45
- саудамен айналысатын
кəсіпорындар айналысы (заңды
тұлға)
(жалпы бөлшек сауда көлемінен
үлес салмағы, %) (жалпы бөлшек
сауда көлемінен үлес салмағы, %)
млрд.
теңге
232,8
(41,5%)
210,4
(36,2%)
241,8
(35%)
222,7
(39%)
Бөлшек сауда НКИ
%
105,5
99,0
100,9
108,7
Дереккөз: ҚР Статистика бойынша комитеті, Қарағанды облысының Статистика
департаменті
2014 жылы бөлшек сауда айналымы 2013 жылмен салыстырғанда 5,5% өсіммен 561,5
млрд теңгені құрады, 2015 жылдың соңында бөлшек тауар айналымының көлемі 2014 жылға
қарағанда 1% -ға кем 581,6 млрд теңгені құрады, 2016 жылы – 690,3 млрд.теңге, 2015 жылдың
деңгейінен 0,9%-ға жоғары.
Бөлшек жəне көтерме сауда төмендеуінің негізгі себебі халықтың сатып алу қабілетінің
төмендеуіне көрініс табады тауарлар бағасының өсуі, əкелді теңге еркін өзгермелі айырбас
бағамы тамыз 2015 Қазақстан Республикасының көшу болып табылады. Сондай-ақ екінші
деңгейдегі банктердің халыққа несие беру төмендетілді.
2017 жылдың қаңтар-қыркүйек айларында бөлшек сауда көлемі 571,2 млрд теңгені
құрады жəне 8,7% -ға, 2016 жылдың сəйкес кезеңімен салыстырғанда өсті.
Облыстағы көтерме сауда нарығында 2014 жылы 759,5 миллиард теңгеге тауарлар
сатылған, ол 2016 жылдан 4,7%-ға жоғары. 2015 жылы – 771,5 млрд.теңге, алдыңғы жылдан
2,3%-ға аз. 2016 жылы – 947,0 млрд теңге, 2015 жылмен салыстырғанда 4,3%-ға өскен. 2017
жылдың қаңтар-қыркүйек айларында көтерме тауар айналымының көлемі 582,9 млрд.теңге
құрады, ол 2016 жылдың сəйкес кезеңінен 5,4%-ға жоғары.
Елдің жəне аймақтың тұрғындарын азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз ету, сонымен
қатар, көрші мемлекеттерге де шығу əлеуетімен, қоймалық жəне логистикалық
инфрақұрылымды дамыту мақсатымен, 2017 жылдың маусым айында «Альфарух» ЖШС
азық-түлік көтерме-тарату логистикалық орталығының құрылысы басталды. Жобаның бірінші
кезегін іске қосу 2018 жылдың төртінші тоқсанына жоспарланған, бірінші кезеңнің құны 10,5
млрд.теңге құрайды. Оған көтерме-азық-түлік орталығының, қоймалардың, көкөніс сақтауға
арналған қоймаларды, кедендік рəсімдеу зоналарының құрылысы кіреді. Көтерме-
логистикалық орталықтың қуаты тауарларды жүктеу мен босату жəне жүктерді өңдеу
бойынша жылына 350 мың тоннадан астам құрайды.
Тауар айналысын арттыру үшін жəне облыс тұрғындарын жергілікті өндірушілердің
ауылшаруашылық өнімдермен қамтамасыз ету үшін облыс қалаларында жəрмеңкелер
өткізіледі:
- 2014 жылы - 355 жəрмеңке өткізілді сомасы 1,8 млрд.теңге ;
- 2015 жылы -514 жəрмеңке 3,1 млрд.теңге;
- 2016 жылы – 485 жəрмеңке 3,2 млрд.теңгеге;
- 2017 жылы (қантар-қыркүйек) – 407 жəрмеңке 2,8 млрд.теңгеге.
Облыстағы тамақ өнімінің тұтынушылық нарығында 40 универсалды жəне 9 арнайы
тауар базарлары жұмыс істейді. 3 коммуналдық базар: Қарағанды қ., Сəтбаев к., Қаражал
қалаларында жұмыс істейді. Ол өнімді жеке базарларға қарағанда 10-15% төмен бағамен сату
мүмкіндігін береді.
Одан басқа, сауда базарларында жəне ірі дүкендерде саяжай өнімдерін сатуға
жеңілдетілген ақымен орын беріледі, барлығы облыс бойынша шамамен 364 орын берілген.
2015 жылдан бастап 2017 жылдың қазан айына дейін сауда нысандарын қазіргі заманғы
форматқа жеткізу мақсатында ББ «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарлама аясында
46
кəсіпкерлердің 144 жобасы, соның ішінде сауда нысандарын салу мен қайта жөндеу бойынша
13 жоба қолдау алды.
2.1.1.4.1.
Сауда өнімін шығару жетістігіне SWOT-сараптама
Оң əсері
Теріс əсері
Ішкі
орта
Күшті жақтары:
1) Жоғары кəсіпкерлік белсенділік
2) Жоғары қарқынды бəсекелестік
3) Нарықта сатылатын ассортименттің
түрлерінің көптігі
4) Қазіргі заманғы сауда формаларын
енгізу
Əлсіз жақтары:
1) Қойма
жəне
логистика
инфрақұрылымы аз дамыған.
2) Тұтынушылық
нарығының
инфрақұрылымы аз дамыған, атап
айтқанда, қазіргі заманғы дизайнда
жəне қосалқы аумақты көркейту,
көлік қою орындарының болмауы
жəне
велосипед
орындарының
болмауы.
3) Тұтынушылық
нарығындағы
кəсіпорындар саласында мобильдігі аз
тұрғындарға
арналған
топтардың
болмауы
(пандустар,
арба
қою
орындары жəне т.б.).
4) Қоғамдық тамақтану желісінің
аздығы. Тез əрі сапалы тамақтануда
аумақтың аз қамтылуы жəне бағалық
қолжетімділіктің болмауы.
Сыртқы
о
рта
Мүмкіндіктер
1) «Бизнестің жол картасы 2020» ББ
2) Сауда сервисі қызметі байқалып отыр:
қазіргі заманғы технологиялар, тауар
қызметінің формалары мен əдістері
(қашықтықтан жəне интернет сауданы
жетілдіру мен дамыту).
3) Аймақаралық байланысты құру
4) Кəсіпкерлік қызметінің еркіндігінің
артуы
Қауіптер
1) Қазіргі
заманғы
тауар
құралдарының қымбаттығы.
2) Сауда қызметін қамтамасыз етудегі
заңнамамен
қамтамасыз
ету
əлсіздігі
3) Əлемдегі экономикалық өсудің
баяулауы геосаяси тұрақсыздық
2.1.1.4.2.
Сауданы дамытудың өзекті мəселелері
1) Сауда қызметін реттеудегі заңнамалық қамтамасыз етудің əлсіздігі;
2) Ішкі сауда инфрақұрылымы жүйесінің деңгейінің төмен болуы (қазіргі заманғы
көліктік-логистикалық орталықтардың болмауы).
2.1.1.5. Қызметтер
Экономиканың бақыланбайтын секторын есепке ала отырып көрсетілген қызмет көлемі
2016 жылы 152,5 млрд. теңгені құрады. Көрсетілген қызметтер құрылымында қызметтің
негізгі түрі бойынша қызмет көрсететін кəсіпорындар көлемдері ең жоғары (67% немесе 102,1
млрд.теңге) меншікті салмаққа ие. Қызмет көрсету саласына профильдік емес
кəсіпорындардың кірісі 17,6% (26,8 млрд.теңге) болса, жеке кəсіпкерлер ұсынған қызметтер
үлесіне 13,4% (20,4 млрд.теңге), қызметтің екінші түрі бойынша көрсетілген көлемдердің
меншікті салмағы 2% немесе 3,1 млрд.теңге құрады.
Көрсетілген қызметтердің жалпы көлемінде 30,9% жылжымайтын мүлікпен байланысты
қызметтер, 15% - архитектура, инженерлік зерттеулер, техникалық сынақтар мен
Достарыңызбен бөлісу: |
