3 практические занятия

Семей 2016

Құрастырушы ___________ «29» 06 2016 ж.

Б.С.Гайсина, химия магистрі, «Химия және химиялық технологиялар» кафедрасының аға оқытушысы
Әдістемелік нұсқаулық «Жануарлар биохимиясы» пәнінен 5В120100 – «Ветеринариялық медицина», 5В120200-"Ветеринариялық санитария" мамандықтарына зертханалық жұмыстар жүргізуге арналған.

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1 «Химия және химиялық технологиялар» кафедрасының отырысында

«29» 06 2016 ж. № 14.

2.2 Әдістемелік нұсқаулық инженер-технологиялық факультетінің оқу-әдістемелік бюросы отырысында қарастырылып оқу үрдісінде қолдануға ұсынылды.

0. 
   МАЗМҰНЫ
   
1. 
   
   

0. 
   КІРІСПЕ
   

Биохимия – тіршіліктің молекула негізі жөніндегі ғылым. Ол тірі организмнің химиялық құрамын,тірі материяда болатын химиялық реакцияларды, тірі организмдегі заттардың биологиялық функциямен молекуларлық құрамымен өзара байланысын зерттейді. Биохимия тірі организмде өтетін процесстерін терең түсіну үшін негізі ғылым болады.

Пәнді оқыту мақсаты: Білім алушылардың «Биохимия» курсының тіршіліктің молекулалық негізін, биологиялық заттардың құрамын, құрылысын, қасиеттерін, осы заттардың тіршіліктің әрекеті бойынша реакцияларын оқып білу болып табылады.

Пәнді оқытудың негізгі міндеті: Биохимия пәнін оқып–білудің негізгі міндеті - білім алушылар биологиялық маңызды заттардың негізгі кластарын, осы заттардың құрамын, құрылысын, қасиеттерін, организмде атқаратын биологиялық қызметтерін, әсерінің механизмдері; тіршілік процестерінде биологиялық заттардың өзгеруін, әрекеттесуін, зат алмасуының негізгі жолдарын, негізгі биохимиялық жүйелерінің және химиялық реакцияларын оқып білу керек; биологиялық заттардың құрамын, құрылысын, қасиеттерін зерттеу үшін практикалы дағды алу керек;

Оқыту нәтижелері:

Оқып-білудің нәтижесінде білім алушылар мыналарды:

- тірі ағзаның химиялық құрамын, жоғары молекулалы белоктар, көмірсулар, майлар және нуклеин қышқылдарының құрылысын және физико-химиялық қасиеттерін, сол сияқты биологиялық активті заттар – витаминдер, ферменттер және гормондардың әсер ету механизмдерін білуі;

-тірі ағзадағы зат алмасу және энергия алмасу туралы білімді меңгеруі;

- тірі ағзадағы зат алмасудың катаболизм және анаболизм реакцияларын игеруі;

- қоректік заттарға және биологиялық активті заттарға биохимиялық әдістермен зерттеулер істей алуы;

-Белок биосинтезінің негізгі этаптарын түсінуі керек.

Зертханалық сабақтар: білім алушы зертханалық сабақтарға зертханалық жұмыстың конспектісі болып, жұмысты орындау барысын және жұмыстың теориялық негіздемесін білген жағдайда ғана жіберіледі. Білім алушы зертханалық жұмыстарды және эксперименттің нәтижелерін өңдеуді өзбетінше орындайды, дайын нәтижелерді қолдануға тыйым салынады. Зертханада білім алушы халатпен жүруге міндетті және қауіпсіздік ережелерінің талаптарын сақтауы керек.

1. 
   Тәжірибеге қажетті ыдыстардың, реактивтердің, құрал- жабдықтардың тазалығын тексермей жұмыс бастамайды.
   
2. 
   Тәжірибені жасағанда оқулықта (әдістемелік құралда) көрсетілген жұмыс ретін сақтап, жұмысқа қажетті заттардың дәл мөлшерін алуы тиіс.
   
3. 
   Тәжірибе кезінде зертханада орынсыз қозғалыс жасап, сыртқы киіммен тұруға болмайды.
   
4. 
   Жанғыш және қауіпті заттармен жұмыс жасағанда сақтық шараларын мұқият орындауы қажет.
   
5. 
   Тәжірибе кезінде байқалатын құбылыстарды зер салып бақылап, өзгерістерді арнаулы дәптерге жазып отыруы керек.
   
6. 
   Зертханада тамақ жеуге, темекі тартуға болмайды.
   
7. 
   Зертханалық жұмыс біткеннен кейін әрбір студент жұмыс орнын, қолданған ыдыстарды жуып, тазалауы қажет.
   
8. 
   Тез тұтанатын заттарды құйғанда немесе өлшегенде оларды оттан алыс ұстау қажет;
   
9. 
   Натрий, калий металдарымен жұмыс кезінде көзге қорғағыш көзілдірік кию қажет.
   
10. 
    Натрий, калий металдарын қолмен ұстауға, сулы орынға немесе қалдық заттар салынатын ыдысқа тастауға болмайды.
    
11. 
    Күкірт қышқылын сұйылту үшін күкірт қышқылын суға құяды. Қышқыл немесе сілті қосылған қоспаның аузын қолмен басып тұрып немесе ашып қойып, қатты шайқауға болмайды.
    

2.     Ыстықпен күйген жағдайда күйген жерге калий перманганатының (марганцовканың) концентрлі ерітіндісіне батырылған марлімен байлау керек немесе күйгенге қарсы маймен майлап қою керек. Егер перманганат ерітіндісі немесе май болмаса, күйген жерге натрий гидрокорбонат (ас содасын) сеуіп, салқын суға батырылған марлімен байлау керек.

3.     Қышқылмен немесе сілтімен бет, қол, аяқ күйген жағдайда әуелі тез кран суымен 5 минуттай жуу керек, сосын қышқылмен күйген кезде ас содасының 2% ерітінсімен немесе нашатырь спиртінің әлсіз ерітіндісімен жуу керек;

    Сілтімен күйген жағдайда сірке қышқылының немесе лимон қышқылының 1% ерітіндімен жуу керек. Сонан кейін екі жағдайда да спиртке батырылған марлімен байлау керек.

    Көзге қышқыл немесе сілті тиген жағдайда әуелі крандағы судың көп мөлшерімен көзді жуу керек, сонан кейін көзге өышқыл тиген жағдайда ас содасының әлсіз ерітіндісімен жуу керек.

   Сілті тиген кезде бор қышқылының 1% ертіндісімен жуу керек. Бірінші көмек көрсетіп болған соң жақын жердегі медпунктке немесе поликлиникаға апару керек.

   Әр жұмысты жүргізер алдында оқытушы орындалатын жұмыстың ерекшелігіне көңіл аударып, қауіпсіздік техника  ережелерін қайталап,  сол жұмыста кездесетін қауіпті кезеңдерді атап, оқушыларды ескерту керек.

 Лабораторияда бірінші көмек көрсетуге қажет қобдишадағы дәрі-дәрмектер

2.     Ылғал жұтқыш мақта;

3.     Лейкопластырь;

4.     Иодтың 3%-ті спирттегі ерітіндісі;

5.     Ұзындығы 40-50см резинка түтігі(жгут);

6.     Көз жуу үшін шыны тостағанша;

7.     Пипетка;

8.     Пинцет;

9.     Дәрі ішуге қажет өлшеуіш стакан          (мензурка);

10.    Калий перманганатының 2%-ті ерітіндісі;

11.  Натрий гидрокарбонатының (ас содасының) 1% ерітіндісі;

12.  Сірке қышқылының 1%-ті ерітіндісі;

13.    Бор қышқылының 2%-ті ерітіндісі;

14.  Глицерин;

15.   Вазелин;

16.   Сульфидин эмульсиясы;

17.   Вишневский майы;

18.   Эфирвалериан;

19.   Нашатырь спиртінің 10%-ті ерітіндісі;

20. Этил спирті.

Зертханалық жұмысқа дайындалғанда жұмыстың әдістемелік нұсқауларын алдымен оқып алып, одан кейін дәптердің таза бетіне өткен шақта (мысалы: алдық, құйдық, көрдік), бақылағандар мен қорытынды жазуға орын қалтырып, таза түрде жазып алу керек. Орындалған жұмыстардың есебін жеке парақтарға немесе қарындашпен жазуға болмайды.

Есептің жоспары:

1. Жұмысты орындау күні;

2. Жұмыстың нөмірі, атауы, мақсаты;

3. Тәжірибенің нөмірі, атауы;

4. Аспаптың (қолданылса) сүреті немесе схемасы;

5. Тәжірибе қандай жағдайда орындалғаны, тәжірибе кезінде қандай өзгерістер байқалғаны;

6. Орындалған реакциялардың теңдеулері;

7. Тәжірибенің сандық өзгерістерін жазу, қажет болса кестелерді толтыру;

8. Есептеулер және анализ нәтижелерін статистикалық өңдеу;

9. Қорытынды және есептеулердің нәтижесі;

10. Оқытушыға есеп беру: зертханалық жұмыс бойынша сұрақтарға жауап беріп, жұмыстың есебін тексерту.

Жұмысты орындаған кезде қателер жіберілсе, тәжірибені қайталау керек.



















Лиофильді зольдерді, жоғарғы молекулалық қосылыстарды өздеріне сәйкес еріткіштерде еріту арқылы алады, ақ затты- белокты суда, каучукты бензолда, целлюлозаны эфирде және т.с.с. Бұл заттардың арасында суда еритін зольдердің – гидрофильдінің маңызы зор, мысалы ақ зат – белок , крахмал, глюкоген және басқалар. Лиофильді зольдер жоғарғы молекулалық қосылыстардың ерітіндісі болғандықтан , лиофобты зольдерден гөрі тұрақты болады және мұның нәтижесінде олар өте жоғарғы концентрациялы ерітінді құрап, жоғарғы тұтқырлық және осмостық қысым көрсетеді. Лиофильді ерітінділердің концентрациясы артқан сайын, олар қоюлана келіп, сірленеді де іркілденіп гельге ауысады. Бұл құбылыс кері де жүре алады.