3 практические занятия





Алынған нәтижелерді кестеге жинақтайды.

1. Дисперсті жүйелер арасындағы коллоид ерітінділер қандай орын алады?

2. Коллоид ерітінділерді алудың қандай әдістері бар және олар неге негізделген?

3. Коллоид ерітіндісін алу үшін дисперстілікті жоғарылату жеткілікті ме?

4. Шекті концентрациялар заңының мәні не?
№ 2 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

Дәрумендерге тән сапалық реакциялар

А) Майда еритін витаминдерге тән сапалық реакциялар

Сабақтың мақсаты: майда еритін витаминдерге тән сапалық реакциялармен студенттерді таныстыру .

Әдістің принципі: сапалық реакциялар витаминдердің химиялық құрылыстарының айырмашылықтарына негізделген.

Құрал -жабдықтар: 1. пробиркалар; 2. су моншасы; 3. спиртовка; 4. балық майы; 5. концентрлі күкірт қышқылы; 6. концентрлі азот қышқылы; 7. тұз қышқылы мен анилин қоспасы(анилиннің 1/5 бөлігі);8. дистилденген су.
Жұмысты орындау барысы

1. 
   жұмыс. А витамині
   

Құрғақ пробиркаға 3 тамшы балық майын және 1 тамшы концентрлі күкірт қышқылын тамызып жайлап араластырады. Егер А витамині бар болса, алғашқыда күлгін, сосын бірте бірте қызыл қоңыр түс пайда болады.

2. 
   жұмыс. Д витамині
   

Құрғақ пробиркаға 1 мл балық майын, 1мл анилин мен тұз қышқылының қоспасын құйып, араластырады, араластыра отырып қыздырады, сөйтіп қайнағанша дейін жеткізіп, жарты минут қайнатады. Егер Д витамині болса, сары түсті эмульсия алғашында жасылтүске боялып, сосын қызыл түске ауысады.

3. 
   жұмыс. Е витамині
   

Құрғақ пробиркаға 2-3 тамшы балық майын тамызады. Бірінші пробиркаға 1-2 мл су, ал екіншіге сол мөлшерде концентрлі азот қышқылын құйып, екі пробирканын да су моншасында қайнап жатқан суға орналастырып, 10 минут қыздырады. Егер Е витамині болса, пробиркадағы витаминінің майлы қабаты алғашында қызғылт, сосон сары түске ауысады.

Тәжірибелі жасап болған соң 1-кестені толтырыңыз.

1-кесте

1. 
   Пробиркалар
   
2. 
   Құм монша
   
3. 
   Колба
   
4. 
   Күлсіз фильтр
   
5. 
   Асбест торы немесе асбет төселген плитка
   
6. 
   Спиртовка
   
7. 
   Натрий гидроксидінің 5% ерітіндісі
   
8. 
   Диазореактив ерітіндісі⁺
   
9. 
   В₁ витаминінің 0,001% ерітіндісі
   
10. 
    Сүт
    
11. 
    В₂ витаминінің 0,005 % ерітіндісі
    
12. 
    Сумен сұйылтылған тұз қышқылының ерітіндісі (1:1)
    
13. 
    Цинк (гранула түрінде)
    
14. 
    Никотин қышқылы немесе амиді(ұнтақ түрінде)
    
15. 
    Натрий гидрокорбанатының 10% ерітіндісі
    
16. 
    Натрий гидросульфитінің 5% ерітіндісі
    
17. 
    В₁₂ витаминінің ампуласы(200 мкг-мл)
    
18. 
    Концентрлі күкірт қышқылы
    
19. 
    Пергидроль
    
20. 
    Дистилденген су
    
21. 
    Тиомочевинаның 10 % ерітіндісі
    
22. 
    С витаминінің 0,5% ерітіндісі
    
23. 
    Калий гексоцианоферраттың 1% ерітіндісі
    
24. 
    Хлорлы темірдің 1% ерітіндісі
    

Құрғақ пробирканың ішінде 2 мл натрий гидроксиді мен 3 мл диазореактив ерітінділері араластырады. Пайда болған қоспаның жартысын екінші бір пробиркаға құйып алады. Бірінші пробиркаға 1-2 мл В₁ витаминінің ерітіндісін, ал екінші пробиркаға 1-2 мл сүтті қосады. Пробиркаларда сары-қызғылт бояулардың пайда болғанын байқауға болады.

Құрғақ пробиркаға 2 мл В₂ витаминінің ерітіндісін құйып, оған 1 мл тұз қышқылын қосып, араластырады. Тең жартысындағы көлемін басқа бір пробиркаға құяды. Екі пробирканың біреуіне цинк металын тастайды, екі пробирканы да тығынмен жабады. Цинк қосылған пробиркадағы ерітіндінің түссізденуі 5-10 мин шамасында басталады.

Құрғақ пробиркаға никотин қышқылының немесе оның амидінің аз ғана ұнтағын орналастырып, оған натрий гидрокорбанатының 1-2 мл ерітіндісін құяды. Араластырып болған соң натрий гидросульфитінің 1-2 мл ерітіндісін қосады.

Бір пробиркаға 2-3 мл су, екіншісіне 2-3 мл С витаминінің ерітіндісін құяды. Екі пробиркаға да калийдің гексацианоферратын және хлорлы темірдің бірнеше тамшысын құяды. С витамині бар пробиркада көгілдір түс пайда болады.

Жасалған тәжірибені келесі кестеде тұжырымдаңыз.

2-кесте

1. 
   В тобындағы витаминдердің сипаттамасы: В₁(тиамин) , В₂ (рибофлавин), В₃ (пантотен қышқылы), В₅ (амид никотин қышқылы) , В₆ (адермин, пиридоксин), В₁₂ (кобаламин), В_с(фолий қышқылы), В₁₅ (пангам қышқылы), Н (биотин).
   
2. 
   С тобындағы витаминдердің сипаттамасы: С (аскорбин қышқылы), Р(цитрин, фланон).
   
3. 
   Биохимия пәні, оның міндеттері.
   
4. 
   Витаминдердің сипаттамасы.
   
5. 
   Витаминдердің аталуы және жіктелуі.
   
6. 
   Майда еритін витаминдер: А, Д, Е, К, Ғ.
   

№ 3 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

1. 
   пробиркалар
   
2. 
   штатин
   
3. 
   стакан (50мл)
   
4. 
   спиртовка
   
5. 
   термосат (37⁰с)
   
6. 
   мұзы бар стакан
   
7. 
   сұйылтылған слекей (дистилденген 20-25 мл сумен ауызды шайып стаканға құйып қояды)
   
8. 
   натрий хлоридінің 0,3 % ерітіндісі
   
9. 
   крахмалдың 1%ерітіндісі ( натрий хлоридінің 0,3 %-егі)
   
10. 
    люголь реактиві ( жасалуы: 100 мл суда 20г калий иодидін және 10г иодидты ерітеді. егер крахмалмен реакцияға түсетін болса, онда дистилденген сумен 1:5 арақатынсында езеді).
    

Үш пробиркаға 2-3 мл сұйылтылған сілекейді (амилаза) құяды. Бірінші пробиркадағы сілекейді 1-2 мин қыздырып қайнатады, сонан соң барлық пробиркаларға 4-5 мл крахмал құяды. бірінші және екінші пробиркаларды 10 минутқа термостатқа (37⁰с) орналастырады, үшінші пробирканы 10 мин мұзы бар стаканға батырып қояды, көрсетілген уақыттар өткен соң әр пробиркаларға Люголь реактивінің 1 тамшысын тамызады.

3-кесте

1. 
   пробиркалар
   
2. 
   штатив
   
3. 
   пипеткалар
   
4. 
   термостат (37⁰с)
   
5. 
   екі сутегі алмасқан натрийдың 0,2 мерітіндісі
   
6. 
   0,1м лимон қышқылының (с₆н₈о₇ н₂о) ерітіндсі (б)
   
7. 
   буферлік ерітінділер:
   

б) рн мәні 6,8:772,5 мл а ерітіндісін 227,5 мл ерітіндісімен араластыру арқылы алады.

в) рн мәні 8,0:972,5 а ерітіндісін 27,5 мл б ерітіндісімен араластыру арқылы алады.

8. сұйылтылған слекей

9. крахмалдың 1% -тік ерітіндісі

10. Люголь ерітіндісі.

Үш пробирканың әрқайсысында тиісті рН-тың мәніндегі (5,0; 6,8; 8,0) буферлік ерітінділерден 2-3 мл құяды. Барлық пробиркаларға 2-3 мл ден сұйылтылған сілекей(амилаза) және 4-5 мл крахмал ерітіндісін қосып араластырады да, инкубациялау үшін 10 мин термостатқа қояды (37⁰с). сонан соң әр пробиркаларға Люголь реактивінен бір-бір тамшыдан тамызады.

Жасалған тәжірибені 4-кестеге тұжырымдап жазыңыз

4-кесте

1. 
   Ферменттер туралы ұғым және оның қысқаша даму тарихы.
   
2. 
   Ферменттердің биосинтезі және клеткадағы шоғырлануы.
   
3. 
   Ферменттерді алу және тазалау әдістері.
   
4. 
   Ферменттердің химиялық табиғаты және құрылысы. Коферменттер.
   
5. 
   Ферменттердің жалпы қасиеттері.
   

№ 4 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

1. 
   Пробиркалар
   
2. 
   Штатив
   
3. 
   Пипеткалар
   
4. 
   Термостат
   
5. 
   Сұйытылған сілекей
   
6. 
   Крахмалдың 1%-тік ерітіндісі
   
7. 
   Натрий хлоридінің 1%-тік ерітіндісі
   
8. 
   Мыс сульфатының 1%-тік ерітіндісі
   
9. 
   Люголь реактиві
   

Екі пробиркаға 4-5 мл крахмал ерітіндісін құяды. Бірінші пробиркаға 1-2 мл мыс сульфатының ерітіндісін қосады. Екі пробиркаға да 1-2 мл-ден сұйытылған слекей қосып, пробиркадағы қосындыларды араластырады да 10 минутке пробиркаларды термостатқа (37⁰С) инкубацияға қояды. Сонан соң екі пробиркаға да 1 тамшы Люголь реактивін тамызады.

Байқалған құбылыстарды 5-кестеге тұжырымдаңыз.

5-кесте

1. Пробиркалар

2. Штатив

3. Пипеткалар

4. Спиртовкалар

5. Плазмасы және клеткалары алынбаған бүтін, біртұтас қан

6. Сутегі асқын тотығының 3%-тік ерітіндісі.
Жұмыстың орындалу барысы
Екі пробиркаға 2-3 мл дистилденген су құяды да арқайсына 1-2 тамшы қан қосады. Ферментті бұзу үшін 1-пробирканы /бақылау/ қайнағанға дейін қызыдрады. 2-пробиркада /тәжірибе/ фермент белсенді. Екі пробиркаға да сутегі асқын тотығын ерітіндісінен 1 мл-ден құяды. 2- пробиркада оттегінің қатты бөлінгенін байқауға болады.

Байқалған құбылыстарды кестеге қорытындылап жазыңыз.

1. 
   Ферменттің белсенді / активті/ және аллостерлі /өздік реттегіш/ орталықтары.
   
2. 
   Ферменттердің әрекет ету механизмдері.
   
3. 
   Ферменттердің аталуы, жіктелуі және қолданылуы.
   

1. 
   Пробиркалар
   
2. 
   Пипеткалар
   
3. 
   Спиртовкалар
   
4. 
   Лакмус қағазы
   
5. 
   Дистилденген су
   
6. 
   Су моншасы
   
7. 
   Инсулин ерітіндісі
   
8. 
   Натрий гидроксидінің 30 %-і ерітіндісі / сілтілі/ немесе аммоний гидроксидінің 10 %-і ерітіндісі
   
9. 
   Мыс сульфатының 1%-ті ерітіндісі
   
10. 
    Адреналин ерітіндісі / ампула ішіндегі затты 100мл суға ерітеді/
    
11. 
    Концентрлі азот қышқылы
    
12. 
    Фолликуллин ерітіндісі /спирттегі/
    
13. 
    Концентрлі күкірт қышқылы
    
14. 
    Хлорлы темірдің 1%-ік ерітіндісі.
    

1. 
   Биурет реакциясы. Бұл реакция инсулиннің белоктық табиғатын дәлелдейді. Пробиркаға 1-2мл инсулин ерітіндісін және сілтілік реакцияға дейін /лакмус қағазының көмегімен/натрий гидроксидін қосады. Содан кейін 2-3 тамшы мыс сульфатының ерітіндісін қосады. Сұйық көгілдір түске боялады.
   

2. 
   Концентрлі азот қышқылымен реакция. Пробиркаға 1 мл концентрлі азот қышқылын және қабырғасымен тамшылатып 1 мл инсулин ерітіндісін қосады. Екі сұйықтың бөлінген жерінде анық көрінетін сақина пайда болады.
   

Тәжірибелерді кестеге ықшамдап жазыңыз.

Концентрлі азот қышқылымен реакция

1. 
   Иодпен реакция. Бірінші пробиркаға 1-2мл су, ал екінші пробиркаға сол көлемде адреналин құяды. Екі пробиркаға да 2 тамшыдан иодтың ерітіндісін тамызады да , сәл ғана қыздырады. Адреналині бар пробирка қызыл түске боялады.
   
2. 
   Хлорлы темірмен тәжірибе. Пробиркаға аздап адреналиннің судағы ерітіндісін құяды және оған бір тамшы хлорлы темір ерітіндісін қосады. Сұйық әуелі жасыл түске боялады, ал сілті қосқаннан кеін қызыл түске айналады.
   

Тәжірибелердің нәтижесін кестеге қорытындылап жазыңыз.

Хлорлы темірмен тәжірибе

1. 
   Гормондардың жалпы сипаттамасы, зат алмасудағы қызметі
   
2. 
   Гормондардың зат алмасуына әрекет ету механизмі
   
3. 
   Гормондардың жіктелуі
   
4. 
   Қалқанша безінің гормондары
   
5. 
   Қарбалас қалқанша безінің гормондары
   
6. 
   Ұйқы безінің гормондары
   
7. 
   Гипофиз / ми қабаты/ гормондары
   
8. 
   Жыныс бездерінің гормондары
   
9. 
   Бүйрек үсті бездерінің гормондары
   
10. 
    Гормоноидтар
    

№ 6 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

Пробиркаға 1-2мл аммиак ерітіндісін құйыңдар, бастапқыда күміс оксидінің сұр түсті тұнбасы түзіледі, кейінен аммиак ерітіндісінің көптігінен еріп кетеді. Дайындалған күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісіне 2мл 20% глюкоза ерітіндісін, бірнеше тамшы 2%күйдіргіш натрды құйындар. Қоспаны ақырындап қыздырыңдар. Қыздыруды ыстық суы бар стақанда да жүргізуге болады.

Не байқалды? Бұл процессті қалай түсіндіруге болады?

Реакция теңдеуін жазыңдар.

Пробиркаға 1мл бал ерітіндісін, 2мл Селиванов реактивтерін құйып ақырындап қыздырамыз. Фруктозид резорцитіне тән қызыл түс пайда болды.Бұл реакция ерітіндіде кетоздың оның ішінде фруктозаның барын анықтайды.

Пробиркаға 1-3мл сахароза ерітіндісін құйындар. Қоспаны 1-2мин қыздырыңдар, соңынан суытындарда екіге бөліндер. Бір пробиркаға қоспаның толық нейтрандалғанша құрғақ сода саласыңдар (көмір қышқыл газы шығып тоқталғанша). Алынған ерітіндіге Фелинг сұйықтығын қосып қыздырыңдар.

Не байқалды? Неге?

Екінші пробиркаға – Селиванов ерітіндісін қосып қыздырыңдар. Ерітінді түсі қалай өзгерді, неге?

Сахарозаның гидролизденуінің реакция теңдеуін жазыңдар. Инверция , инвертті қант дегеніміз не?

№ 7 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

тұрақты температурада жүргізеді.

1. 
   Рефрактометр.
   
2. 
   4 %-ті кальций хлоридінің ерітендісі.
   
3. 
   Су моншансы.
   
4. 
   Пробиркалар.
   
5. 
   5 мл пипетка.
   
6. 
   Воронка.
   
7. 
   Фильтрлер.
   

1. 
   Пробиркаға 5 мл сүт құйып, оған 5-6 тамшы 4 %-ті кальций хлоридінің ерітіндісін қосады.
   
2. 
   Пробирканы жақсылап шайып, 10 мин су моншасында қайнап жатқан суға салып қояды.
   
3. 
   Уақыт өткеннен кейін пробирканы судан алып, суытуға бөлме температурасында қалдырады.
   
4. 
   Сүт сары суын құрғақ сүзгіш қағаз арқылы сүзеді.
   
5. 
   Сүзілген сүт сары суының 2-3 тамшысын рефрактометрдің төменгі призмасына тамызып, оны призма бетіне тегістеп жаяды.
   
6. 
   Жоғарғы призманы түсіріп шкала бойынша сыну көрсеткішін анықтайды.
   
7. 
   Сыну көрсеткіші бойынша кестеден лактозаның проценттік мөлшерін анықтайды (кесте).
   

Лактозаның сүт сары суының сыну көрсеткішіне байланысты процент мөлшері

1. 
   Көмірсулардың биологиялық маңызы.
   
2. 
   Көмірсулардың асқорыту жолындағы өзгерістер.
   
3. 
   Күйіс қайыратын малдардағы көмірсу алмасуының ерекшеліктері.
   
4. 
   Анаэробтық тыныс алу механизмі. Гликолиз.
   
5. 
   Гликолиз және спирттік ашудың арасындағы ұқсастық пен айырмашылықтар.
   

№ 8 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

1. 
   Фелинг сұйығы
   
2. 
   Темір сульфатының ерітіндісі
   
3. 
   0,1 Н КМnО₄ ерітіндісі
   
4. 
   Ыстық су
   
5. 
   150 мл стақан
   
6. 
   Бунзен колбасы
   
7. 
   Шота фильтрі
   
8. 
   Пипеткалар, өлшегіш цилиндр
   
9. 
   Камовский насосы немесе су насосы
   
10. 
    Электроплитка
    

150 мл колбаға 20 мл тәжірибелік ерітінді құйып, оның үстіне 40 мл Фелинг сұйықтығын құяды. Қоспаны 3 мин қайнатады, пайда болған қызыл түсті мыс оксидін тұнбаға түсіру үшін 2-3 мин колбаны бір жағына еңкейтіп қояды. Тұнба үстіндегі көк сұйықты Бунзен колбасына кигізілген Шота фильтрі арқылы өткізеді. Егер фильтр арқылы өте жай жүрсе, оны Камовский насосы арқылы тездетеді. Колбада және фильтрде қалған қызыл тұнбаны 3 рет ыстық дистилденген сумен жуады. Сөйтіп жуылған тұнбаны 5 мл Ғе₂(SО₄)₃ ерітіндісінде ерітіп, фильтр арқылы өткізеді. Фильтрдің өзін 2-3 рет Ғе₂(SО₄)₃ ерітіндісімен жуады. Алынған мыс оксидінің ерітіндісін 0,1 Н КМnО₄ ерітіндісімен титрлейді. Титрлеуге кеткен КМnО₄ мөлшерін 6,36-ға көбейтіп, кесте бойынша глюкоза мг мөлшерін табады (кесте).

Кесте

Глюкозаны Бертран әдісімен анықтау

1. 
   Аэробтық тыныс алу механизмі. Кребс циклі.
   
2. 
   Гликолиздің және аэробтық тыныс алудың энергетикалық тиімділігі.
   
3. 
   Көмірсу алмасуының реттелуі.
   
4. 
   Көмірсу алмасуының бұзылуынан болатын аурулар
   

№ 9 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

1. 
   Май
   
2. 
   Этанол
   
3. 
   5 %-ті иодтың спирттегі ерітіндісі
   
4. 
   1%-ті крахмал ерітіндісі
   
5. 
   Натрий гипосульфитінің 0,1 Н ерітіндісі (Nа₂S₂О₃)
   
6. 
   300 мл қақпақты колбалар – 2 дана
   
7. 
   Бюретка
   
8. 
   200 мл цилиндр
   
9. 
   10 мл пипеткалар – 2 дана
   
10. 
    Су моншасы
    
11. 
    Таразы
    

1. 
   300 мл колбада 0,10-0,12 г майды 10 мл этил спиртінде еріту үшін су моншасына салып қыздырады.2-ші колбаға тек 10 мл этанол құйып тәжірибені қатар жүргіземіз.
   
2. 
   2 колбаға да 5 мл 5%-ті иодтың спирттегі ерітіндісімен 200 мл жылы су құйып, араластырады да, 5 мин колбаның аузын қақпақпен жауып қояды.
   
3. 
   2 колбадағы иодтың артық мөлшерін 0,1 Нгипосульфит ерітіндісімен титрлейді. Индикатор ретінде 10-12 тамшы 1 %-ті крахмал ерітіндісін пайдаланылады. Титрлецді ерітіндінің көк түсі жойылғанша дейін жүргізеді.
   
4. 
   Майдағы иод санын мына формуламен анықтайды:
   

х – майдағы иод саны;

а – жайдақ тәжірибеге (майсыз) кеткен гипосульфит мөлшері;

в – маймен жүргізілген тәжірибеге кеткен гипосульфит мөлшері;

с – майдың салмағы;

0,0127 – 1 мл 0,1 н гипосульфит ерітіндісіне сәйкес иод мөлшері.

1. 
   Липидтердің жалпы сипаттамасы.
   
2. 
   Липидтердіңасқорыту жолындағы өзгерістері және олардың сіңірілуі. Липидтердің қорытылуы.
   
3. 
   Майлардың ішекте қорытылуы.
   
4. 
   Стероидтардың қорытылуы.
   
5. 
   Фосфатидтердің қорытылуы.
   
6. 
   Липидтердің аралық алмасуы.
   
7. 
   Фосфатидтердің өзгерісі.
   
8. 
   Стеридтер мен стериндердің биохимиялық өзгерісі.
   
9. 
   Стеридтер мен стериндердің биохимиялық өзгерісі.
   

№ 10 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

А) Белоктарды тұнбаға түсіру реакциялары

болып бөлінеді.қайтымды реакциялар кезінде тұнбаға түскен белоктың молекуласы аса үлкен өзгеріске ұшырамайды,сондықтан пайда болған белок тұнбасын бастапқы еріткішке қайта

ерітуге болады. Қайтымсыз реакция кезінде тұнбаға түзілген белоктың

конформациясы өзгеріп,ерімейтін күйге көшеді. Бұл процесс

денатурация деп аталады.

1-жұмыстың барысы

А. Бастапқы қалпына келетін тұнбаға түсіру /қайтымды реакциялар/

пробиркадағы 1 мл белок ерітіндісіне сол көлемде күкірт қышқыл аммонийдің қаныққан ерітіндісін құяды. пробиркадағы қоспаны шайқап араластырғанда, белок тұнбаға түседі. пайда болған тұнбаға сондай мөлшерлі дистилденген су қосса тұнба қайтадан еріп кетеді.

Пробирканы сәл еңкейтіп ондағы 1 мл белок ерітіндісіне 1 мл концентрлі азот қышқылын қосады. Азот қышқылы белокпен араласпайтындай етіп құю қажет. Екі ерітіндінің шекарасында жіңішке сақина секілді ақ түсті тұнба пайда болады.

1. 
   Пробиркалар
   
2. 
   Су моншасы немесе спиртовкалар
   
3. 
   20%-і NaОН ерітіндісі
   
4. 
   30%-і NaОН ерітіндісі
   
5. 
   1%-і күкірт қышқыл мыс тұзы /CuSО₄ /
   
6. 
   Концентрлі азот қышқылы /НNО₃ /
   
7. 
   5%-і сірке қышқылы
   
8. 
   0,5%-і нигидриннің судағы ерітіндісі
   

1. 
   Биурет реакциясы.бұл реакцияны белоктағы пептид байланысын анықтауға жүргізіледі.
   

2. 
   Ксантопротеин реакциясы. Бұл реакция арқылы белоктың құрамында ароматты амин қышқылдары – тирозин,триптофан және финилаланиннің барын анықтайды.
   

3. 
   Фол реакциясы. Бұл реакция құрамында күкірті бар амин қышқылдары тән. 5 тамшы белок ерітіндісіне 5 тамшы 30%-і натрий гидроксид және 5%-і сірке қышқыл қоғасын ерітіндісін құяды. Қоспаны 2 мин қайнатқанда қара қоңыр түсті тұнба түседі.
   

4. 
   Нингидрин реакциясы. 5-6тамшы белок ерітіндісіне 5 тамшы 0,5%-і нингидриннің судағы ерітінідісін құйып қайнатуға дейін жеткізеді. Қоспа алдымен қызғылт түске одан соң күлгін түске боялады.
   

1,2,3,4-жұмыстарды жасап болған соң кестені толтырыңыз.

Өз бетімен дайындалуға арналған сұрақтар

1. 
   Белоктардың жалпы сипаттамасы, негізгі атқаратын қызметтері.
   
2. 
   Белоктардың физикалық,химиялық және биологиялық қасиеттері.
   
3. 
   Белоктарды бөлі және тазалау әдістері.
   

№ 11 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

Пенициллин флаконына 0,5 мл буфер, рН – 10,2 және 1 мл КОН құйып, аузын таяқшалы шлифтелген тығынмен жабады, шлифтелген таяқша алдын ала 1 н Н₂SО₄ертіндісіне батырылды.

Флаконды ротордың тегісіне орналастырып 60 мин айналдырады. Уақыт өткен соң, тығынды ашып, таяқшаның ұшын 5 мл сұйытылған Несслер реактивімен жуады ( 1 мл Несслер реактиві + 5 мл бидистилденген су).

Алынған ерітінді 420 нм толқын ұзындығында фотометрленеді. Салыстырма ерітінді ретінде екінші кюветанға су құяды. Калибрлеу түзуі бойынша аммиактың қандағы мг % мөлшерін табады.

1. 
   Азоттың тепе-теңдік, оның түрлері.
   
2. 
   Белоктардың биологиялық бағалылығы.
   
3. 
   Белоктардың асқорыту жолдарындағы өзгерістері.
   
4. 
   Күйіс қайыратын малдағы азоттық заттардың алмасу ерекшеліктері.
   
5. 
   Тоқ ішекте өтетін процестер.
   
6. 
   Белоктардың сіңірілуі.
   
7. 
   Белоктардың аралық алмасуы.
   
8. 
   Амин қышқылдардың ыдырау жолдары ( дезаминдену, трансаминдену, декарбоксильдену).
   
9. 
   Аммиакты зиянсыздандыру жролдары.
   

№ 12 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

1. 
   Аммоний щавелқышқылы
   
2. 
   0,01 Н КМnО₄ ерітіндісі
   
3. 
   Ұйыған қан
   
4. 
   2% аммиактың сулы ерітіндісі
   
5. 
   Центрифуга 1500 айн/мин
   
6. 
   Пипеткалар, өлшегіш цилиндр
   
7. 
   Микробюретка/2мл/
   

1. 
   Центрифуга пробиркаларына 2 мл дист.су құйып, 2 мл ұйыған қанды қосады, 1 мл щавелқышқылды аммоний, араластырып 15 мин қалдырады. Қасына бақылау тәжірибесін жасайды, қан орнына дист. су құяды. Пробикаларды 5 мин центрифуга қояды, 1500 айн/мин. Ұйыған қан құйылған пробиркада тұңба түзіледі. Сұйықтықты пробиркадан құйып алады. Пробиркаға 4 мл 2% аммиактың сулы ерітіндісін құйып, араластырып қайтадан цетрифугаға қояды. Аммиакпен тәжірбиені үш рет қайталайды. Екі пробикағада 2 мл 1н күкірт қышқылын құйып қайнаған ыстық суға 2 мин қояды. Ыстық ерітіндіні 0,01 н КМnО₄ ерітіндісімен титрлейді. Жоғалмайтын күлгін түс болғанша.
   
2. 
   Кальций мөлшерін формула бойынша есептейді:
   

а= КМnО₄ ерітіндісімен қанды титрлеуге кеткен мөлшері

б= КМnО₄ ерітіндісімен бақылауға алынған ерітіндіні титрлеуге кеткен мөлшері
Өз бетімен дайындалуға арналған сұрақтар:

1.Бұлшықеттегі судың мөлшері, физиологиялық ролі және алмасуы.

2.Сулы алмасудың патологясы және регуляциясы.

3.Макро, микроэлементтердің биологиялық ролі

4.Минералды заттардың зат алмасумен байланысы.

№ 13 ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ

- Полипептидтер мен амин қышқылдары;

- Пурин және пиримидин негіздері;

-Көмірсулар /рибоза және дезоксирибоза/;

- Фосфор қышқылы.

Гидролизат құрамындағы заттарды сапалық реакциялармен ашады.

100мл колбаға 0,5 г ашытқы салып, 20 мл 5 %H₂SО₄ ерітіндісін құяды. Колбаның аузын шыны түтікшемен жалғасқан тығынмен жауып, 45 мин плиткада қайнатады. Колбадағы сұйық суығаннан кейін, оны сүзеді. Сүзіндімен мына реакцияларды жүргізеді:

1. 
   1мл гидролизатқа сілтілік ортаға дейін /лакмус арқылы анықтайды/ 10% NaОН ерітіндісін және бірнеше тамшы CuSO₄ қосады. Ерітіндінің көкшіл-күлгін түске бояулы полипептидтерге байланысты.
   
2. 
   Пурин негіздерін анықтау. 0,5 мл гидролизатқа 3-4 тамшы аммиак ерітіндісі мен 5-6тамшы 2% AgNО₃ қосады. Пурин негіздерінің бар екенін қоспада біраз уақыт тұрғаннан кейін бозғылт түсті тұнба түсуі көрсетеді.
   
3. 
   Көмірсуларды анықтау. 1мл гидролизатқа 8-10тамшы Фелинг сұйығын құйып қайнағанға дейін қыздырады. Көмірсулар – альдозалардың бар екенін қызыл түсті мыс оксидінің тұнбаға түсуі көрсетеді.
   
4. 
   Молибден тәжірибесімен фосфор қышқылын анықтау. 5 тамшы гиролизатқа 10 тамшы молибден реактивін қосып қайнатқанда фосфор – молибден аммонийінің түсті тұнбасы пайда болады.
   

1. 
   Күрделі белоктардың /хромопротеидтер, глюкопротеидтер, липопротеидтер, фосфопротеидтер/ мінездемесі.
   
2. 
   Нуклеопротеидтер, олардың құрамы және құрылысы.
   
3. 
   Нуклеин қышқылдарының /ДНК,РНК/құрамы және құралысы.
   
4. 
   РНК-ның түрлері
   
5. 
   ДНК мен РНК –ның айырмашылығы
   

5 ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ИНТЕРНЕТ-РЕСУРСТАР

5.1 Негізгі әдебиет

5.1.1 Қайырханов Қ.К. Жануарлар биохимиясы.- Семей: 2014.-240 б.

5.1.2 Сейітов Қ.С. Биологиялық химия.-Алматы: «Қайнар» университеті, 1992.-384 б.

5.1.3 Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и рисунках. –Алматы: Ғылым, 2001.-285 с.

5.1.4 Кайрханов К.К. Методические указания к лабораторным занятиям по биохимии /издание третье, переработанное и дополненное/ Семипалатинск, ЦНТИ, 2003.

5.2 Қосымша әдебиеттер

5.2.1 Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф., Биохимия.-Москва: 2000.-520 с.

5.2.2 Строев Е.А. Биологическая химия. -М.: 1986.-480 с.

жүктеу 431 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: