религиозных объединениях» [12]. Сенат парламента РК на
пленарном заседании официально принял новый законопроект
[14]. При подготовке законопроекта учтен опыт не только
России, но и Беларуси, Литвы, Дании, Испании и многих других
государств, являющихся, как и Казахстан, светскими. Целью
было создать новый универсальный, подходящий к специфике
нашего государства механизм взаимодействия государства и
религий.
В силу масштабных изменений, произошедших на
законодательном уровне, можно надеяться на то, что
государство не остановится на этом, и продолжит усиленную
борьбу по искоренению экстремистских начал в Казахстане.
Литература:
1. Cтатистические данные Международного центра
культуры и религий РК //
http://mckr.kz/site/content/view/2/7//
2. Сведения Комитета по делам религий Министерства
культуры РК о количестве культовых сооружений в РК //
http://kdr.gov.kz/rus/statistika/kultovye_sooruzhenija/
3. Ахметжанов А. Казахстан: религиозный экстремизм -
проблема
№1//http://cde.tarsu.kz/blogs/opasnost-religioznogo-
yekstremizma-v-kazahstane
4.
http://www.inform.kz/rus/article/2380570
5. В Актюбинской области действовали члены ОПГ //
http://kant.kg/tag/kazaxstan/page/7/
;
Установлена
личность
человека, подорвавшего себя в здании КНБ Актобе //
http://www.kt.kz/?lang=rus&uin=1133168020&chapter=
1153538260
;
О событиях в посёлке Шубарши //
http://aktobe.su/2011
6. Досым Сатпаев: власти проигрывают информационную
войну //
http://www.zakon.kz/top_news/4447807-dosym-satpaev-
vlasti-proigryvajut.html
7. Евгений Сатановский: Будет ли на Ближнем Востоке
новая война? //
http://haifainfo.ru/?p=11026
8. 22 июля 2011 г. в Акорде под председательством
Главы
государства
Нурсултана
Назарбаева
состоялось
очередное заседание Совета Безопасности. //
http://meninkyzmetim.ucoz.kz/news/22_ijulja_2011
_g_v_akorde_pod_predsedatelstvom_glavy_gosudarstva_nursultan
a_nazarbaeva_sostojalos_ocherednoe_zasedanie_soveta_bezopa
snosti/2011-07-29-84
174
9. Что такое терроризм и экстремизм
//http://www.padchin.narod.ru/terror/terror1.html
10.
Международные
террористические
организации
(данные доклада Государственного департамента США) //
http://www.nationalsecurity.ru/library/00016/00016list.htm
11. Игнатенко А. Ваххабизм в изложении их сторонников
//
http://old.russ.ru/politics/20010914-ign.html
12. Крепость заднего ума?.. Назарбаев призвал к защите
Казахстана
от
религиозного
экстремизма
//
http://www.russianskz.info/society/2151-krepost-zadnego-uma-
nazarbaev-prizval-k-zaschite-kazahstana-ot-religioznogo-
ekstremizma.html
13. Парламент Казахстана принял законопроект о
религиозной
деятельности
//
http://www.bnews.kz/ru/news/post/59386/
ҮНДІ ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫ МЕН ДІНИ-
ЭТИКАЛЫҚ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ ПАЙДА
БОЛЫП ҚАЛЫПТАСУЛАРЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ
ОЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
Сарсенов К.С. - ф.ғ.к., доцент, Ташай К.К. - аға оқытушы
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық
университеті
Орал қаласы
Үнді тарихы мен рухани дүниесі Батыс емес-ау, Батыс пен
Шығыстың қақ ортасында отырған біз үшін де әлі жұмбақ десек
артық айтқандық емес. Бүкіл Шығыс түгіл, түркіні түгел
білмейтін, өзінің қазақ екендігін енді есіне алып жатырған,
қоғам танудағы әсіресе этностарды зерттеу ғылымындағы
сыңаржақты көзқарастардан көз ашпаған қазақ үшін айтылған
кінә емес бұл. Іздеп кетсең тарихтың өзі қиянатқа толы бір
дүние. Бір халықтар қаны мен терін төгіп тарихты жасайды,
екіншілері тарихты «жазба» арқылы жасайды. Заман өткен
сайын оның ақ-қарасына жету-қиынның қиыны.
Үнді тарихында елең еткізіп, үнемі есте ұстайтын және
назарды бірден өзіне аудартатын екі жағдай бар. Оның бірі үнді
дүниесінің қалыптасуы жергілікті тұрғындардан гөрі бұл жерге
солтүстік-батыстан
келген
арийлермен
көбірек
байланыстылығында.
Екіншісі-Үндістан
түбегінің
картасы.
175
Түбектің таулы-қырлы болуы, оның ірі-ірі тасқынды өзендер
мен қалың джунгли арқылы бөлінуі халықтар мен тайпалардың
өзара қатнасын, байланысын қиындатып біртұтас үнді
мәдениетін жасауды көп уақытқа тежеді. Шындығында бұл
процесс түпкілікті аяқталмай қалды. Бұл әсіресе мәдениеттің
өлшемі болып табылатын тілден айқын көрінеді. 1951 жылғы
санақ бойынша үнділер 845 тіл мен диалектіде сөйлеген.
Үндінің күні бүгінге шейін жік-жікке бөлінуі оның табиғи
жағдайынан гөрі үнді тарихы мен үнді рухани дүниесінің әуел
бастан-ақ касталық жүйеде жасалуында. Касталық жүйені және
оны
тудырған
себептерді
білмей
шынында
да
үнді
ерекшеліктерін түсіну мүмкін емес. Қаны бір халықтың бір-бірін
топ-топқа бөліп, өзара айдар тағып, ғасырлар бойы араласпай
келуі мүмкін бе? Әрине мүмкін емес. Демек, бұл жерде бір сыр
бар.
Көне үнді жерінде негізінен екі мәдениет ошағы
қалыптасқаны туралы көптеген тарихшылар жазады. Олар-
Хараппа
және
Мохенджадаро.
Шетел
және
орыс
индологтарының барлығы бірауыздан арийлер келген бойда
осы екі мәдениет ошағын құртып жіберді деп жазады.
Джавахарлал Нерудің (1889-1964) ағылшын түрмесінде отырып
жазған 1951 жылы «Открытие Индии» деген атпен жарық
көрген кітабында арийлер үндінің жергілікті тұрғындары
дравидтермен сіңісіп кетті деген жолдар бар. Бұл жерде көне
тарихтың көзін ашудан гөрі үнді сезімін аялау басым. Осы
жерде мынадай тарихи заңдылыққа жүгінсек артық болмас еді.
Төл мәдениеттің ошағы тұрғындардың көбірек қоныстанған
жерлерде және ең бастысы географиялық жағынан да дамуға
қолайлы аймақтарда қалыптасып өркендейді. Ал үнді түбегі
үшін ол оның оңтүстік бөлігі. Осы тұрғыдан алып қарағанда да
Хараппа мен Махенджадароның Иранмен шекаралас ауданда,
таулы-орманды жерде арийлердің «жолында» пайда болуы
ойландырады және көп сұраққа жауап беріп тұр.
Арийлердің кім және қайдан шыққандығы туралы үлкен
ғылымда бір мәмлеге келген пікір әлі жоқ. Олардың Иран мен
Үнді жеріне б.з.б. 2 мың жылдықтың аяғына таман солтүстік-
батыстан барғаны көп жерде айтылады. Иран деген атаудың
өзі «арий елі» деген ұғымды білдіреді. Көне үнді эпостарында
Үндістан Арьяварта, яғни Арий облысы, Арий жері деген атпен
белгілі. Ал арий деген сөз толық праволы деген мағына
беретіндігін
ескерсек,
жаулаушылардың
жергілікті
тұрғындармен сіңісіп кетпек түгіл, оларды өздерін әуел бастан-
ақ оқшау ұстап дравидтерге өктемдік жүргізгенін анық байқауға
176
Достарыңызбен бөлісу: | 
