781
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
Нарықтық қатынас дамыған елдерде материалдардық қорлардың қозғалысын
тексеру жүйесінде АВС – анализ, ХYZ – анализ және логистика жүйелері кең
қолданылады.
АВС – анализі басқару есебінде материалдар, жабдықтаушылар, тауар тобы,
клиенттер категориясы саласында приоритет кәсіпорындарда қолданылады.
Материалдық қорлардың қозғалысын тексеру жүйесінде барлық қорлар олардың
құны, көлемі және шығындалу жиілілігіне, жетіспеушілік жағдайындағы кері әсерлеріне
байланысты үш топқа бөлінеді:
А-категориясы – бұл категорияға тапсырыс циклы жалғасатын, қымбат қорлардың
түрлері жатады. Және олардың жетіспеушілігінен болатын, маңызды қаржылық
қорытындысымен байланысты әрдайым мониторингті талап ететін қорлар. Олардың
қозғалысын әр күні тексеріп тұру қажет.
В-категориясы – бұл категорияға үздіксіз операциялық процесті қамтамасыз етуде
және соңғы қаржылық қорытындыны жасауда маңызы аз тауарлы-материалдық
құндылықтар жатады. Бұл топтағы қорларды айына бір рет тексереді.
С-категориясы – бұл топқа барлық құндылығы төмен және соңғы қаржылық
қорытынды жасауда маңызы жоқ тауарлы-материалдық құндылықтар тобы жатады.
Бұндай қорлардың қозғалысын кварталда бір рет тексереді.
АВС – анализі проритеттік тауарлы-материалдық құндылықтар топтарының
қозғалысын қадағалайды.
ХYZ – анализінде материалдар тұтыну құрылымына сәйкес жіктеледі:
Х тобы – тұрақты тұтынатын материалдар.
Y тобы – мерзімді материалдар.
Z тобы – әр кезде тұтынатын материалдар.
Қорлардың мұндай классификациясы тауарларды сатып алу мен қоймаға
орналастыру бойынша қабыданатын шешімдердің эффективтілігін арттырады [2, 51 б].
Логистика өнім өндірудің үздіксіздігін оптимизациялауда қолданады. Ол
«Жабдықтаушы – кәсіпорын – сатып алушы» тізбегі бойынша тауарлардың қозғалысын
үйлестіреді және қажет материалдар өз уақытында, қажетті орында, талап етілген сан мен
сапада жеткізілетініне кепіл береді. Қорытындысында капиталдың қорларда тұруын және
қоймаға сақталу шығындарын азайтады, мұның нәтижесінде оның айналымдылығы және
кәсіпорынның жұмыс істеу эффективтілігін арттырады.
Қорытындысында әрбір түрінің өзгерісі бойынша тауардың өндіру көлемінің өсімі
анықталынады:
а) сатып алынған материалдық қорлардың саны (КЗ);
б) материалдық қорлардың ауыспалы қалдығы (Ост);
в) тауарлардың төмен сапалығы, материалдардың ауысуына байланысты жоғары
нормативтік шығыс (Отх);
г) тауар бірлігіне шикізаттардың салыстырмалы шығысы (УР).
Жұмысшылардың квалификациясын жоғарылату, шығындарды қысқарту, бракты
болдырмау, сапалы шикізат өндіру және оны сақтау мен жеткізу кезінде жоғалтпау,
өндіріс техникасы мен технологиясын жетілдіру, конструкциялық бұйымды жеңілдету
және тағы да басқа жолдармен өнім бірлігін өндіруде шикізат шығынын төмендетуге
болады.
Қорларды басқару өте жауапты жұмыстардың жұмыстардың бірі болып табылады.
Сондықтан кәсіпорынның жоспарының орындалуы, тауарлардың өзіндік құнының азаюы,
пайданың өсуі, сондай-ақ рентабельділіктің өсуінің негізгі шарттарының бірі болып
кәсіпорынды қажетті деңгейде материалдар мен қажетті құндылықтармен қамтамасыз ету
және тауарлы-материалдық құндылықтарды неғұрлым тиімді және дұрыс пайдалану
керек.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2030. «Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі,
қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы». Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. //
«Егемен Қазақстан» 11 қазан, 1997
2. Назаров В. «Отражение в учете товаров». - Практика учета / Главбух №2,2007
782
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
3.
Кеулімжаев Қ.К., Әжібаев З.Н., Құдайбергенов Н.А. «Бухгалтерлік есеп
принциптері». - Алматы: Экономика, 2003
4.
Издательский дом «БИКО» «Документооборот по учету товарно-
материальных запасов». Алматы 2007
5. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары – Алматы: Раритет, 2003
6. Назарова В.Л. «Шаруашылық жүргізуші субьектілердегі бухгалтерлік есеп».-
Алматы: Экономика, 2005
Современные процессы учета расходов в сфере природоохранной
деятельности Кыргызстана
Джапарова Н.С.,Чынтемирова А.А.
E-mail:
aigul231164@mail.ru
Аннотация:Исследования раскрывают понимание всей важности проблем поиска
результативных механизмов информационного обеспечения систем управления
природоохранной деятельности заповедных зон и природных парков в Кыргызстане.
Ключевые слова: туризм, природоохранная деятельность, система отчетности,
статистика туризма, заповедники, природные парки, расходы.
Современный туризм охватил практически все страны мира, способствуя тем
самым географическому распространению передовых технологий обслуживания
путешествующих.
Уровень развития индустрии туризма стал показателем общего экономического
развития страны. Каждая страна и регион формируют для себя собственную концепцию
развития туризма. Это обосновывается тем, что страны и регионы существенно
отличаются друг от друга наличием и характером туристских ресурсов, уровнем их
адаптированности для жителей других стран и регионов, уровнем жизни местного
населения, характером экономических задач, стоящих перед страной.
Кыргызстан обладает значительным туристско-рекреационным потенциалом и
имеет большие возможности для развития туризма, в особенности международного
экологического туризма. Особенности возникновения и развития экологического туризма
в Кыргызстанево многом обусловлены политическими и экономическими факторами,
наблюдавшимися в стране после 1990 г. А именно: резко сократился спрос на
преобладавшие прежде путешествия и отдых внутри страны и увеличился, хотя и
незначительно, спрос на ранее немногочисленные поездки в зарубежные центры туризма.
Социально-экономические факторы в последние годы не способствуют развитию
туризмав целом иэкотуризма, в частности. Однако даже сегодня ряд заповедных зон
страны обладает потенциальными возможностями для организации эколого–туристской
деятельности.
Одной из наиболее наболевших проблем в сфере туризма является отсутствие
дееспособной госструктуры, осуществляющей функции управления и регулирования
процессов туризма в областях. Областные структуры госорганов по туризму должны
заниматься вопросами планирования развития туризма в области и оказывать
методическую и информационную поддержку. К сожалению, данные структуры из-за
отсутствия финансирования практически развитием туризма на местах не занимаются.
Так можно представить существующие информационные системы управления
экологией природопользования
