Айтимов мұрат жолдасбекович

110                                           
 
 
 
 
Сурет 3.23 -  Жиілік датчиктің сипаттамасын сандық сәйкестендіруге 
арналған орнатқыштың жеңілдетілген құрылымы  
 
Құрылымда  физикалық  көлемдегі  А үлгілі беруші  2, жиілік-сандық қайта 
жасаушы (ЖСҚ) 3, есте сақтау құрылғысының тұрақты жады 4, клавиатурасы 6, 
дисплейі  7  мен  принтері  8  бар  процессор  5  алдын-ала  қарастырылған. 
Процессордан  5  автоматты  режимінде  беруші  2  жұмысын,  жиілікті-сандық 
түрлендіргіш  3  іске  қосуды,  ақпаратты  есте  сақтау  құрылғысының  тұрақты 
жады 4 жазуды, датчиктің 1 метрологиялық сәйкестендіру (тексеру) хаттамасын 
принтерде  8  рәсімдеу  мен  басуды  басқаруы  қамтамасыз  етіледі.  Тексеру 
үдерісінде  үлгілі  беруші  2  датчиктің  кіру  орнында  дискретизациялаудың 
көрсетілген  қадамымен  физикалық  көлемінің  А  мәндерін  қалыптастырады. 
Физикалық  көлемінің  А  әр  мәніне  тексерілетін  датчик  1  Fв  шығыс  жоғары 
деңгейдегі  жиіліктің  белгілі  мәнін  береді,  жиілікті-сандық  түрлендіргіш  3 
шығысында  бұл  мәннен  үлгілі  задатчик  2  көрсеткен    физикалық  көлемінің  А 
сандық  мәні  ендірілетін  есте  сақтау  құрылғысының  тұрақты  жадының  4 
ұяшығының  мекен-жайы  ретінде  қолданылатын  Fв  жиіліктің  Ка  сандық 
эквиваленті  қалыптасады.    Үлгілі  беруші  2  физикалық  көлемінің  А  барлық 
дискреттік  мәндерін  қалыптастырғаннан  кейін  есте  сақтау  құрылғысының 
тұрақты  жады  4  датчик  1  тексерілетін  нұсқасына  тән  идеалды  талдау 
тәуелдігінен барлық оның ауытқуларымен бірге датчиктің 1 нақты сипаттамасы 
сақталады.  
 
3.6  Жинақталған  ON-LINE  жүйеге  арналған  көппараметрлі  жиілік 
датчиктердің элементтік базасын таңдау және талдау 
Бүгіндері  радиоарна  бойынша  сымсыз  байланыстың  үш  стандарты  жиі 
қолданылады: GSM, WiFi және Bluetooth. Бірақ стандарттардың бұл жиынтығы 
барлық желілік міндеттемелерді оңтайлы шешу үшін жеткілікті емес. Болашағы 
мол  ретінде  қолдануында  өндіріс,  көлік,  өмір  сүруді  қамтамасыз  ету,  қорғау, 
қуаттандыру,  экологияда  және  т.б.  заманауи  сымсыз  желілері  негізделетін   
 ZigBee стандарты болып табылады.  

111                                           
 
«Сенсорлық  желілер»  (СЖ)  ретінде  танылатын  802.15.4/ZigBee,  қайта 
таратылатын    жақын  радиобайланыс  технологиясы  ресурстар  мен  үдерістерді 
бақылау  және  басқарудың  өзін-өзі  ұйымдастырушысы  болуға  реттелген 
жүйелерді дамытудың заманауи бағыттарының бірі болып табылады. Бүгіндері 
СЖ сымсыз технологиясы датчиктердің жұмыс уақытына қиын мониторинг пен 
бақылау  міндеттерін  шешуге  мүмкіндік  беретін  жалғыз  сымсыз  технология 
болып  табылады.  Сымсыз  СЖ-ге  біріккен  датчиктер  ақпаратты  жинау,  өңдеу 
және  таратудың  аймақтық-реттелген  өз-өзін  ұйымдастыратын  жүйесін 
жасайды.  
Сенсорлық  желілердің  өзекті  ерекшелігі  ретінде  хабарламаларды  бір 
элементтен  екінші  элементке  қайта  тарату  қабілеті  болып  табылады,  бұл 
хабарлағыштардың  аз  қуаттылығы  кезінде  айтарлықтай  ұзақ  ара  қашықтыққа 
таратуға мүмкіндік береді. 
Осы  күндері  сенсорлық  желілер  дамуына  кедергі  болып  табылатын 
мәселелерге мыналарды жатқызуға болады: 
-  Микроэлектромеханикалық жүйелер негізіндегі физикалық шамалардың  
әр түрлі сенсорларын өңдеу мәселелері; 
-  жаппай  параллелизм  мәселелері  (жаппай-таратылатын  сенсорлар 
деңгейінде); 
-  жасанды  интеллект,  шешімдерді  қабылдау  жүйелерінің  және  т.б. 
мәселелері; 
-  сымсыз  бақылау  және  мониторингтеу  жүйесін  жасауға  арналған 
аппараттық-бағдарламалық кешендерді өңдеу; 
-  Сенсорлық 
желілермен 
қарым-қатынасты 
қамтамасыз 
ету 
бағдарламасын өңдеу; 
-  Сенсорлық 
желілердің  тораптарына  арналған  өлшеудің  (ұқсас 
деректерді алу) жаңа әдістерін өңдеу; 
-  сөйлеу  деректерін  қысу  мен  кезеңдік  ұқсас  сигналдардың  тиімді 
алгоритмдерін жүзеге асыру; 
-  әр  түрлі  датчиктерден  ұқсас  деректерді  ендіру  үшін  жаңа  сызбалық-
техникалық шешімдерін жасау. 
Икемді  архитектура,  монтаждау  кезінде  шығындарды  төмендету 
интеллектуалды  датчиктердің  сымсыз  желілерін  деректерді  берудің  басқа 
сымсыз  және  сымды  интерфейстер  арасында  ерекшелендіреді,  әсіресе,  бір-
бірімен  бекітілген  құралдардың  көптеген  саны  туралы  әңгіме  қозғалған  кезде, 
сенсорлық  желілер  құралдардың  көптеген  санын  қосуға  мүмкіндік  береді. 
Сымсыз  шешімдердің  құнының  үнемі  төмендеуі,  олардың  пайдалану 
параметрлерін  жоғарылатуы  телеметрикалық  деректерді  жинау,  қашықтықтан 
диагностикалау  құралдары,  ақпаратты  алмасу  және  т.б.  жүйелеріндегі  сымды 
шешімдерден біртіндеп қайта бейімдеуге мүмкіндік береді. 
 

112                                           
 
Кесте 3.2 - Деректерді сымсыз берудің негізгі стандарттарын жалпы топтастыру 
 
 
ZigBee 
Bluetooth 
Wi-Fi 
434/868 М
Гц 
GSM/GPRS/E
DGE 
3G 
Жиілік 
диапазон, МГц 
2400–
2483 
2400–
2483 
2412–
2484 
434/868 
900/1800 
1885–2025; 
2110–2200 
Деректерді беру 
жылдамдығы, 
кбит/с 
250 
721 
11000/54
000 
500 
14,4/171/473 
144/384/2048 
Байланыс тың 
алыстығы, м 
200 
класс 1 — 
100;  
класс 2 — 
10;  
класс 3 — 
1 
100 
1000 
Қамту 
аймағының 
барлығында 
Қамту 
аймағының 
барлығында 
Тоқты 
пайдалану, 
active мА/sleep 
мкА 
30/1 
70/20 
450 
30/1 
350/3500 
350/3500 
Модульде, 
ортаға кіру 
рұқсаты 
DSSS 
FHSS 
DSSS 
FHSS 
TDMA/ 
FDMA 
TDMA/ 
FDMA/CDMA 
Жүйенің 
топология сы 
«нүкте – 
нүкте»,  
«жұл-
дыз», 
желі 
«нүкте– 
нүкте»,  
«жұлдыз»
, желі 
«нүкте – 
нүкте», 
жұлдыз 
«нүкте – 
нүкте»,  
«жұл-
дыз», 
желі 
Ұялы желі 
Ұялы желі 
Жиілік 
диапазоны, 
МГц 
2400–
2483 
2400–
2483 
2412–
2484 
434/868 
900/1800 
1885–2025; 
2110–2200 
 
Тұтынушының нақты қосымшасында Short Range RF тобындағы қандай да 
стандарттың  қолдану  саласын  жиі  анықтайтын  үш  техникалық  параметрлері 
бар:  қуатты  пайдалану  (немесе  тоқты  пайдалану),  байланыстың  ұзақтығы  мен 
деректерді  беру  жылдамдығы.  Осы  параметрлердің  мәні  бойынша  келесі 
көшбасшыларды шартты түрде белгілеуге болады: 

 
Wi-Fi-да деректерді берудің шекті жылдамдығы бар. 

 
ZigBee  және  434/868 МГц  технологияларында  ең  аз  қуатты  пайдалануы 
бар. 

 
434/868 МГц технологияларында тіке көру мүмкіндігінде шекті ұзақтығы 
бар. 
Bluetooth 
стандарттың 
негізгі 
басымдылықтарының 
бірі 
оның 
стандарттауының  жоғары  деңгейі  мен  тұтынушылық    электрондық  құралдар 
құрамында  кеңінен  тарауында  болады.  Бұл  бірқатар  жағдайларда  деректерді 
жинау,  телеметрия  немесе  Bluetooth  негізінде  басқарудың  кейбір  жүйелерін 
жобалау кезінде өңдеу үшін уақыт пен шығындарды шамамен екі есе үнемдеуге