Дәріс№58 Күйік
Күн және ыстық өту туралы түсінік, олардың алдын алу және алғашқы медициналық жөрдем көрсету
Күн өту — тікелей күн сөулесінің ұзак уакыт әсерінен немесе ыстык, нашар желдетілген бөлмеде, жоғары температура жағдайында жұмыс істеу салдарынан дененің кызьш кетуі.
Күн өтудің негізгі белгілері — жалпы әлсіздік, бейжайлык, естен тану немесе естен айырылу күйі, құсу, жүрегі айну, дене температурасының көтерілуі. Кейде
мұрыннан кан кетуі, жүрек кызметі әлсіреуі және кома күйіне түсуі мүмкін.
Зардап шегуші, ең алдымен, шұғыл көмекке мұктаж болады, оны таза ауаға, көлеңкеге шығарьш, киімін шешу керек. Содан кейін салқын сусын береді, басына суық компресс қояды, суық су кұяды немесе суық нәрсеге орайды.
Зардап шегушінің жағдайына және қолда бар мүмкіндіктерге сәйкес емдеу құралдары колданылады. Мысалы, жүрек жұмысы әлсіреп, артериялык кан қысымы төмендегенде кофеин ерітіндісін (20 пайыз ерітіндінщ 1 мл), комфора (20 пайыз ерітіндінің 20 мл), лобелин ерітіндісін (0,5—Імл немесе венаға Імл) жібереді. Тыныс алу тоқтап қалғанда, жасанды тыныс алдыру, оттек, корбоген пайдаланылады.
Алғашқы жәрдем көрсетіп, зардап шегушіні ауыр жағдайдан алып шыққаннан кейін ауруханаға жаткызады.
Ескерту. Күн өтудің патогенетикалық тұрғыда ыстық өтуден айырмашылығы — күн өткенде дененің қызып кетуімен бірге күн сөулесі тікелей өсер етеді (күн сөулелік қызаруы бар тері күйіктері, уытты гистомин төріздес заттар түзіледі).
Дененің кызып кетуі, өдетте, дене ж ұмысы кезінде, өсіресе шеруде байқалады. Дененің кызып кетуіне себепші болатындар: ауаның ылғалдылығы жөне желсіз болуы, бұл тердің булануын киындатады, сондай-ақ сүйьщтықты тым аз қолдану. Ең өуелі продромольді белгілер дамиды — тері күрт қызарады, тер бөлінісі күшейеді, шырышты кабыщна ңұрғайды, күрт шөлдейді, тыныс алу мен тамыр соғуы жиілейді, сондай-ақ кан қоюланады, жүрегі айньш, жұтыну қиындайды. Қызып кету (ыстық өту) процесінің үш формасын ажыратады:
жүдеу (титықтату) (бұлшык ет өлсіздігі, бас айналу,тамыр соғуының төмендеуі мен жиілеуі, терінің қызаруы жөне құрғауы, дене температурасының 39—39,5°С-қа дейін көтерілуі, қан айналымының жеткіліксіздігі — терінің бозаруы (куқылдануы) және мұздауы;
(ыстық өту) — дене температурасының 39—40°С-ка дейін көтерілуі, жалпы әлсіздік,
бейжайлық, бастың ауруы; команың дамуы—терінің куқылдануы және құрғауы, пульстін жиілеуі және төмендеуі, тыныс алудың жиілеуі, бұлшық еттің жыпылықтауы; тартыльш құрысу, көз карашығының үлкеюі, тізе рефлексінің жоғалуы; елестету — нерв жүйесінін қозуы; қан айналымының жеткіліксіздігі — тьныс алудың төмендеуі, ционоз, өкпе ісігі;
3) бас ауыру формасы немесе жедел гастроәнтрит белгілері бар форма (құсу, жүрегі айну, іші өту).
Қызару кезінде теріні майлау керек, күлдіректер пайда болса, калий марганец кышқылының өлсіз ерітіндісінен (0,1 %) компресс кою керек; қалтырау, бас ауыру жөне жалпы өлсіреу кезінде аспирин, пирамидон, кофеин беру керек.
Шұғыл көмек окиға болған орында көрсетіледі жөне ол (Өмірге қауіп төндіретін құбылыстарды жоюға бағытталуы тиіс. Медициналық жәрдем көрсеткенге дейін токты ажыратып, зардап шегушіні ток көзінен абайлап айыру керек. Зардап шегушіні электр сымынан босатқан кезде, көмек көрсетуші өз қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс—қолға резина қолғап киюі немесе резиналанған немесе жүн материямен (матамен) орау кажет, резина аяккиім кию немесе құрғақ тақтай, әйнек үстіне тұру, болмаса кұрғақ таякша пайдалану керек. Ешқашан да зардап шегушіге жалаң қолды тигізбеу керек.
Алғашкы медициналық жәрдем көрсеткеннен кейін зардап шегушілер емделу үшін алғалғашқы медициналық жәрдем көрсету жасақтарына жіберіледі. Зардап шегушіні ауыр жағдайдан алып шыққаннан кейін, жедел ауруханаға жатқызады. Көлікпен тасымалдағанда тыныс алу және жүрек жұмысын бақылап отыру керек. Электр тогынан күюді емдеу күйіктерді емдеудің жалпы ережелері бойынша жүргізіледі. Жалпы белгілер байқалған кезде жүректің және басқа дәрілер қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
