Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды

88
Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды
еді, оның бұлшық ет тонусы сондай әлсіз болды. Ол мені құшақтама-
ды, сүймеді. Мен тіпті мұның норма емес екенін түсінбедім. Кенже 
ұлым Никанор құшақтаған уақытта, баламның дәл осылай құшақтаған 
сәтін көріп, таңғаларлық жағдайда болдым. 
Балабақшада  Клим  балалармен  жиі  араздасты,  ойыншықтарын 
тартып  алатын  болды.  Ата-аналар  меңгерушіге  шағым  жаза  баста-
ды, мен ұлымды балабақшадан алдым. Осыдан кейін өзім дәрігер-
лерге бардым. Бізді ДЕСК-на жолдады, төрт жарым жасында Климге 
мүгедектік  берілді.  Маған  жабық  конвертті  беріп,  менің  оны  ашуға 
құқығым  жоқ  екенін,  ұлымда  орташа  ақыл-ой  кемістігі  және  гипер-
белсенділік  барын  айтты.  Мүмкін,  менің  бәрін  білмегенім  дұрыс 
болған да шығар. Ол кезде мен екінші балаға жүкті болатынмын. 
Диагноз қойды да, сонымен болды, қайда барсаң, онда бар. Клим 
бір секунд та отырмады, ол бақылауға көнбеді, үнемі тірлігін өзгертіп 
отырды, автобуста онымен жүру өте қиын болды, ол оның ішін үнемі 
аралап жүретін және құлайтын. Мен мұның бәрімен не істерімді біл-
медім. Әлеуметтік жұмыскерді берді, бірақ мен ұлымды онымен қал-
дыруға  қорықтым.  Ондай  сенбеушілікке  өркөкіректік  себеп  болған 
болар.
Глен Доманның кітабын оқып шықтым, ұлымды физикалық тұрғы-
дан дамыту керектігін түсіндім. Ол кезде басқа аналармен таныстым. 
«Радуга»  мүгедек  балалардың  аналарының  қоғамдық  бірлестігіне 
келдім.  Онда  балалар  үшін  суға  жүзу,  гимнастика,  музыкотерапия 
бойынша,  аналар  үшін  Монтессори  әдістемесі,  йога  бойынша  тегін 
сабақтар ұйымдастырылған болатын. Суға жүзумен және гимнастика-
мен күні бүгінге дейін айналысамыз. Монтессори тобына көп барған 
жоқпыз, онда түрлі диагноздары бар 6 бала болды, БЦП бар балалар 
әрине,  бәрін  әлдеқайда  сылбыр  жасайтын,  Клим  қалғандарын  тоса 
алмайтын. 
Ұлымды  массажға,  электрофарезге,  ЛФК  апардым.  Төрт  жарым 
жастан бастап бес жарым жасқа дейін біз логопедпен жұмыс істедік. 
Оның гипербелсенділігімен бұған орасан күш қажет болды. 
Содан кейін тағы бір диагноз – құлақтың мүкістігі қойылды, өйт-
кені ол дәрігерлер оған сөйлегенде елемейтін. Арнаулы балабақшаға 
жіберді.  Үшінші  күні  тәрбиеші  «Сіз  ұлыңыз  еститінін  білесіз  бе?»,  - 
дейді. Әрине, мен оны білетінмін. 
Бір жылдан соң жаңа комиссия балабақшаға жолдаманы мүлдем 
бермеді, мен онымен екі жыл үйде отырдым. 2009 жылы араларында 
5-6 ерекше бала бар дені сау балалардың әдеттегі тобына жолдама 

89
«Жетістік тарихы» кітабы
берді. Міне, осылайша ғажайып түрде (Құдай көмектескен болар) біз-
де инклюзия болып шықты. Ол балабақшадағы тәрбиешілер жақсы 
болды және ол онда ерекше проблемаларсыз және қақтығыссыз екі 
жыл болды, ал 2011 жылы арнайы мектепке барды. 
Мектепте  балалар  әр  түрлі:  Клим  –  мылжың,  ол  бағдарламаны 
жылдам меңгеріп отырды, басқалары жеткенше оған күтуге тура кел-
ді. Ол сыныптағы балаларға өзінің әуестіктері туралы әңгімеледі, олар 
оны  түсінбеді.  Батареялар,  сымдар  –  оның  әлемі.  Оларға  еңбектеп 
үйренген сәтінен бастап жай қарай алмайды. Ваннадағы шланг оның 
сүйікті ойыншығы болатын, ол оған үрлейтін, су бүлкілдеп, оны мәз 
қылады.  Әсіресе  оны  түрлі  тұрмыстық  аспаптардың  ішінде  не  бар 
екені қызықтыратын. Әлі күнге дейін машиналардың қасынан жай өте 
алмайды, жүргізушілерден ненің қалай екенін сұрастырады. Өнерта-
пқыш болғысы келеді. 
Ұлым үнемі түрлі амалдармен өзіне назар аудартатын (қаламсап-
пен  партаны  тықылдататын,  әжетханаға  жиі  баратын),  ол  үшін  көп 
ескерту алатын, басқаларды алаңдататын. Мен материалды жақсы-
рақ меңгеру үшін, оны үйде оқуға ауыстыруды өтіндім.
Клим А Бағдарламасы бойынша оқиды (А Бағдарламасы бойынша 
оқу аттестат және колледжге оқуға түсу құқығын береді, Б Бағдарла-
масы  бойынша  оқитындар  мектепті  бітіргені  туралы  анықтама  ала-
ды). Мұғалім аптасына екі рет келеді, онымен екі сағаттан айналыса-
ды. Ұлым оқиды, жазады, көбейту кестесін біледі, бөле біледі. Оның 
сөзі қалыпты. Ал дәрігерлер ол оқытуға жарамайды және жұмыс істей 
алмайды деген еді.
Қазір «орташа ақыл-ой кемістігі» диагноз алып, жаңасын қойды – 
«сараланбаған шизофрения». Мен алдымен оның дұрыс емес екенін 
дәлелдеуге талпындым. Содан кейін қойдым, бәріне әлденені дәлел-
деудің керегі не, жаза берсін. Диагноз бар, ештеңе істей алмайсың. 
Мен өз баламның жетіліп келе жатқанын көремін және бұл мені 
әрқашанда «судың бетінде» ұстайды, дегенмен, менің өлгім келген 
және өлім туралы ойлар үнемі ойымнан шықпайтын кезең болды. Бір 
күні Клим менен «Мама, сен ешқашанда өлмейсің ғой?», - деп сұра-
ды. Ол бұл сұрақты маған бірнеше рет қойды, мен оның мені, менің 
көңіл-күйімді түсінетінін және менен айырылып қалудан қорқатынын 
түсіндім. Мен өлім туралы ойлардан саналы түрде арылдым, сонда 
ұлым мазасыздануын қойды.
Мен екі баламен жалғыз қалған уақытта, өте қиын болды. Клим 
маған  менің  ішкі  проблемаларымды  жеңуге  көмектесті.  Бір  кездері 

90
Ата-ананың қолынан келмейтін іс болмайды
мен «Орифлейм» косметикасымен айналыстым және оны ылғи өзім-
мен бірге алып жүрдім, ол болғанда мен өзімді батылырақ сезінетін-
мін. Мен бала кезімде ата-анамнан тиісті демеуді көрмедім, менде 
өзіме деген сенімділік жоқ еді, сондай болып өстім. Мен ешқашанда 
ерекшеленгім келмейтін, ал Клим әрқашанда назардың ұшында бол-
ды және маған өзгеруге – одан жеңіл араласуды, ашық, қарапайым 
болуды үйренуге тура келді. 
Бір күні ұлымның «рақмет», «мархабат» дегенді айтпайтынына на-
зар аудардым. Мен өзім оған мұндай сөздерді айтпағанымды, оған 
алғысымды білдірмегенімді, ал ол мені айна-қатесіз қайталайтынын 
түсіндім. Ал қазір ол маған сондай көп қошемет сөздер айтады! Ол 
мұны қайдан біледі? Папасы бізбен тұрмайды, көз алдында үлгі жоқ.
Диагноз қойған уақытта, алғашқы ой: «Неге бұл менің басыма кел-
ді?», - болды. Енді басты сұрақ «Не үшін?» емес, «Неге керек?» екенін 
түсінемін. Егер адам  ол өзіндегі бар нәрсені өзгертуі үшін берілгенін 
түсінсе, және өз өмірінде атап айтқанда нені қайта қарау керек екенін 
тапса, жағдаят өзгере бастайды. Нақты мысал: Клим қанша гипербел-
сенді  болса  да,  мен  ұлымнан  бетер  белсенді,  тіпті  құтырған  секілді 
болдым. Өзіме өзгерудің, сабама түсудің керек екенін түсіндім. Бала-
да біртіндеп гипербелсенділік жоғалды.
Ал,  осының  бәрі  де  балаларды  кезекті  жаттығуда  күтіп  отырған 
уақытымда, мен өзіме: «Люба, сен неғып отырсың? Тұр да, балалармен 
бірге жаттыға баста», - дегенімнен басталды. Олармен бірге каратэге 
барып жүрдім, қазір бірге суға жүзумен, гимнастикамен айналысамыз.
Дене жаттығулары бөгеттерді алып тастады, мен өзімді жеңіл, ер-
кін сезіндім. Тоңқалаң асуды жасаған қорқынышты, ал балаларға қа-
лай болды екен деген ойда болдым. Бұрын Климді мәжбүрлеуге тура 
келетін: «Клим, жаса! Клим, сөйту керек!», ал енді үлкені, де кішісі де 
итермелеусіз жаттығады.
Мен осы бала үшін, оның ашықтығы үшін Құдайға рақметімді айта 
бастадым. Клим байланысты оңай орнатады, автобустағы адамдар-
мен танысады, өзін өте табиғи ұстайды:
- Ал сіздің мамаңыз бар ма? Ал мынау менің мамам, оның жасы 
42-де.
- Қалай, шынымен 42-де ме?
- Иә, 41-де болған, қазір 42-де.
Мен  ол  үшін  ұялмаймын,  құдды  оның  миында  өмір  сүретін-
дей, оны өте жақсы ұғамын, тек аузын ашса, ал мен оның не туралы 
сұрағысы келгенін білемін.