Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Қаржы-экономика факультеті
Қаржы кафедрасы
«АҚША, НЕСИЕ, БАНКТЕР»
пәні бойынша курстық жұмысты орындауға 050509 «Қаржы» мамандығы студенттеріне арналған
әдістемелік нұсқаулар
Павлодар
Кереку
2010
ӘОЖ 336 (07)
КБК 65.26я7
А37
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің қаржы-экономика факультетінің қаржы кафедрасы ұсынысымен басуға ұсынылды
Пікірсарапшы:
экономика ғылым кандидаты, доцент Кунязова С. К
Құрастырғандар: С. Р. Дүйсенбекова, Р. С. Ещанова
А37 Ақша, неие, банктер : 050509 «Қаржы» мамандығы студенттеріне курстық жұмысты орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар / құраст. : С. Р. Дүйсенбекова, Р. С. Ещанова. – Павлодар : Кереку, 2010. – 14 б.
Әдістемелік нұсқауда «Ақша,несие,банк» пәнінен курстық жұмыс орындау ұсыныстары,жұмысты жазудың мақсаттары мен міндеттері,курстық жұмыстың мазмұны мен орындалуына талаптар көрсетілген.
Әдістемелік нұсқама 050509 «Қаржы» мамандығының мемлекеттік стандартына және пәннің типтік оқу бағдарламасына сәйкес құрастырылған.
ӘОЖ 336 (07)
КБК 65.26я7
© Дүйсенбекова С. Р., Ещанова Р.С., 2010
© С. Торайғыров атындағы ПМУ, 2010
Материалдардың сенімділігі,граматикалық және орфографиялық қателері үшін авторлар мен құрастырушылар жауапты
Мазмұны
|
Кіріспе.............................................................................................
|
3
|
1
|
Курстық жұмыстың мақсаттары мен міндеттері........................
|
4
|
2
|
Курстық жұмыстың мазмұны мен талаптары.............................
|
4
|
3
|
Курстық жұмыстың құрылымы,көлемі және уақыт бюджеті ..
|
4
|
4
|
Курстық жұмысты орындаудың негізгі мәліметтері.................
|
5
|
5
|
Курстық жұмыстың мазмұны.......................................................
|
5
|
6
|
Баға қоюдың белгілері..................................................................
|
8
|
7
|
Курстық жұмысты орындау графигі............................................
|
8
|
8
|
Курстық жұмысты орындауды ұйымдастыру............................
|
8
|
9
|
Курстық жұмыстың нәтижелерін дайындау...............................
|
11
|
10
|
Нәтижелерді шығару және курстық жұмысты қорғауды ұйымдастыру..................................................................................
|
12
|
|
Әдебиеттер.....................................................................................
|
13
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кіріспе
Ақшалай, несиелік, банктік қатынастар экономикалық қатынастардың элементтері ретінде өмірдің неғұрлым қиын құбылыстарын бейнелейді,себебі олар адамдар арасындағы қатынастарғы себебін тигізеді.
Ақша,несие қоғамға дамуға маңызды ынта береді,ерекше қатынастардың жалпы жүйесін, ұйымдастырудың ерекше тәртібі мен жоғыры дәрежесін тудырады.Сондай-ақ банктің көмегімен уақытша ұсталмайтын бос ақша қаражаттарын аккумуляциялау,оларды қайта бөлу, «зат алмасу»,жалпы қоғамдық қажеттіліктер үшін қоршаған орта «энергиясын» қолдану жүзеге асады.
Олардың көмегімен адамзат байиды.Сонымен қатар ақшаны дұрыс қолданбау жаман қиыншылықтыр тудыратыны анық.
Ақша,несие,банктер қоғамдық байлықты өсіру факторы ретінде ұлттарды байытуға мүмкіндік береді,алайда егер оларды басқару анық тәртіпке негізделген болса,бұл тәртіптерді бұзу экономикалық өсу мен шаруашылық гүлденудің тежелілігі болуы мүмкін.
1 Курстық жұмыстың мақсаттары мен міндеттері
Курстық жұмыстың мақсаттары-«Ақша,несие,банк» курсынан студенттің алған теоретикалық білімін нығайту және ғылыми және тәжірбиелік әдебиеттермен өз бетімен жұмыс істеуін дамыту, практикалық мәлімет негізінде өз бетінше аналитикалық қорытынды шығаруға үйрету, құрылымдық ғылыми жұмыстарды жазудан тәжірибе алғызу.
Курстық жұмыстың негізгі міндеттері мақсаттан шығады және таңдалған тақырыпқа байланысты анықталады.
Бұл әдістемелік нұсқама курстық жұмысты жазудың жалпы жайларымен талаптарын құрайды,олар нақты тақырып ерекшелігіне қарамастан міндетті болып табылады.
2 Курстық жұмыстың мазмұнына талаптар
Курстық жұмыс жеткілікті деңгейде көлемді болғандықтан,оны мағыналы бөлімшелер,бөлінген тақырыпшалар түріндегі материал ретінде көрсету керек. Осындай мағыналы бөлімшелер болып бөлім мен параграфтар табылады,олардың атауларын құрастыру үшін келесі талаптарды сақтау қажет:
қысқалық,анықтық және әртүрлілік;
курстық жұмыстың мазмұнының ішкі логикасының жүйелі және нақты көрінісі.
Курстық жұмыстың мазмұнын мазмұндағанда логикаға, жұмыстың жеке құрылымдық элементтеріарасындағы ішкі,сондай-ақ олардың ішіндегі байланыстылыққа көңіл бөлу қажет.
Курстық жұмыс ғылыми стиль қолданады,соған сәйкес I жақтың жеке түрі «менің ойымша» сияқты,көпше түрі «біздің пікірімізше» деген мазмұндама енгізу ұсынылмайды. Сөйлемдер «бақылаймыз», «ойлаймыз» және т.б сөздерін қолданудан құрылу керек.
Курстық жұмыс материалды мазмұндаудың бірыңғай стилі, орфографиялық, синтаксистік және стилистік сауаттылық сақталуы тиіс.
3 Курстық жұмыстың құрылымы, көлемі және уақыт бюджеті
Курстық жұмыстың құрылымы, көлемі және уақыт бюджеті 1-кестеде көрсетілген.
1-кесте – Курстық жұмыстың құрылымы, көлемі және уақыт бюджеті
Курстық жұмыс бөлімінің атауы
|
Беттер саны
|
Бюджеттік уақыт,сағаттар
|
Кіріспе
|
2
|
1
|
1 бөлім-зерттелетін сұрақтың жалпы экономикалық түсінігі мен шетел тәжірбиесі
|
7-8
|
5
|
2 бөлім зерттелетін сұрақтың нормативтік қамтамассыз етілуі (заңдар және басқа да ресми құжаттар туралы) және олардың Қазақстандағы ағымдағыжағдайы
|
10-13
|
15
|
3 бөлім-зерттелетін сұрақтың мүмкін болатын жетілдіру жолдары
|
8-10
|
11
|
Қорытынды
|
2
|
2
|
Қолданылған әдебиеттер тізімі
|
1
|
1
|
Қорытынды
|
30-36
|
35
|
4 Курстық жұмысты орындаудың негізгі мәліметтері
Курстық жұмыстың теоретикалық жене тәжірбиелік негіздері болып Қазақстан Республикасының заңы және нормативтік-құқықтық актілері, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің және Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және бақылау шектігінің мәліметтері табылады.
5 Курстық жұмыстың мазмұны
Таңдалған тақырыпқа қарамастан курстық жұмысмынадай типтік мазмұнға ие болу керек.
Кіріспеде таңдалған тақырыптың анық және қысқа негіздемесін беру,тақырыптың өзектілігін,қазіргі кезеңдегі зерттелуін және зерттеу облысындағы негізгі мәліметтерді растау,курстық жұмыстың негізгі мақсаттары мен міндеттерін белгілеу керек.Кіріспені бүкіл жұмыс жазылып болғаннан кейін жазу ұсынылады.
Курстық жұмыстың негізгі мазмұны 3 бөлімде ашылады, олар параграфтарға бөлінуі мүмкін. Негізгі бөлімде алға қойылған мәселелердің қысқаша тарихымен қатар оның теоретикалық негіздері,нақты материалдар жазылады. Оның талдауы жүргізіліп,қысқаша қорытынды жасалады, сондай-ақ статистикалық,графикалық және көрнекті материалдаркелтіріледі. Алайда олармен негізгі бөлімді толықтеру керек емес. Егер бұл материал ауқымды және көрінікті болса,онда міндетті түрде олардың көздеріне сілтеме жасай отырып қосымшаға енгізген дұрыс.
Жоғарыда негізделгенгі сәйкес курстық жұмыс негізгі бөлімі келесідей кесіндімен тұруы тиіс.
Курстық жұмыстың бірінші бөлімінде зерттелетін сұрақтың теоретикалық аспектілері мен шетелдік тәжірбие қарастырады.
Екінші бөлімде зерттелетін сұрақтардың нормативтік қамтамассыз етілуі (заңдар және басқа да ресми құжаттар), олардың коментарилері,жағымды және жағымсыз жақтарының жолдары жасалады.
Курстық жұмыстың үшінші бөлімінде студент зерттелетін сұрақтыңқазіргі кезеңде Қазақстан Республикасыныңдамуы және оның негізгі жетілдіру әдістерін ашуы тиіс.
Курстық жұмысты қорытынды аяқтайды. Оның негізгі мақсаты – барлық жұмыстың нәтижелерін шығару. Ол тек автордың жалпы қорытындысы мен қарастырылған тақырыптың дамуына көрсетуі керек.Кіріспеде құрастырылған сұрақтарға қорытындыда жауап беруді қадағалау маңызды болып табылады.
Қолданылған әдебиеттер тізімі 15 көзден кем еместен құрылу керек.Жұмыста көздердің нақты сілтемелері болуы керек.
Курстық жұмыс тақырыптары
Ақша,ақша жүйесі және олардың эволюциясы
Ақша қызметі және ақша құнын өлшеу әдістері
Несие ақшалар,олардың мәні мен негізгі түрлері
Инфляция, олардың себептері мен салдары
Несие қажеттілігі,мәні мен нысандары
Несие жүйесі несие қатынастарының жиынтығы ретінде
Қазақстанның банк жүйесінің құрылуы мен дамуы
Ақша айналымы және оның эволюциясы
Несие рсурстары мен оларды құрастыру көздері
ҚР Ұлттық банкі,оның қызметтері мен операциялары
Комерциялық бактер, оның қызметтері мен операциялары
Банк қызметінің тәуекелділіктері
Қарыз пайызы мен қарыздық саясаттың экономикалық мәні
Банктердің бағалы қағаздар мен операциялары
Қор биржасы және биржалық келісімдер түрлері
ҚР қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың қазіргі жүйесі
Екінші деңгейдегі банктің активті және пассивті операциялары
Ақша реформасын жүргізудің қажеттігі мен мәні
Экономикадағы ақша-несиелік реттеудегі орталық банк рөлі
ҚР 1993 жылғы ақша реформасы
ҚР ақша-несиелік саласындағы заманауи тенденциялар
Төлем жүйесі және оның ҚР даму тенденциялары
Ақшаның заманауи тоериялары және олардың ерекшеліктері
Инфляция және банктік пайыз
Төлем балансы және ақша-несие саясатын қалыптастырудағы маңызы
Бреттон-Вудс жүйесінің дағдарысы,әлемдік заманауи ақша
Пластикалық карточкалармен есеп айрысу және олардың түрлері
Вексель айналымының құрылуы мен дамуы
ҚР вексель нарығы және конъюнктурасы
Вексель орталық банктің ақша-несие саясатын жүргізу инструменті ретінде қайта қаржыландыру
Банктердің депозиттік саясатының қалыптасуы
Әлемдік валюта-қаржылық жүйе: құрылымы, қызмет ету механизмдарі
Комерциялық бактердің инвестициялық қызметі
Еуропалық валюталық жүйеде оның дамуының негізгі кезеңдері
Капиталды жұмылдыру мен жинаудағы банктік емес институттардың рөлі
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі,оның құрылымы мен ҚР даму ерекшаліктері
ҚР сақтандыру ісінің дамуы
Ипотекалық несиенің пайда болуы мен дамуы
Комерциялық банктердің салықтық емес операциялары
Лизинг: қатысушылар құрылымы және лизинг түрлері
Комерциялық банктердің факторингтік және форфейтингтік қызметтері
Несиелік серіктестіктер және олардың ҚР даму перспективалары
Инвестициялық қорлар,олардың қалыптасуы және Қазақстандағы дамуы
Екінші деңгейдегі банк қызметінің құқықтық негізі
Комерциялық несие және комерциялық несиелендірудің әдістері
Екінші деңгейдегі банктердің қызметін реттеудегі экономикалық әдістері
Тұтынушы несиесі және оның ҚР дамуы
6 Баға қою белгілері (критерилері)
Курстық жұмыс 100 балмен бағаланады. Максимальды балды студент келесі шарттарды орындаған кезде алады:
Есептеулер, ұсыныстардың сапасы, тиімділігі, дәлелділігі, нақтылығы –20 балл;
қойылған мақсаттарды шешудің түпнұсқалығы – 10 балл;
мәліметтерді талдау және жүйелеу –20 балл;
қосымша көздерді қолдану – 10 балл;
жұмысты дайындаудың стандартқа сәйкестігі – 10 балл;
курстық жұмысты қорғау – 30 балл.
7 Курстық жұмысты орындау графигі
Курстық жұмысты орындау 2 және 3 кестелерде көрсетілген графикке сәйкес жүргізіледі
8 Курстық жұмысты орындауды ұйымдастыру
Студент жетекшіден курстық жұмыс тапсырмасын алғаннан кейін онымен танысуы керек, одан соң курстық жұмыстың негізгі мәліметтерін зерттеуі тақырыпы бойынша әдебиет таңдау және зерттеуі, жоспар құруы, жетекшінің кеңестеріне жүйелі қатысуы, аяқталған жұмысты өз уақытында тексеріске беруі және қорғауы керек.
Студент әдебиеттермен жұмыс істеу барысында алдын ала жоспармен қолдануы керек,оны әрдайым нақтылап,анықталуы қажет. Жоспарды өзгерту тек жетекші рұқсатымен жүзеге асырады.
2-кесте – Күндізгі оқу түрінде оқыйтын студенттердің курстық жұмысты орындау графигі
Курстық жұмыстың
бөлімдерінің атауы
|
Жетекшіге ұсыну мерзімі (апта, семестра)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
Тақырыпты таңдау мен жұмыстың жоспарын бекіту
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Әдетиеттерді іріктеу
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 бөлімді жазу
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 бөлімді жазу
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
3 бөлімді жазу
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
Кіріспені жазу
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
Қорытындыны жазу
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
Жұмысты рәсімдеу
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
Жұмысты плагиатқа тексеру
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
Курстық жұмысты қорғау
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
3-кесте – Сырттай оқу түрінде оқыйтын студенттердің курстық жұмысты орындау графигі
Курстық жұмыстың
бөлімдерінің атауы
|
Жетекшіге ұсыну мерзімі
|
емтихандық сессия кезеңінде
|
Сессия аралық кезең (САК)
|
емтихандық сессия кезеңінде
|
1
|
2
|
3
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
2
|
3
|
Тақырыпты таңдау мен жұмыстың жоспарын бекіту
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Әдетиеттерді іріктеу
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 бөлімді жазу
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 бөлімді жазу
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
|
3 бөлімді жазу
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
|
Кіріспені жазу
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
|
Қорытындыны жазу
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
|
Жұмысты рәсімдеу
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
|
Жұмысты плагиатқа тексеру
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
Курстық жұмысты қорғау
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
X
|
|
|
Курстық жұмысты орындау барысында студенттерүшін графикке сәйкес топтың және жеке кеңестер жүргізулер.
Курстық жұмыстың тақырыбын таңдау келесідей жүргізіледі. 4-кесте мәліметтері бойынша студенттік билеттің соңғы саны мен студент тегінің бастапқы қиылысында нұсқа нөмірі анықталады.
4-кесте ‑ Курстық жұмыстың тақырыбын таңдау
студент тегіннің бірінші әрпі
|
студенттік билеттің соңғы саны
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
0
|
А, Я
|
1
|
15
|
29
|
43
|
10
|
24
|
38
|
5
|
19
|
33
|
Б, Ю
|
2
|
16
|
30
|
44
|
11
|
25
|
39
|
6
|
20
|
34
|
В, Э
|
3
|
17
|
31
|
45
|
12
|
26
|
40
|
7
|
21
|
35
|
Г, Щ
|
4
|
18
|
32
|
46
|
13
|
27
|
41
|
8
|
22
|
36
|
Д, Ш
|
5
|
19
|
33
|
47
|
14
|
28
|
42
|
9
|
23
|
37
|
Е, Ч
|
6
|
20
|
34
|
1
|
15
|
29
|
43
|
10
|
24
|
38
|
Ж, Ц
|
7
|
21
|
35
|
2
|
16
|
30
|
44
|
11
|
25
|
39
|
З, Х
|
8
|
22
|
36
|
3
|
17
|
31
|
45
|
12
|
26
|
40
|
И, Ф
|
9
|
23
|
37
|
4
|
18
|
32
|
46
|
13
|
27
|
41
|
К, У
|
10
|
24
|
38
|
5
|
19
|
33
|
47
|
14
|
28
|
42
|
Л, Т
|
11
|
25
|
39
|
6
|
20
|
34
|
1
|
15
|
29
|
43
|
М, С
|
12
|
26
|
40
|
7
|
21
|
35
|
2
|
16
|
30
|
44
|
Н, Р
|
13
|
27
|
41
|
8
|
22
|
36
|
3
|
17
|
31
|
45
|
О, П
|
14
|
28
|
42
|
9
|
23
|
37
|
4
|
18
|
32
|
46
|
9 Курстық жұмыс нәтижелерін дайындау
Курстық жұмыс материалдарды орналастырудың мынадай реті ұсынылады:
титульды бет;
курстық жұмыс тапсырмасы;
мазмұны;
кіріспе;
негізгі бөлім;
қорытынды;
әдебиеттер тізімі;
қосымшы (бар болған кезде).
Жұмыс «Оқу құжаттарын рәсімдеу тәртібі. Текстік құжаттардың жалпы талаптары» атты әдістемелік нұсқауға сәйкес орындалады.
10 Нәтижелерді шығару және курстық жұмысты қорғауды ұйымдастыру
Курстық жұмыс нәтижелерін шығару келесі кезеңдерден тұрады:
жетекшіге курстық жұмысты тексеруге тапсыру;
жетекші ескертулерін есепке ала отырып курстық жұмысты жөңдеу;
курстық жұмыстың электрондық нұсқасын тапсыру «Антиплагиат» бағдарламасынан өту;
курстық жұмысты қорғауға тапсыру;
курстық жұмысты қорғау.
Курстық жұмысты орындау графигіне сәйкес дайын жұмысты тапсыру мерзімі анықталады. Курстық жұмысты жөндеу мерзімі ескету маңызы мен қажетті жөңдеу көлеміне байланысты жетекшімен белгіленеді.
Көрсетілген талаптарға сай курстық жұмыс қорғауға жіберіледі, ол туралы жетекші түсіндірмекітапшасында жазу жасайды.
Кафедрамен қорғау күні мен уақыты белгіленеді,курстық жұмысты қорғау графигі ілінеді.
Курстық жұмысты қорғау топ студенттері алдынды комиссиямен жүзеге асады.Курстық жұмыстың жетекшісі қорғау баяндамасының мазмұнын және ұзақтылығын анықтайды,қарсы сөйлеушілердің регламентін бекітеді.Курстық жұмысты қорғау негізінде 5 минуттан аспайтын студент баяндамасы және жұмыс бойынша маңызы бар сұрақтарға жауап беруден тұрады.
Курстық жұмыс қорғалмаған студент осы пән бойынша емтиханға жіберілмейді.
Әдебиеттер
Негізгі
Ақша, несие, банктер : оқулық / жалпы ред. Ғ. С. Сейіқасымов. – Алматы : Экономика, 2006. – 479 б.
Деньги, кредит, банки : учебник / под ред. О. И. Лаврушина. – М. : Финансы и статистика, 2005. – 526 с.
Деньги, кредит, банки : учебник / под ред. В. Колесникова. – СПб. : Питер, 2005. – 259 с.
Малахова Н. Г. Деньги. Кредит. Банки : конспект лекций / под ред. Н. Г. Малаховой. – М. : Приор-издат, 2008. – 96 с.
Финансы, денежное обращение и кредит : под ред. В. К. Сенчагов, А. И. Архипов. – М. : Проспект, 2008. – 719 с.
Челноков В. А. Деньги. Кредит. Банки : учебное пособие / под ред. В. А. Челнокова. – М. : Юнити, 2007. – 480 с.
Қосымша
Алимбаев А. А. Финансово-кредитная система Казахстана : актуальные проблемы и перспективы развития. – Караганды : Арко, 2003. – 182 с.
Афонина С. Электронные деньги : учебное пособие. – СПб. : Питер, 2001. – 125 с.
Балабанов И. Т., Гончарук О. В., Савинская Н. А. Деньги и финансовые институты : учебное пособие. – СПб. : Питер, 2000. – 345 с.
Банки и небанковские кредитные организации и их операции : учебник/ под. ред. Жукова Е. Ф. – М. : Вузовский учебник, 2005. – 491 с.
Банковские системы развитых стран : Учебное пособие / под ред. Г. Н. Щербаковой. – М. : Экзамен, 2001. – 431 с.
Банковское дело : учебник / под ред. О. И. Лаврушина. – М. : Кнорус, 2008. – 766 с.
Валютные отношения: учебное пособие / под ред. Ю. Ф. Симионова. – М. : Финансы и статистика, 2002. – 248 с.
Деньги, кредит, банки : учебник / под ред. Г. С. Сейткасимова. – Алматы : Экономика, 2000. – 411 с.
Джаншанло Р. Е. Инфляция и финансовая стабилизация в Казахстане : учебное пособие / под ред. Р. Е. Джаншанло. – Алматы : Lem, 2007. – 301 с.
Ильясов А. А. Денежно-кредитная политика : учебное пособие / под ред. А. А. Ильясова. – Алматы : Экономика, 2007. – 113 с.
Климович В. П. Финансы, денежное обращение и кредит : учебник. – М. : ФОРУМ-ИНФРА-М, 2008. – 351 с.
Кузнецова Е. И. Деньги. Кредит. Банки : учебное пособие / под ред. Е. И. Кузнецова. – М. : Юнити, 2007. – 410 с.
Партнеры предприятия: сб./ сост. : М. В. Гамаюнов, С. Е. Демент. – М : Центр экономики и маркетинга, 2000. – 305 с.
Сборник задач по банковскому делу / под ред. Н. И. Валенцевой. – М. : Финансы и статистика, 2000. – 252 с.
Финансы, деньги, кредит : учебник / под ред. Д. В. Соколовой. – М. : Юрист, 2001. – 453 с.
Достарыңызбен бөлісу: |