Ақпаратты кодалау үшін пайдаланылатын таңбалардың шектеулі жиынтығы

жүктеу 16,98 Kb.

Дата	16.01.2022
өлшемі	16,98 Kb.
	#32952

Глосарий

Глоссарий

Алфавит - Ақпаратты кодалау үшін пайдаланылатын таңбалардың шектеулі жиынтығы.

Ақпараттық қауіпсіздік- Мемлекеттік ақпараттық ресурстардың, сондай-ақ ақпарат саласында жеке адамның құқықтары мен қоғам мүдделері қорғалуының жай күйі.

Ақпаратты қорғау- Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешені.

Алгоритм - Берілген есепті шешу үшін орындалатын әрекеттер тізбегі. Арбитражды хаттама- Арбитр - хаттама қатысушысы, хаттаманың кезекті қадамын орындау үшін әрекет ете отырып, қалған қатысушылар оған сенеді. Ассиметриялық жүйе- Ашық кілтті криптожүйелер деп те аталады. Бұл жүйеде деректерді шифрлау үшін бір кілт, шифрды ашу үшін басқа кілт қолданылады.

Аутентификация - Бұл функция қатынасу серіктерін және деректер көзін аутентификациялауды қамтамасыз етеді.

Блоктық шифрлар- Шифрланатын мәтіннің бөлігіне қолданылатын түрлендірудің негізгі әдістерінің тізбегі.

Бірреттік шифрлау жүйесі- Кілттік тізбектің бір рет қолданылуы.

Бүтіндік- Хабарды алушы алынған хабарда оны жіберу кезінде жолай қандай да бір болмасын өзгеріс енгізілді ме, жоқ па соны тексере алады.

Гаммалау арқылы шифрлау - Шифрланатын мәтіннің символдары шифр гаммасы деп аталатын кейбір кездейсоқ тізбек символдарымен қосылады.

Гаммалау (gamma xoring) - белгілі бір заңға сәйкес шифрдың гаммасын ашық деректердің үстіне салу (беттестіру) үрдісі.

DES стандарты - АҚШ-тың Ұлттық стандарттар бюросы жариялаған шифрлау стандарты.

Жасырындылық- Заңсыз қол жеткізуден немесе оқудан қорғау. Итерация - Циклдың бір рет орындалуы.

Криптология- Ақпаратты оны түрлендіру арқылы қорғаумен шұғылданатын ғылым.

Криптография - Құпияжазу, ақпаратты заңсыз пайдаланушылардан қорғау мақсатымен оны түрлендіру әдістері жайындағы ғылым. Криптоанализ - Ақпаратты оның кілтін білмей-ақ қалайша кері шифрлау мәселесімен айналысады.

Криптожүйе- Шифрлау алгоритмі, сондай-ақ алуан түрлі кілттердің, ашық және шифрланған мәтіндердің жиынтығы.

Криптографиялық алгоритм - шифрлау және кері шифрлау үшін қолданылатын математикалық функция.

Криптографиялық хаттама- Негізінде криптографиялық алгоритм жататын хаттама.

Кілт- Ақпаратты шифрлау және кері шифрлау, сондай-ақ оған қол қою үшін арналған цифрлық кода.

Криптоберіктілік- Шифрдың негізгі сипаттамасы. Ол кілт белгісізжағдайда шифрдың кері шифрлауға беріктігін анықтайды.

Кілт бойынша орын ауыстыру- Бұл әдісте кестенің бағандары кілттік сөз,сөздер тіркесі немесе сандар жиыны бойынша орын ауыстырылады.

Қол жетерлік- Санаулы уақыт ішінде керекті ақпараттық қызмет алуғаболатын мүмкіндік.

Орын ауыстыру шифрлары- Бұл әдісте шифрланатын мәтіннің символдары белгілі бір ереже бойынша орын ауыстырылады.

Полибий квадраты - Шифрлау түрі. Қарапайым ауыстырудың алғашқы шифрларының бірі болып табылады.

Программа - Берілген алгоритмді компьютерге түсінікті тілде жүзеге асыратын командалар жиынтығы.

Симметриялық криптожүйе- Деректерді шифрлауда және шифрды ашуда бір ғана кілт қолданылатын жүйе.

Тұтастық- Ақпараттың бұзудан және заңсыз өзгертуден қорғалуы.

Төреші хаттама- Арбитражға түсетін салмақты жеңілдету үшін арбитр қатысатын хаттама жиі екі бөлікке бөлінеді. Біріншісі, арбитражсыз қарапайым хаттамамен сәйкес болса, екіншісі, қатысушылар арасындағы алаауыздықты шешу үшін жүгінетін ерекше арбитр, ол - төреші арбитр деп аталады.

Шифр - Бақылаушыда мәлімет болмаған жағдайда, ашық ақпаратты бастапқы қалпына келтіре алмайтындай етіп түрлендіру үшін қолданылатын шартты белгілер тізбегі.

Шифрлау - Белгілі бір адамнан басқалар оқи алмайтындай етіліп ақпаратты математикалық, алгоритмдік түрлендіру әдісі.

Хаттама - Тапсырманы шешу үшін бір немесе бірнеше жақтың қатысуымен орындалатын қадамдар тізбегі.

Цикл - Біртектес амалдарды орындауға арналған программалау әдісі.

Цифрлық ерекше белгі(ЦЕБ,digital watermark) - Арнайы мақсатпен бейнені қалқалатын (бүркемелейтін) көзге көрінбейтін ақпарат.

жүктеу 16,98 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: