Аталған дипломдық жобада Қарасай ауданында Қаскелең қаласында

22 

 

шешімге келе алмады. Бірақ 2007 жылдың наурыз айында бір келісімге келіп 

және  мүшелері  Draft  2.0  802.11  айқындамасын  мысал  түріне  шығарды.  Сол 

кезде жұмыс тобы, бұл мысал түрін стандартта соңғы айқындамасында қатты 

өзгертулер  болмайды,  соңғы  нақты  үлгісіне  дейін  оны  бағдарламалық  тігу 

жаңартуымен оңай енгізуге болады. Қазіргі таңда мысал үлгісі айқындамасы 

көптеген орынды жүйелер және кейбір ұялы құрылғылар ұстанады. 

Жаңа стандарт деректерді тасымалдау жылдамдығын 10 есе арттырады. 

Сымсыз  желіде  802.11n  стандартының  физикалық  деңгейінде  деректерді 

тасымалдау  жылдамдығының  максималды  жылдамдығы  300  Мбит/с 

құрайды. Тәжірибеде бұл 150 – 200 Мбит/с деген мағына. Алдыңғы (802.11g) 

түрлерінде  максималды  техникалық  жылдамдығы  54  Мбит/с  тең  болған,  ал 

нақты 20 Мбит/с тең. 

Жаңа стандарт 3 кілттік жаңа енгізулерге негізделеді. Әзірлеушілердің 

басты  мақсаттарының  бірі  аумақтық  арналардың  көптігі.  Олар  сымсыз 

жолақтардың  қолдаңбалары  сияқты,  трафиктін  аумағын  көбейтіп  және 

деректердің  тез  жіберілуіне  кепілдік  береді.  Арналарды  байланыстыру 

технологиясы  (Channel  bonding)  байласудың  сапасын  жоғарылату  үшін  екі 

толқынды құрмалауға мүмкіндік береді. Сонымен, үшінші енгізу дестелердің 

ерекше  тетіктері  болып  келеді.  Олар  қызмет  деректер  көлемінің 

қысқаруының  арқасында  арналар  байласуының  жүктемесін  төмендетуге 

көмектеседі. 

802.11n  стандарты  жоғарғы  нақтылығы  бар  бейне  деректерді  арналық 

тасымалдауларға  жарамды,  Wi  –  Fi  желісінде  жіберетін  тұрақты  және 

қолдаңбалар  мен  сервистардың  жұмыс  өнімділігін  қамтамасыз  етеді  және 

қуатты  үнемдеу  қабілеттілігіне  байланысты,  ноутбуктардың  жұмыс  істеу 

уақытын ұзартады. 

IEEE  жұмыс  істеу  тобы  жаңа  802.11n  құрылғысының  802.11a/b/g 

құрылғыларымен  кері  байланысын,  бір  жиілік  ауқым  мен  арнаны  қолдану 

шартында кепілдік береді. Басқаша айтқанда 20 – мегагерцтік арналарының 

кері байланысты ұстануы үшін қажет. 

Қазіргі  802.11a/b/g  құрылғыларының  үйлесімдігі  МАС  деңгеймен 

қамтамасыз  етіледі.  Яғни  802.11a/b/g  стандартының  бар  құрылғылары 

802.11n  қатынас  құру  нүктесіне  қосыла  алады.  Мас  деңгейіне  сай  келетін 

жиілік ауқымдарына модуляция үлгілерінің үйлесімділігін қамтамасыз етеді. 

Әрине,  әр  түрлі  стандартты  құрылғылардың  байланысу  кезінде  болатын 

кедергілерді шешу керек. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

23 

 

1.7 Wi – Fi желісінің ISO/OSI жоба деңгейлерінің сәйкестігі 

 

IEEE 802.11 стандарты ISO/OSI үлгісінің төменгі екі деңгейінде жұмыс 

істейді:  физикалық  және  арналық.  Басқа  сөзбен  айтқанда,  Wi  –  Fi 

құрылғысын  Ethernet  сияқты  қолдану  оңай:  TCP/IP  хаттамасы,  арна 

байланысымен  ақпаратты  тасымалдауды  сипаттайтын  хаттаманың  үстіне 

орналастырылады. IEEE 802.11b кеңейтілуі арналық деңгейге тиіспейді және 

IEEE 802.11 тек физикалық деңгейіне өзгертулер енгізеді. Жергілікті сымсыз 

желісінде  екі  құрылғы  түрі  бар:  тұтынушы  (әдетте  ол  сымсыз  желімен 

толықтырылған  компьютер,  кейде  басқа  құрылғыларда болуы  мүмкін)  және 

қатынас  құру  нүктесі,  сымсыз  және  сымды  желілер  арасында  көпірдің 

қызметін  орындайды.  Қатынас  құру  нүктесі  қабылдап  таратқыш,  сымды 

желінің  интерфейсі,  сонымен  қатар  енгізіліп  қойған  микрокомпьютер  және 

деректерді  өңдейтін  бағдарламалық  қамтаманы  құрайды.

 

ISO/OSI  жобасы 

деңгейлерінің 802.11 стандартына сәйкестігі 1.7 – суретте көрсетілген. 

 

 

 

 

1.7 сурет – ISO/OSI жобасының деңгейлері және 802.11 стандартына 

сәйкестігі 

 

 

1.7.1 IEEE 802.11 физикалық деңгейі 

IEEE  802.11  стандарты  сигналды  тасымалдаудың  екі  әдісін 

қарастырады  –  тікелей  тізбектілі  түрде  спектрді  кеңейту  (Direct  Sequence 

Spread  Spectrum,  DSSS)  және  жиілікті  секірмелі  түрде  ауыстыру  (Frequency 

Hopping  Spread  Spectrum,  FHSS).  FHSS  әдісі  ақпаратты  тасымалдау  кезінде 

таситын 

жиілік 

сигналдарының 

өзгеруін 

қарастырады. 

Кедергі 

табандылығын  арттыру  үшін жіберілетін сигналдың  спектрін өзгерту  керек, 

24 

 

ол  үшін  кездейсоқ  заң  бойынша  таситын  жиілік  өзгереді  және  әр  деректер 

дестесі  өз  тасығыш  жолы  арқылы  жіберіледі.  FHSS  қолданған  кездегі 

(құрылма)  қабылдағыш  –  таратқыш  құрылымы  жай  болып  келеді,  бірақ 

өткізу  қабілеттілігі  2Мбит/с  аспайтын  кезде  ғана  бұл  әдіс  қолданылады, 

сондықтанда  IEEE  802.11b  толықтыруында  жалғыз  DSSS  қалады.  Осыдан, 

IEEE 802.11b құрылғылары IEEE 802.11 стандартының құрылғылармен бірге 

қолданылады,  DSSS  ұстанатын,  сонымен  бірге  тасымалдау  жылдамдығы  

"тар  жер"  (2Мбит/с)  жылдамдығынан  аспайды.  Бұндай  құрылғыға 

кеңейтілуді  қолданбайтын  ескі  стандарт  жатады.  DSSS  әдісінің  негізінде 

фазалық қимылының қағидалары жатады (яғни, бастапқы сигнал фазасының 

секіріс түрде өзгеруімен ақпаратты тасымалдау). 

Жіберілетін  сигналдың  спектрін  өзгерту  үшін  жіберілетін  ақпаратты 

кездейсоқ  тізбектілік  болып  табылатын  Баркер  кодасына  түрлендіру 

қолданылады. Әр жіберілетін битке Баркер тізбектілігінің 11 биті сай келеді. 

Баркердің  инверстік  және  тура  тізбектілігін  айырады.  Бірлік  биттер  тік 

Баркер кодымен, ал нөлдік биттер – инверстелген күйде жіберіледі. 2,4 ГГц 

диапазонындағы  сымсыз  компьютерлік  желілерінде,  14  арнаға  бөлінген,  83 

МГц  ені  бар  тар  жол  берілген  (США  –  да  олардың  тек  11  –  ін  қолдануға 

болады).  Арналар  арасындағы  кедергі  байланысын  болдырмау  үшін,  

олардың  жолақтары  бір  –  бірінен  25  МГц  тұру  керек.  Қиын  емес  есептеу 

бойынша    бір  аймақта,  бір  уақытта  тек  3  арна  қолданыла  алады.  Осындай 

жағдайларда  бөгеуілдерден  бапталу  мәселесін  жиілікті  автоматты  түрде 

өзгерту  арқылы  шешу  мүмкін  емес,  міне  сондықтанда  жергілікті  сымсыз 

желілерінде  жоғарғы  артықшылығы  бар  кодалауды  қолданылады.  Ал  егер 

бұл  мүмкіндік  тасымалдауға  керекті  сенімділікті  қамтамасыз  ете  алмаса, 

максималды  11  Мбит/с  мағына  жылдамдылығының  тізбектілігі  5,5;  2;  1 

Мбит/с  мағынасына  дейін  төмендейді.  Жылдамдықтың  төмендеуі  тек 

кедергілердің  жоғарғы  деңгейінде  болуынан  ғана  емес,  сымсыз  желілер 

элементтерінің арақашықтығының жеткілікті үлкен болуына да тәуелді. 

 

1.7.2 EEE 802.11 арналық (Data Link) деңгейі 

Ethernet  желісіне  ұқсас,  Wi  –  Fi  сымсыз  компьютерлік  желілерінде 

арналық  деңгей  логикалық  байланысуды  (Logical  Link  Control,  LLC)  және 

тасымалдау ортасына қатынас құруды басқару (Media Access Control, MAC) 

деңгейшелерінен  тұрады.  Ethernet  пен  IEEE  802.11  бірдей  LLC,  ол  сымды 

және сымсыз желіні салыстыру үшін, кейбір ерекшеліктері бар. Ethernet – те 

тасымалдаудың  ортақ  ортасына  қатынас  құрудың  көптеген  мүмкіндіктерін 

қамтамасыз  ету  үшін  (қазіргі  жағдайда  кәбіл)  CSMA/CD  хаттамасы 

қолданылады да бұл хаттама қақтығысты табу мен өңдеуді қамтамасыз етеді 

(компьютерлік  желіде  осындай  жағдайлар  бірнеше  құрылғылардың,  бір 

уақытта бірдей деректер тасымалдауды айтады). 

IEEE  802.11  желісінде  жартылый  дуплекстік  тасымалдау  режимі 

қолданылады,  яғни  әр  уақытта  станция  ақпаратты  қабылдай  және  жібере 

алады,  сондықтанда  тасымалдаудың  жұмыс  барысында  қақтығысты  байқау