471
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
Қазақстанның депозит нарығының қазіргі даму кезеңдері үшін тән негізгі
ішкі мәселелердің бірқатарына тоқталып өтсек:
-
банктердің өзіндік ресурстық базасының нашарлығы;
-
банктерде бірқалыпқа келтірілген жүйелі түрдегі экономикалық талдаудың
жоқтығы;
-
банктерде маркетингтік қызмет көрсетулердің толық және ішінара жоқтығы
немесе нашар дамығандығы;
-
коммерциялық банктердің қызметін реттеу мен мониторингті жүзеге
асыратын негізгі көрсеткіштердің белгілі бір түріндегі қызметтің нақты бағдарының
жоқ болуы.
Депозит нарығына қатысушылар тарапынан депозиттік базаны одан әрі
ұлғайту үшін, яғни банктердің өз ішінде дамудың негізгі бағыттарын әзірлеумен
көрсетілетін белгілі бір төмендегідей міндеттерді шешумен түсіндіріледі:
-
қаржы жағдайын нығайту;
-
қазіргі банк инфрақұрылымын дамыту;
-
клиенттерге жаңа сапалы қызмет көрсетуді қамтамасыз ету;
-
тиімді кадрлық әлуетті қалыптастыру.
Енді осы аталғандарға жеке-жеке тоқталсақ.
1. Қаржы жағдайын нығайту. Банктің қаржылық күйреуі бұл ең алдымен
қоғамдық мүдделерді қозғайтын құбылыс болып табылады. Банктің банкроттығы оның
салымшыларын, кредиторларды, акционерлерді, қызметкерлерді және банкке қатысты
барлық тұлғаларды күйзеліске ұшыратады. Себебі, нарық жағдайында банк жүйесі аса
маңызды қоғамдық институт болып табылады, яғни барлық банк жүйесіне сенімді
төмендететін кез келген банктің қауіп-қатері тұтастай алғанда барлық қоғамға теріс әсер
етеді. Банктің оң қаржылық жағдайы жеке және заңды тұлғалар тарапынан қосымша
депозит ресурстарын тарта алады. Сондықтан банктер өздерінің қаржылық жағдайын
нығайтуды көздеп, әрі қадағалап отыруы тиіс.
2. Қазіргі банк инфрақұрылымының дамуы. Қазіргі кезеңде қазақстандық
банктердің қызметі банктердің ірі қалаларда шоғырландырылуымен, филиалды
желілердің дамымағандығымен сипатталады.
Банктердің қызмет етуінің тұрақтылығы кең ауқымды аймақтық желінің бар
болуын ескере келе, негізінен жеке тұлғалар, кооперативтер, шағын және орта бизнеске
қызмет көрсетуге бағытталған есеп-айырысу-кассалық бөлімдерді құру қажет. Есеп-
айырысу-кассалық бөлімдер банктің құрылымдық бөлімшесі бола отырып, банк атынан
келесідей жекелеген банктік операцияларды жүргізуге уәкілетті жеке және есеп-айырысу
шоттарын ашу, есеп-айырысу-кассалық қызмет көрсету, шетелге және Қазақстан бойынша
клиенттердің ақша аударымдарын жүргізу, шетел валютасын сату және сатып алу.
Қазіргі банктік инфрақұрылымның бар болуы екінші деңгейлі банктердің
депозиттік базасын жоғарылатуға әрекет ететіндігін атап өту керек. Есеп-айырысу-
кассалық қызмет көрсетулер қаланың көптеген жерлерінде орналастырылуы екінші
деңгейлі банктерге қосымша қаражатты құюға септігін тигізері сөзсіз. Дұрыс жолға
қойылған инфрақұрылым сондай-ақ компьютерлер мен қазіргі ақпараттық жүйелер
көмегімен клиенттерге анағұрлым қолайлы әрі жылдам қызмет көрсетуге мүмкіндік
туғызады.
3. Клиенттерге жаңа, сапалы қызмет көрсетуді қамтамасыз ету.
Экономикалық мұқтаждықтарға ақша қаражаттарын шоғырландыру мәселесін қарастыра
келе, халыққа банктік қызмет көрсетуді жетілдіру мәселелеріне баса назар аудару қажет
[4].
Шетелдік банк тәжірибесі көрсеткендей, клиенттерге әр түрлі жоғары сапада
қызмет көрсетуді ұсынатын банктер, шектеулі қызмет көрсетуші банктер алдында
анағұрлым басымдылыққа ие болады. Қазіргі таңда көптеген ірі батыс банктері халыққа
472
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
кешенді қызмет көрсетуге өте бастаған. Бұл дегеніміз банктер есеп-айырысу, несие және
кассалық қызмет көрсетулерден бөлек, әрбір нақты клиент үшін арнайы қажеттіліктерді
қанағаттандыруға бағытталған бірқатар басқа да қызмет көрсетулерді жүргізеді. Сондай-
ақ, банктер клиенттерге толық түрде қызмет көрсетеді, яғни атап айтқанда: салықтарды
есептеу мен төлеуді жүзеге асырады, лизингтік және факторингтік қызметтерді жүргізеді,
акциялар мен басқа да бағалы қағаздарды эмиссиялауға жәрдемдеседі және инвестициялау
және т.с.с қызмет түрлері бойынша кеңес береді.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Журнал «Банки Казахстана» №1, 2016. – 6 б.
2. Мақыш С.Б. Банк ісі: Оқулық. – Алматы: Жеті жарғы, 2009. 137-149 б.
3.
Искакова З.Д. «Финансово-кредитная система в модели Концепции
развития региона», -Алматы, КазЭУ Хабаршысы, 2015, №6, 162-165 б.
4. Искаков У.М. Қаржы нарығы және делдалдары. Оқулық. – Алматы:
Экономика, 2008. 54-57 б.
Управление риском ликвидности банка. Влияние кредитных операций на
уровень ликвидности
Богенбаева А.Е.
Магистратура Национального Банка РК
Bogenbayeva1994@gmail.com
Одним из основных рисков, возникающих в ходе банковской деятельности,
является риск (потери) ликвидности.
Риск (потери) ликвидности – это вероятность возникновения потерь в результате
неспособности банка выполнить свои обязательства в установленный срок без
значительных убытков.
Для предотвращения чрезмерного повышения риска ликвидности менеджмент
банка должен придерживаться следующих принципов:
•
приоритетность ликвидности, в том числе и при выборе направлений
размещения средств;
•
постоянство анализа потребностей банка в ликвидных средствах с целью
избегания как их избытка, так и дефицита;
•
планирование и прогнозирование действий банка в случае возникновения
несбалансированной ликвидности и кризисных ситуаций;
•
взаимосвязь риска ликвидности с другими сферами деятельности, такими как
привлечение и размещение средств, а также управления риском процентных ставок. [1]
Состояние ликвидности коммерческого банка обычно определяется такими
качественными факторами, как структура и стабильность ресурсной базы, а также
структура и качество портфеля активов.
На Рисунке 1 представлена динамика темпа роста выданных займов клиентам за
последние десять лет шестью банками второго уровня Казахстана: АО «Народный банк
Казахстана», АО «Евразийский Банк», АО "Bank RBK", АО «Цеснабанк», АО "Delta Bank"
и АО «Банк Астаны».
Так, среди указанных банков АО "Bank RBK" показывает выраженную динамику
роста по займам за период 2009-2011гг., что свидетельствует о проведении банком
агрессивной кредитной политики. Стоит отметить, что с 2009 до 2011 прирост займов
составил 970% (в абсолютном выражении 14 506 млрд. тенге). В дальнейшие годы
