Айтимов мұрат жолдасбекович

132                                           
 
қарапайым  ететін  барлық  жүйенің  жұмыс  істеу  қабілетін  бақылауға  үлкен 
мүмкіндік  береді.  Деректерді  анағұрлым  күрделі  статистикалық  талдауды 
орындау үшін әр түрлі пішімдерде және бағдарламаларда экспорттауға болады. 
Қоршаған  ортаны  мониторингтеу  бойынша  ақпараттық  жүйе  түрлі 
тағайындалымдардағы  датчиктерден  ақпараттар  жинауды  жүзеге  асырады. 
Анықталған құрылымның әр элементінде ақпаратты өңдеу  уақыты жүйенің әр 
элементінің  сенімділігіне,  өңдеудің  жалпы  уақытына  және  ақпараттың 
нақтылығына  байланысты  бүкіл  жүйенің  қызмет  ету  сапасына  айтарлықтай 
әсерін тигізеді. 
Қоршаған  орта  (жүйе)  мен  олардың  құрылымдарын  мониторингтеу 
бойынша  заманауи  жүйелерді  талдау  нәтижесінде  негізгі  параметрлер, 
көппараметрлік  датчиктер  жиі  қолданылған  техникалық  және  өнеркәсіптік 
бағыттар  анықталды.  Жүйенің  элементтеріне  қатысты  деректерді  жинау  және 
ақпаратты  өңдеу  уақыттың  түрлі  аралығында  жүзеге  асырылады.  Әр  жүйенің 
мүмкіндіктері  біршама  ерекшеленеді,  бірақ  датчиктердің  тіркелген  деректерін 
жинау, өңдеу және сақтау бойынша негізгі қызметтерін толықтай орындайды. 
Ақпараттық  жүйе  (АЖ)  құрылымы  ақпараттық  ресурстарды  тиімді 
басқаруды  қамтамасыз  ету  үшін  қажет.  АЖ  құрылымы  АЖ  қызметінің 
сапасына кері әсерін тигізетін ақпараттық ағымдардың өтуін қиындататын және 
ақпаратты 
жоғалту 
тәуекелдігін 
көбейтетін 
кейбір 
элементтерді 
сәйкестендіруге көмектеседі. 
Көппараметрлі  датчиктерді  қолдану,  белгілі  болғандай,  ондағы  негізгі 
маңызы – көппараметрлі датчиктерді (бірнеше датчиктер біреуінің құрамында) 
интеграциялайтын  ауқымды,  тиімді  және  ықшам  шешімді  қамтамасыз  ететін 
қоршаған  ортаны  бақылау  және  мониторингтеу  бойынша  жүйе  құрылымын 
қарапайымдандырады.
 
 
 
WWW – Бүкіләлемдік тор; Ард - Ардуино uno; S1, S2, S3 ... Sn - көпқызметтік датчиктер; 
S1, s2, s3, s4, ... sk - датчиктер; И - Android үшін қосымша. 
 
Сурет. 4.18  АЖ құрылымы (А) және көпқызметті датчиктің қызметтік 
құрылымы (В) 
 

133                                           
 
Табиғи  және  өнеркәсіптік  нысандарды  мониторингтеудің  ақпараттық 
жүйелерін  ендірудің  мәселелері  мен  әдістерін  талдау  қарастырылды. 
Деректерді  сақтауға,  интеграциялауға  және  іздеуге  жаңа  тәсіл  жасалған. 
Тәжірибелік қолданушылық мобильдік қосымшаны пайдалана отырып, кеңістік 
деректерін  өңдеу  мен  талдау  үшін  ақпараттық  жүйелер  жасау  тәжірибесімен 
дәлелденеді.  Бағдарламалық  қамтамасыз  ету  мен  ақпараттық  жүйе  құрылымы 
тұтынушыларға да, өңдірушілерге де АЖ жұмысын түсінуге, оның элементтер 
санын  анықтау  мен  оның  қандай  бөлшектерден  тұратынын  білуге  мүмкіндік 
береді. 
Датчиктер  санын  азайту  және  қызметтік  мүмкіншіліктерді  көбейту 
физикалық  параметрлерді  (көлемді,  салмақты)  кемітудің  арқасында 
экологиялық  мониторингтеудің  жасалған  және  қолданыстағы  жүйелеріне 
қатысты басымдылық береді. 
 
Android қосымшасының бағдарламалық қамтамасыз етуін жасау 
Windows  Mobile,  Symbian,  iOS  және  Android  секілді  қосымшаларды 
жасауға  арналған  бірнеше  платформалар  бар.  Ұсынылып  жатқан  жүйеде 
Android  платформасының  қосымшасы  жасалды,  өйткені  көптеген  телефондар 
мен  ыңғайлы  құрылымдар  Android  ОЖ-сін  қолдайды.  Android  қосымшаларын 
жасау  үшін    SDK  пакетін  қолданатын  Java-бағдарламалау  тілі  қосымшаны 
жасау  және  жүзеге  асыру  үшін  пайдаланылған.  SDK-да  жөндеуші,  кітапхана, 
құжаттамасы,  код  және  жетекшілік  мысалы  бар  телефон  эмуляторы  секілді 
зерттемелеу құралдарының толық жиынтығы бар. 
Мобильдік  қосымша  датчиктер  мен бұйрықтарды /мобильдік  құрылғыдан 
сенсорға және кері деректерді  жазу, жіберу және қабылдау уақытын тексеруге 
арналған.  
Негізінде,  электрондық  жабдықтың  релелік  ауыстырып-қосқышы  ретінде 
құрылғының бірнеше түрлерін пайдаланылуға болады, мысалы, электр жарығы, 
электр  қозғалтқыштар  мен  көптеген  басқа  да  электрондық  құрылғылар.  Бұл 
жүйеде  реле  микроконтроллер  немесе  контроллердің  құрылғысы  өңделген 
шығу  мәнімен  берілетін  тәртіпке  сай  автоматты  түрде  ажырату  үшін 
пайдаланылады.  Құрылғы  жалын  релесін  жөнге  келтіру  және  электрондық 
құрылғыларды  ажырату  үшін  қолданылады.  Реле  байланысқа    Arduino  Mega 
қосылады  және  сонымен  қатар  электрондық  құрылғыға  қосылған.  Бұл 
құрылғыға  AC  /  DC  электрондық  құралдар  мен  штырьлі  кабельдер  мен 
ажыратқыштарға арналған Kit Relay құрылымын өзіне қамтиды. 
 

134                                           
 
  
Сурет  4.19 - Мобильдік қосымша (A) және ретрансляцияны конфигурациялау 
мысалы (B
) 
 
Құрылғыны сынау 
Тестілеу  үш  кезеңде  өтеді,  дәлірек  айтқанда:  тестілеуді  қосу/ажырату, 
күңгірт тестілеу және жазуларды ағымдағы электрлі тестілеу. Тестілеу Android-
смартфондар  (LG  P500  ICS  4:04)  және  виртуалды  iPhone-дарда  жүргізілді. 
Біріншіден, тестілеу жүргізілер алдында ол смартфон Басты мәзірге жету үшін 
журналдағы  уақыт  деңгейін  қанша  уақыт  алатынын  білу  үшін  орындалады. 
Уақыт  осы қосымшаның басты  мәзірде  орналасқан  тоқтың  кіруі  мен өзгерілуі 
үшін  қаншалықты  ұзақ  уақыт  алатынына  қарай  өлшенеді.  Бұл  тестілеу 
тұтынушы  күтетін  уақыттың  өте  ұзақ  еместігіне  кепіл  ету  үшін  қажет,  осы 
тестілеу нәтижесі  2-кестеде көрсетілді. 1-кесте басты мәзірге жету үшін жүйеге 
ең  көбі  5  секунд  керектігін  көрсетеді.  Сымсыз  байланысты  қолданумен 
виртуалды  iPhone  және  виртуалды  Android  басты  мәзірге  жетудегі  ең  төмен 
уақыт  болып  табылады,  сол  кезде  ең  жоғарғысы  EDGE  желісін  қолданатын 
виртуалды  андроид  болып  табылады.  Осылайша,  екі  смартфонда  жүргізілген 
эксперименттер негізінде жүйеге сәтті кіру мүмкіндігі EDGE желілерінде 100% 
кем  емес  құрайтыны  анықталған.  Күтудің  ең  көп  уақыты  -  төрт  секунд. 
Қосымша енді өте жылдам жұмыс істейді деген қорытынды жасауға болады.  
 
Кесте 4.2 -  Жүйеге кіру уақытын тестілеу 
 
Device 
Network 
Time Request 
Results 
Virtual iPhone 
Wireless 
3s 
Success 
 
Virtual Android 
Wireless 
3s 
Success 
3G 
4s 
Success 
EDGE 
5s 
Success