63
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
бюджет қаражаттарын және мемлекет активтерін тиімсіз пайдалану фактілеріде
анықталып отыр.
Жаңа заман талаптарына сәйкес бюджет қаражаттарының тиімді пайдаланылуы
бұл – бірінші кезектегі міндет. Бұл ретте шешуші роль мемлекеттік қаржылық бақылау
органдарына беріліп отыр, олар бюджет қаражаттарының тиімді пайдаланылуына ықпал
етуші мемлекеттік ұйымдар.
Мемлекет Басшысы Қазақстан халқына «Ұлт жоспары – 100 нақты қадам» бес
маңызды реформаларды іске асыруы бойынша мемлекеттің әбден екшеленген іс-қимыл
алгоритмін анықтап, айқындап берді. Бұл құжат әлемдік экономиканың тұрақсыздық
жағдайында, қиын кезеңде сенімді өтуіміз үшін елімізге айтарлықтай қолдау беретін
бағыт, табынды тірек ретінде сипатталады[1].
Қаржылық бақылау еліміздің одан әрі сатылап дамуы мен халықтың игіліген
арттырудағы қажетті шарттардың бірі болып табылады. Сондықтан Мемлекет
Басшысының «100 нақты қадам» атты сындарлы бағдарламасы мемлекеттік аппараттың
жұмысын әділ бағалау мен аудиттің жаңа жүйесін енгізуге негізделеді. Ал осындай
аудиттің сапалы моделі ретінде алдынғы орындағы әлемдік аудиторлық компаниялардың
іс-тәжірибесін пайдалану көзделіп отыр.
Осындай қадамды іске асыру үшін «100 нақты қадам» бағдарламасы бойынша
жаңа заң – «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» заңды қабылдау
қарастырылды.
Заңның мәні мемлекеттік аудит және қаржылық бақылаумен байланысты
қоғамдық қатынастарды реттейді, мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау
органдарының өкілеттіктері мен қызметін ұйымдастыруды айқындайды. Заң әлемдегі ең
озық тәжірибесінің негізінде мемлекеттік аудиттің кешенді жүйесін құру есебінен бюджет
қаражаттарын пайдалануы және мемлекеттік активтерін басқару тиімділігін арттыруды
көздейді. Бұл ретте мемлекеттік қаржылық бақылаудың қолданыстағы жүйесінің
құқықтық қолдану практикасының оң тәжірибесі ескерілетін болады. Ал заң жобасын
әзірлеу барысында тиісті халықаралық тәжірибе толығымен зерделенді[2].
Мәселен, экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына мүше мемлекеттер,
әлемнің басқада дамыған елдерінің тәжірибесі зерттелді. Сонымен қатар заң жобасын
әзірлеуде негізге халықаралық кәсіби стандарттары (Жоғары қаржылық бақылау
органдарының халықаралық ұйымдары; ішкі аудиторлар институты, бухгалтерлердің
халықаралық федерациясы) негізге алынған. Бұл ретте Лима декларациясының
принциптері мен дүниежүзілік банк консультаттарының ұсынымдарыда ескерілді.
Аталған заң жобасының қабылданып, заң ретінде қолданысқа енуі мемлекеттік
аудит және қаржылық бақылаудың біртұтас жүйесін құруға мүмкіндік береді, бюджет
қаражаттарынтиімді пайдалану мен мемлекеттік активтерін басқарудың ашықтығын
арттырады, мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының қызмет тиімділігін көтереді,
қаржылық бұзушылықтарды уақытылы және жедел алдын алуға жәрдемдеседі, құқықтық
бұзушылықтарын жасауға ықпал ететін факторларды жояды.
Дегенмен мемлекеттік аудитке көшіп, бюджет қаражаттарының мақсатты
пайдаланылуын бақылау тетігін жолға қою үшін Қазақстан Республикасының
«Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» заңы қабылдануы жеткіліксіз
болады. Сондықтан заңды толығымен іске асыру үшін нақты нормативтік құқықтық
актілері әзірленіп қабылдануда, атап айтсақ аудит стандарттары, қағидалар, әдіснамалық
басшылықтар және т.б.[3].
Мемлекеттік аудитке көшу мемлекеттік қаржылық бақылау органдары жүйесінде
бар кемшіліктерді залалсыздандыру мақсатында мемлекеттік аудит және қаржылық
бақылаудың барлық жүйесі үшін аса тәуекелді объектілерді анықтау бойынша біріңғай
тәсіл қолданатын тәуекелмен басқару жүйесін жүзеге асыруды қарастырады, дегенмен
64
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
тексерудің қайталану элементі болмайды және қаржылық бұзушылықтар анықталып,
уақытылы ескертумен қамтамасыз етеді.
Осы мақсатта мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау органдарында
қолданылатын тәуекелмен басқару жүйесіне біріңғай принциптер мен амалдар жасалады.
Сыртқы мемлекеттік аудит үшін сәйкес жылға арналған мемлекеттік аудит объектілері
тізімін қалыптастыру кезінде қолданылатын тәуекелді басқарудың үлгілік жүйесі
жасалды.
Мемлекеттік аудиттің ашықтығы, шынайылығы және нәтижелігі объектілердің
жауапкершілігімен сәйкестенетін және аудиттің субъектілері – еліміздің экономикалық,
қаржылық және әлеуметтік саясатындағы сәттіліктің негізгі факторы, ерекше айтатыным,
мемлекеттік басқарудың тиімділігін жоғарылатуда аса маңызды.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «100
нақты қадам» Ұлт Жоспарының бес институционалды реформалары, 2015 жылғы 6
мамыр, Астана қ. ҚР Үкіметінің мәжілісі.
2. «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» 2015 жылғы 12
қарашадағы №392-V Қазақстан Республикасының заңы.
3. С.В. Дорошенко, К.К. Нигметов Стратегиялар мен бағдарламаларды бағалау
мемлекеттік басқаруды жаңғырту бағыты ретінде: Қазақстан Республикасы тәжірибесі //
Ресей: даму үрдістері мен алғышарттар. Жылнамалық.-Шығ.9.-С.
1. –М.:РАН.ИНИОН, 2014.
4. Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті
//www.esep.kz
Правила успешного публичного выступления
Кылышбекова Г.Е.
Алматинская академия экономики и статистики
E-mail:
gulnazkylyshbekova@mail.ru
Рано или поздно необходимость публичного выступления обрушивается на
каждого из нас. Это может быть всего-навсего речь на собрании собственного коллектива,
но для неподготовленного, робкого и неуверенного в себе человека даже такое
неофициальное появление на публике может превратиться в сущий ад [1].
Не следует начинать выступление непосредственно с существа вопроса, ведь
аудитории требуется несколько минут чтобы привыкнуть. Слушатели должны
приспособиться к вашей внешности, тембру голоса, манере поведения, вот почему мало
кто воспринимает первые слова, которые вы произносите. Именно поэтому, а вовсе не из-
за привычной невыразительности традиционных зачинов, так трудно сразу овладеть
вниманием аудитории. Именно по этой причине опытные ораторы тратят первые
несколько минут на то, чтобы поблагодарить председателя, объявившего их
выступление.Затем следует официальное приветствие «Господин председатель,
уважаемые гости (в случае, если таковые присутствуют), дамы и господа!»
Также используйте любую возможность проиллюстрировать ваши слова, с
помощью чертежей, графиков, слайдов фильмов. Можно самому сделать набросок,
показать какой-нибудь экспонат или применить другие технические средства. Такой
прием, ко всему прочему, лишает выступление однообразия и идет на пользу как публике,
так и вам. В случае использования слайдов или фильмов, чтобы обратить внимание
публики на ту или иную деталь, используйте световую указку.
