96. Соңғы ми: ми қыртысының құрылысы (Цитоархитектоникасы) 97

(Цитоархитектоникасы)

(Миелоархитектоникасы)

Соңғы ми (лат. telencephalon немесе лат. cerebrum) — сүйелді, күсті дене арқылы байланысқан екі жартышардан немесе үлкен ми сыңарларынан тұратын үлкен ми бөлігі. Әрбір үлкен ми бөлігі өз кезегінде: ми жабынынан, иіс миынан және олардың арасындағы жолақты денеден, ішіндегі бүйірлік ми қарыншасынан тұрады.

Ми жабыны (мозговой плащ); (лат. pallium - ми жабыны) — жоғары дәрежелі жүйкелік орталықтар орналасқан мидың сыртқы қабығы.

Ми жабыны — шүйде, төбе, маңдай, самай аймақтарына бөлінеді. Бүлар бір-бірінен нейроциттердің орналасуымен (цитоархитектоникасымен), санымен, пішінімен және талшықтардың орналасу тәртібімен (миелоархитектоника) ерекшелінеді.

Кортекстегі нейрондардың жүйелі орналасуы «цитоархитектоника», белгілі бір ретпен орналасқан талшықтар «миелоархитектоника» деп аталады.

Ми қыртысы алты цитоархитектоникалық қабаттан тұрады.

1.Жүйке жасушалары өте көп емес беттік молекулалық. Олардың процестері өзінен-өзі орналасады және олар шеңберден шықпайды.

2.Сыртқы түйіршікті пирамида және жұлдыз тәрізді нейроциттерден түзілген. Процестер осы қабаттан шығып, кейінгілерге өтеді.

3.Пирамидалық жасуша пирамидалық жасушалардан тұрады. Олардың аксондары төмен түсіп, онда аяқталады немесе ассоциативті талшықтар түзеді, ал дендриттер екінші қабатқа көтеріледі.

4.Ішкі түйіршікті жұлдызша тәрізді жасушалар мен ұсақ пирамида тәрізді жасушалардан түзілген. Дендриттер бірінші қабатқа өтеді, олардың қабатының ішінде бүйірлік өсінділер тармақталады. Аксондар жоғарғы қабаттарға немесе ақ затқа таралады.

5.Ганглионды ірі пирамидалық жасушалар түзеді. Мұнда қыртыстың ірі нейроциттер орналасқан. Дендриттер бірінші қабатқа бағытталған немесе өздігінен таралады. Аксондар қыртыстан шығып, орталық жүйке жүйесінің әртүрлі бөліктері мен құрылымдарын бір-бірімен байланыстыратын талшықтар бола бастайды.

6.Көп пішінді – әртүрлі жасушалардан тұрады. Дендриттер молекулалық қабатқа өтеді (кейбіреулері тек төртінші немесе бесінші қабаттарға дейін).

Миелоархитектоника тұрғысынан кортексте радиалды және тангенциалды жүйке талшықтары ажыратылады. Біріншілері қабыққа ақ заттардан енеді немесе керісінше, қабықтан ақ затқа шығады. Соңғылары кортекс бетіне параллель орналасқан және белгілі бір тереңдікте жолақтар деп аталатын плексус түзеді.