітінді - еріген зат бөлшектері, еріткіш және олардың өзара әрекеттесу өнімдерінен тұратын біртекті жүйе.
• Гидраттар- еріген зат пен судың тұрақсыз қосылыстары.
• Заттардың ерігіштігі температура мен заттар табиғатына байланысты.

§17.Ерітінділер.Еру.

• §17.Ерітінділер.Еру.
• 1-9 сұрақтар,
• 1,2,3 есеп. 73 бет.

• Үйге тапсырма

Бағалау

• Тексеру парағы

Рефлексия

• Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдыңыз?

• Сабақты қандай көңіл-күймен аяқтадың?

• Бүгінгі сабақта алған білімді қалай қолдандыңыз?

• Сен үшін бүгін сабақта не қызықты болды?