§ 59. ҚОЛМЕН ДӘНЕКЕРЛЕЙТІН ЭЛЕКТР ДӘНЕКЕРЛЕУШІ

6-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылымын; титан қорытпалардың түрлерін, олардың дәнекерлік және механикалық қасиеттерін; тот басудың түрлері мен оны тудыратын факторларды; дәнекерленетін бұйымдардың арнайы сынама әдістері мен әрбірінің қызметі; бақыланатын атмосфералы камераның тартып шығаратын жүйесінің тәсімдерін; дәнекер жалғаманы термиялық өңдеудің негізгі түрлерін; дәнекер жіктері металлография негіздері.

Жұмыс үлгілері

1. Жүк көтергіштігі 30 тонналық көпір крандарының аралық арқалықтары – дәнекерлеу.

2. Мартен цехтары, металлургиялық кәсіпорындардың бункерлік және түсіретін эстакадалары құрылымдары жұмыс алаңдарының арқалықтары, жұмыстың ауыр режиміндегі крандардың кран астындағы арқалықтары, жүретін экскаваторлардың бұрмалары – дәнекерлеу.

3. Қысымы 4,0 МПа (38,7 атм.) жоғары қазандықтардың барабандары – дәнекерлеу.

4. Көлемі 5000 куб.м. және одан жоғары мұнай өнімдеріне арналған газгольдерлер мен резервуарлар - монтаждау кезінде дәнекерлеу.

5. Магистральді газ-мұнай өнімі құбыржолдары – монтаждау кезінде дәнекерлеу.

6. Сферикалық және тамшы тәріздес сыйымдылықтар мен жабындар – дәнекерлеу.

7. Вакуумды және криогенді сыйымдылықтар, қалпақтары, сфералар мен құбыржолдар – дәнекерлеу.

8. Бұрғылау құбырлары мен муфталарының құлыптары – екі жақты дәнекерлеу.

9. Газқұбыр компрессорларының, бу турбиналарының, қуатты ауа үрлегіштерді жұмысшы дөңгелектері – қалақтар мен күректерді дәнекерлеу.

10. Аммиак синтезінің колонналары – дәнекерлеу.

11. Жеңіл алюминий-магний қорытпаларынан жасалған құрылымдар – дәнекерлеу.

12. ЛЭП радиомачталарының, телебашняларының және тіректерінің құрылымдары – монтаждау кезінде дәнекерлеу.

13. Бу турбиналарының қораптары – раковиналарды дәнекерлеу және балқыту.

14. Сутекті және сутекті-сумен салқындататын ірі құбыргенераторлары статорларының корпустары – дәнекерлеу.

15. Ауыр дизельді қозғалтқыштар мен сығымдағыштардың корпустары – дәнекерлеу.

16. Бу кемелік қазандықтар – түптерін дәнекерлеу, маңызды жіктерін бір жақты жапсарлас жікпен дәнекерлеу.

17. Бұрғылау қашауларының табандары мен қалқандары, бұрғылау бу өткізгіштері – дәнекерлеу.

18. Мұнай және газ құбырлары – жарылған жерлерді жөндеген кезде дәнекерлеу.

19. Мұнай және газ скважиналары және пішін енгізу скважиналары құбыржолдарын орап байлау – дәнекерлеу.

20. Екі қабатты болаттан және басқа да биметалдан жасалған резервуарлар мен құрылымдар – дәнекерлеу.

21. Алмалы-салмалы нысандағы темір бетон құрылымдары арматураларының өзекшелері – бұлаулау тәсілімен дәнекерлеу.

22. Металл және темір металл көпірлердің аралық құрылымдары – дәнекерлеу.

23. Қысымы 4,0 МПа-дан жоғары бу қазандықтарының құбырлық элементтері (38,7 атм.) – дәнекерлеу.

24. Қысымды құбыржолдар; гидроэлектр станциялардағы турбинаның спиральді камералары мен жұмыс дөңгелектері камералары – дәнекерлеу.

25. Орташа, жоғары қысымда газбен жабдықтау сыртқы желілерінің құбыржолдары – монтаждау кезінде дәнекерлеу.

26. І және ІІ санаттағы технологиялық құбыржолдар, І және ІІ санаттағы бу мен су құбыржолдары – дәнекерлеу.

ЭЛЕКТР ДОҒАЛЫҚ ДӘНЕКЕРЛЕУ

1. Сынамалы қысымы 20,0 МПа-дан жоғары (200 кгс/кв.см. жоғары) арнайы болаттан жасалған жылу алмастыру аппараттары мен басқа да ыдыстар - дәнекерлеу.

2. ПЦ бракеттері көмкермеге дәнекерлеу.

3. Қоспаланған болаттан жасалған қылталар - 4,0 МПа (40 кгс/кв.см. жоғары) қысымдағы герметикалық жапсармен дәнекерлеу.

4. Төсеммен қоршалған кіру люктерінің есіктері мен жағалары – дәнекерлеу.

5. Ауа қысымы 40,0 МПа (400 кгс/кв.см.) буферлік сыйымдықтар - дәнекерлеу.

6. Блокты гидравликалық сынауға арналған тығындар – дәнекерлеу.

7. Қысымы 4,0 МПа (40 кгс/кв.см. жоғары) жоғары көміртекті және төмен қоспаланған болаттан жасалған коллекторлар, камералар, құбырлар, баллондар, цистерналар, резервуарлар - дәнекерлеу.

8. Жүзетін бұрғылау құрылымының тіреу бағаналары – монтаждау кезінде дәнекерлеу.

9. Жоғары төзімді арнайы болаттан жасалған құрылымдар – ОК монтаждау жіктерін тігінен және төбеде дәнекерлеу.

10. Кабельді қораптар - қысымы 4,0 МПа (40 кгс/кв.см. жоғары) жоғары сынамада дәнекерлеу.

11. Ультрадыбыстық немесе гаммаграфиялық бақылауға жататын 100% жапсарлас жіктердің корпустық құрылымдары мен тораптары – дәнекерлеу.

12. Арнайы жасалған бактардың корпустары (түбіндегі төсем, көлденең қоршаулар, шатыры) – дәнекерлеу.

13. ТА жаппалары мен құбырларының корпустары – 21 басыл. негізгі корпусқа дәнекерлеу.

14. Жоғары төзімді болаттан жасалған алмалы-салмалы корпустың жаймалары – гидравликалық сынамадан кейін дәнекерлеу.

15. Корпус аралықтары, коминг алаңшалар, ТА және дейдвудты құбырлар – дәнекерлеу және түзету.

16. Мортирлер, қылталары, бұрамалары, орындықтар, стакандар және өзгелер – дәнекерлеу және жапсыру.

17. Ішкі төзімді цистерналарды, рецессорларды, қоршауларды және кірмейтін аралық жаймаларын (стрингерлерді) қаптау - өз араларында дәнекерлеу және жапсыру.

18. Контейнерлерді қаптау және шпангоуттары – дәнекерлеу.

19. Құтқару құрылғыларын қаптау және шпангоуттар, сондай-ақ соларға дәнекерленетін комингстер, штокты құрылғылар – дәнекерлеу және жабыстыру.

20. Сыртқы төзімді цистерналар мен қоршауларды қаптау – дәнекерлеу және жабыстыру.

21. ОК, ПР қаптау – жіктері мен паздарын дәнекерлеу.

22. Жүк көтергіштігі 30 т-дан жоғары аралық крандардың сырты, траверстері, арқалықтары – дәнекерлеу.

23. ОК корпус аралық байланыстардың және теңдей төзімді құрылымдардың жаймалары мен жиынтығы – ОК-ға дәнекерлеу және жабыстыру.

24. Тірке платформалар мен кіргізбейтін қоршаулардың жаймалары мен жиынтықтары – дәнекерлеу және жабыстыру.

25. Шельф жаймалары мен ұшы төзімді қоршаулардың жиынтықтары – дәнекерлеу және жабыстыру.

26. Толықтай сыртқы борт қысымымен жұмыс істейтін өзге де капсулалар, камералар, гондолдар және т.б. – дәнекерлеу.

27. ПТУ рамасының қаттылық қабырғалары мен жақтары, негізгі тетіктердің тұғырлары – дәнекерлеу және жабыстыру.

28. 21 басыл. негізгі корпустың алмалы-салмалы жаймалары мен бітеулері – дәнекерлеу.

29. Қоршау ұштары жиынтығының кесіктері, сыртқы және ішкі цистерналар – ОК және ПЦ қаптамаларына дәнекерлеу.

30. Жұмыс қысымы 40,0 МПа (400 кгс/кв.см.) қысымдағы және одан жоғары жүзетін бұрғылау құрылғыларындағы құбыржолдар – дәнекерлеу.

31. Негізгі және қосалқы бу құбыржолдары – 4,0 МПа-дан жоғары қысымдағы (40 кгс/кв.см. жоғары) арматура мен тарамдарды дәнекерлеу.

32. Құбыржолдар – рентгенографирлеумен жіктерінің сапасын бақылай отырып қол жетімсіз жерлерді дәнекерлеу.

33. Қысымы 20,0 МПа-дан жоғары (200 кгс/кв.см. жоғары) биметалл құбыржолдар – фланецтерді түзету және дәнекерлеу.

34. Сынамалы қысымы 4,0 МПа-дан жоғары (40 кгс/кв.см. жоғары) қазандық құбырлары, тұрақты қысымы 2,5 МПа-дан жоғары (25 кгс/кв.см. жоғары) бұралатын жапсарлар - дәнекерлеу.

35. Дәнекер жіктері – айнаны пайдалана отырып қол жетпейтін жерлерді дәнекерлеу.

ҚОРҒАУ ГАЗДАРЫМЕН ДӘНЕКЕРЛЕУ

1. 4,0 МПа-дан жоғары (40 кгс/кв.см. жоғары) гидравликалық қысыммен алюминий және мыс қорытпаларынан жасалған жылу алмастыратын аппараттар – дәнекерлеу.

2. Қалайылы қола және кремнийлі латуньнен жасалған арматура - 4,0 МПа ( 40 кгс/кв.см. жоғары) қысымда ақаулықтарын дәнекерлеу.

3. 4,0 МПа-дан жоғары (40 кгс/кв.см. жоғары) қысымда титан қорытпалары мен тотқа төзімді болаттан жасалған баллондар - дәнекерлеу.

4. 20,0 МПа-дан жоғары (200 кгс/кв.см. жоғары) қысымда арнайы қорытпалар мен болаттан жасалған иллюминаторлар - корпусқа алдын-ала дәнекерлеп жабыстыру.

5. Түсті металдан жасалған қалпақтар, ернеушелер, корпустар, қақпақтар, құбырлар - 4,0 МПа 9-дан жоғары (40 кгс/кв.см. жоғары) қысымда сынамалап дәнекерлеу.

6. 20,0 МПа-дан жоғары (200 кгс/кв.см. жоғары) қысымда жұмыс істейтін қорытпалар мен тотқа төзімді болаттан жасалған құрылымдар – дәнекерлеу.

7. 5,0 МПа-дан жоғары (50 кгс/кв.см. жоғары) қысымда рентгеногаммографияға, гидро- және пневмосынамаға ұшырайтын қалыңдығы 2 мм-ге дейінгі тотқа төзімді болаттан жасалған арнайы құрылымдар – дәнекерлеу.

8. Тотқа төзімді болаттан жасалған контейнерлер, корпустар - 5,0 МПа-дан жоғары (50 кгс/кв.см. жоғары) қысымда сынамалап дәнекерлеу.

9. Тотқа төзімді болаттан жасалған келте құбырлар – бұрылмайтын жіктерді дәнекерлеу.

10. Арнайы болаттан және қорытпалардан жасалған монтажды корпустың жапсарлары – қол жетпейтін жерлерін дәнекерлеу.

11. 4,0 МПа–дан жоғары (40 кгс/кв.см. жоғары) қысымдағы жүйелерде мыс-никель, мыс, алюминий, титан қорытпалардан, тотқа төзімді болаттан жасалған құбырлардың жапсарлары - дәнекерлеу, арматураны жабыстыру.

12. 5,0 МПа –дан жоғары қысымдағы (50 кгс/кв.см. жоғары) тотқа төзімді болаттан жасалған құбыржолдар - айнаны пайдаланып қол жетпейтін жерлерді дәнекерлеу.

«ҚАЗАНДЫҚ, СУЫҚТАЙ ҚАЛЫПТАУ, СЫМ ТАРТУ

ЖӘНЕ СЫҒУ ЖҰМЫСТАРЫ» бөлімі
§ 1. СУЫҚТАЙ ТҮСІРУ АВТОМАТТАРЫНЫҢ АВТОМАТШЫСЫ

2-разряд

Білуге тиіс: суықтай түсіру, гайка кесу және шеге жасайтын автоматтардың құрылымы және оларды пайдалану ережесі; қарапайым бақылау-өлшеу аспаптарының және қолданылатын айлабұйымдардың қызметі мен қолдану ережесі; өңделетін материалдардың атауы мен таңбалары; сызбалар мен калибрлердегі квалитеттердің белгіленуі және кедір-бұдырлық параметрлері.

§ 2. СУЫҚТАЙ ТҮСІРУ АВТОМАТТАРЫНЫҢ АВТОМАТШЫСЫ

3-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін автомат тетіктерінің құрылымы мен қызметі және олардың кинематикалық тәсімдері; әмбебап және арнайы айлабұйымдардың, бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі мен қолдану ережесі; кедір-бұдырлықтың шегі және отырғызу, квалитеттер және параметрлер туралы түсініктер.

§ 3. СУЫҚТАЙ ТҮСІРУ АВТОМАТТАРЫНЫҢ АВТОМАТШЫСЫ

4-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін автоматтардың құрылымы; дайындалатын бөлшектерге қойылатын техникалық талаптар; қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы, кедір-бұдырлықтың шектері және отырғызу, квалитеттері мен параметрлері; өңделетін металдар мен материалдардың механикалық қасиеттері.

§ 4. СУЫҚТАЙ ТҮСІРУ АВТОМАТТАРЫНЫҢ АВТОМАТШЫСЫ

5-разряд

Білуге тиіс: түрлі үлгідегі автоматтардың құрылымы, кинематикалық тәсімі мен баптау тәсілдері; күрделі бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі және пайдалану шарттары, әмбебап және арнайы айлабұйымдардың құрылымдары; кедір-бұдырлықтың шекті және отырғызу, квалитеттер мен параметрлер жүйесін.

2-разряд

Білуге тиіс: бір үлгідегі біліктер мен сығымдағыштардың құрылымы мен жұмыс қағидаты, біліктеу және ию кезіндегі жұмыс тәсілдері мен операцияларының кезектілігі; бөлшектерді біліктегіштерде және сығымдағыштарда өңдеу кезінде бекіту тәсілі; металдың ыстықтай және суықтай біліктеу және ию кезіндегі бұзылуы; суықтай және ыстықтай біліктеуге арналған әдіптер; арнайы айлабұйымдар мен аспаптардың құрылымы; ыстықтай біліктеу үшін металдың қызу деңгейі; ілмектеу жұмыстары ережесі.

Жұмыс үлгілері

1. Тізбек буындары – біліктеу.

2. Жолақты, төрбұрышты немесе бұрыш болаттан жасалған сақиналар – қолмен жеткізе отырып ию.

3. Ернеушелерге арналған жаймалар – дәнекерлегенде жиектерін біліктерде жеткізе отырып ию.

4. Түтін камераларының жаймалары – біліктегіштерде ию.

5. Жайпақ металдан жасалған диаметрі 1500 мм-ге дейінгі цилиндрлі ернеушелер – біліктеу.

6. Коникалық келте құбырлар – біліктеу.

7. Құбыржолдар мен түтін құбырлары – біліктеу және түзету.

§ 6. БІЛІКТЕУШІ

3-разряд

Білуге тиіс: түрлі үлгідегі біліктер мен сығымдағыштардың құрылымы, жұмыс істеу қағидаты мен баптау ережесі; жайпақ металдың қалыңдығына, радиусының иілгіштігіне және болаттың маркасына қарай біліктерді реттеу тәсілдері; бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі мен пайдалану шарттары; біліктеу және ию кезінде металдың бұзылуына әсер ететін металдардың механикалық қасиеті; июге және біліктеуге арналған түрлі қалыптардың, айлабұйымдардың және төсемдердің құрылымдары.

Жұмыс үлгілері

1. Дәнекер барабандар – ыстықтай және суықтай түзету және біліктеу.

2. Ыдыс бұйымдарының корпустары мен жартылай корпустары дайындамалары – біліктеу және пакетпен ию.

3. Қопсытқыш тістері – қалыптап біліктеу.

4. Металл шаруашылық бұйымдары – корпустар мен жартылай корпустарды пакетпен біліктеу және ию.

5. Конустар - қашауларды біліктеу.

6. Диаметрі 1500-ден жоғары 3000 мм-ге дейінгі жайпақ металдан жасалған цилиндрлі ернеушелер - біліктеу.

7. Бұрыштары үлкен коникалық металл құрылымдарға арналған келте құбырлар – ию.

8. Фонарьлар, ағысты түзеткіштер, радиаторлар, корпустар мен кронштейндер – біліктеу, ию.

9. Үлкен қалыңдықтағы жайпақ металдан жасалған цилиндрлер – ыстықтай және суықтай түзету және біліктеу.

§ 7. БІЛІКТЕУШІ

4-разряд

Білуге тиіс: біліктердің, сығымдағыштар мен көлденең біліктейтін машиналардың құрылымы, кинематикалық тәсімдері мен баптау ережесі; ыстықтай және суықтай біліктеу процесіндегі жайма металлдың қасиеттері; біліктеу жұмыстарына арналған техникалық шарттар мен мемлекеттік стандарттар; ыстық және суық күйінде июдің және біліктеу жолдары; көтергіш механизмдердің, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы; арнайы айлабұйымдардың құрылымы; аспапты бөлшектеу, құрастыру, реттеу ережесі; металлды қыздыру режимін.

Жұмыс үлгілері

1. Иінді біліктер – ию.

2. Болат кескіндерден жасалған сақиналар – біліктердің қабырғаларын ию.

3. Капсюльді бұйымдарға арналған металлды таспалар – дәлме-дәл биллетирлеу.

4. Сыртын қаптауға арналған жаймалар мен металл құрылымдар – ию.

5. Диаметрі 3000 м-ден жоғары цилиндрлі ернеушелер – жайма металлдан біліктеу.

6. Коникалық аралық келте құбырлар – шаблон бойынша ию.