19 39 59 79 99
20 40 60 80 100
|
Г+
Г-
Қ+
Қ-
М+
М-
Т+
Т-
С+
С-
Н
АСК
ЖБҚ
АТС
БАҚ
АСД
ЖҚҚ
ДШ
АБЖТ
ЕҚҚ
|
7
8
6
4
4
4
4
3
4
4
5
6
4
4
6
7
4
4
4
4
|
101 107 113 119 125
102 108 114 120 126
103 109 115 121 127
104 110 116 122 128
105 111 117 123 129
106 112 118 124 130
|
Г+
Г-
У+
АСК
БАҚ
АСД
|
|
Аты-жөнiңiз________________________________________________
Балаңыздың аты-жөнi _____________________________________
Балаға кiмi боласыз: әкесi, анасы, апасы, ағасы, жеңгесi, т.б. Астын сызыңыз.
I. Шектен басым деңгейi – ата-аналардың балалрына деген уақыты мен күшiн жұмсауы
Г+ тым;
Г- жеткiлiксiз ;
II. Қажеттiлiктерiн қанағаттандыру деңгейi
Қ+ баланың кез-келген қажеттiлiгiн қанағаттандыру;
Қ- баланың қажеттiлiктерiн кей кезде қанағаттандыру;
III. Отбасында балаға талап қою деңгейi
М+ мiндеттердiң шектен тыс болуы баланың психикалық зақымдануына әкелуi мүмкiн;
М- талап-мiндеттердiң жеткiлiксiз болуы, баланың белгiлi бiр iске жұмылдыруға қиындық туғызады;
Т+ талап-тыйымдардың шектен шығуы эмансипациялық реакцияны немесе беймазалық акцентуация мен сенсетивтiк түрдiң дамуына алғы шарт жасайды;
Т- тыйым –талаптардың жеткiлiксiздiгi мiнездiң тұрақсыз гипетимдiк түрiнiң дамуын ретейдi;
С+ санксиялардың шеттен тыс болуы;
С- санкциялардың аз болуы;
IҮ. Тәрбие стилiнiң тұрақсыздығы.
Көбiнде ата-аналар өз мәселелерiн бала арқылы шешеуге бейiм.
АСК- атаналардың сезiм өрiсiнiң кеңеюi;
ЖБҚ- жеткiншекте балалық қасиеттердiң басым болуын қалайды;
АТС- ата-ананың баланы тәрбиелеудегi сенiмсiздiгi;
БАҚ- баладан айырылып қалу қорқынышы;
АСД- ата-ана сезiмдерiнiң дамымағандығы;
АБЖТ- ата-ананың бала жынысына қарай дұрыс тәрбиелеуi;
ЕҚҚ- ер балада қызға тән қасиеттiң болуын қалауы;
ЖҚҚ- жеткiншекте өзiнде қаламаған қасиеттердi тәрбиелеу;
ДШ- ерлi-зайыптылар арасындағы дау-дамайды тәрбие өрiсiне шығару.
Төмендегi кесте, бұл тәрбиенiң зерттелiп отырған отбасы тәрбиесiндегi ауытқушылық түрiн нақтырақ анықтауға көмектеседi.
Отбасы тәрбиесiнiң
бұзылуы
|
Шектен басым деңгейi
|
Қажеттiлiктерiн қанағаттандыру деңгейi
|
Балаға талап қою деңгейi
|
Тыйым
|
Қаталдық
санксиясы
|
Б
Г+Г-
|
Ѕ
Қ+Қ-
|
Т
М+М-
|
Т
Т+Т-
|
С
С+С-
|
Басымды гиперпротекция
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
Бiрге iлесiп жүре-тiн гиперпротекция
|
+
|
+-
|
+-
|
+
|
+-
|
Эмоционалдық бас тарту
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
Гиперпротекция
|
-
|
-
|
-
|
-
|
+-
|
Жоғары моралдiк жауапкершiлiк
|
-
|
-
|
+
|
+-
|
+-
|
Басымды гиперпротекция1 – бала отбасы назарының ортасында тұрады, оның қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға ұмтылған. Тәрбиенiң бұл типi баланың демонстративтi гиперьтивтi мiнез ерекшелiгiнiң дамуына жағдай жасайды.
Бiрге iлесiп жүретiн гиперпротекция – баланың өзiндiк әрекетiн арылтып көптеген шектеулер және тыйымдар қойып, балаға көп күш және уақыт беретiн ата-аналар.
Тәрбиенiң бұл типi эмансипациялық2 реакцияны күшейтедi және экстропунитиптегi3 өткiр аффектi4 реакциялардың тууына жағдай жасайды.
Мiнездiң беймазалық сенсетивтiк,5 астено-невроздық6 кемшiлiктер түрлерiнде басым ерекшелiктерiн күшейтедi.
Эмоционалдық бас тарту – тәрбие бұл типi “Күлше қыз” түрi бойынша. Мiнездiң инерттiк-импульсивтiк7 акцентуалдық8 ерекшелiгтерiн және психопатиялық9 эпелепсияны10 күшейтiп қалыптастырады. Эмоционалды сенсетивтi, астено-невроздық мiнез ерекшелiктерi бар баланы декомпенсацияға жетелеп, ода невроздық кемшiлiктер қалыптасады.
Жоғары моралдiк жауапкершiлiк - тәрбиенiң бұл типi балаға жоғары талаптар мен қоса ата-аналар тарапынан онша көңiл бөлмеумен ерекшеленедi. Мiнездiң беймазалық акцентуациясының дамуы реттеледi.
Гиперпротекция – бала өз-өзiне қожа, ата-аналар оны бақыламайды , ол жөнiнде қызығушылық танытпайды. Мұндай гипертивтi тұрақсыз және конфорттық типтер акцентуациясында, әсiресе қолайсыз.
1Гиперпротекция - грек сөзi, қазақша шамадан тыс деген мағынаны бiлдiредi. (черезмерно)
2 Эмансипация – адамның қандай да болмасын кiрiптарлықтан азат болуы.
3 Экстропунтиптi – экстра – ең жақсысы,
4 Аффект – латынша афектус деген сөз, қазақша жан ұшыру, күйiп-пiсу деген мағынаны бiлдiредi.
5Сензитивтiк – жоғары сезiмталдық, көңілшек, әсерленгiш
6 Астения – әлсiздiк, дәрменсiздiк. Невроз – жүйке тозу.
7 Инерттiк – (физикалық термин) қуаты мол, екпiнi қатты. Импульс – серпiн. Бұл мағынада
8 Акцент-екпiн. Акцентуация – қандай да бiр ойдың жүйесiне көңiл бөлу.
9 Психопатия – жан-жүйкелiк дерт.
10 Эпелепсия – қояншық. / бұл мағынада жан жүйкелiк дерттi күшейтедi/
Достарыңызбен бөлісу: |
