2 К. С. Ж масова психология

28-сурет.  10  жасар баланыц ез вкесш салган 
cypeTi 
(вкес! трамвай дьщ кондукторы)
Ецбек операцияларын орындаудыц, математик альщ, 
физикалык есептердщ шешшанщ рационалдык жолын 
тапцызу, газетке мацала, очерк, ецпме жазуга дагдылан- 
дыру жумыстарыныц пайдасы зор. Олимпиадалар, бай- 
цаулар, турл1 спорттык жумыстар, одушылардыц сауык 
кештер1 киялдыц дамуына квмек бередь Жасесшр1мдер- 
дщ шыгармашылык арманы басым болады. 
TinTi 
бастау- 
ыш класс окушылары келешек маманы женшде арман- 
дай бастайды. BipaK жас балалардыц армандары туракты 
емес, жогары кластардыц армандауы туракты да байсал- 
дырак болып, к ун д елп т ерекетше эсер етш, алдындагы 
нысанага жетектейтш итермепп кушке айналды. Б1здщ 
ел жастары улы 
icTep 
туралы арман етед1. Олардыц арма­
ны ездершщ келепгегамен тыгыз  байланысты.  Жастар 
жалпы жер жуз1 ецбекш1лершщ кекейтеста мудделерш 
орындайтын, Отанымыздыц nruiiri yrniH белсенда каты- 
насатын азамат бол уды армандайды.
Суракгар  мен  тапсырмалар:
1.  Циял дегешм1з не?
2.  Адам емАршде киялдыц мацызы  кандай?
3. Циялдыц кандай турлер1 бар?
4.  Цайта жасау киялы дегешм1з не?
5. Шыгармашылык киял деп н е т  айтамыз?
6. Цайта жасау киялы мен шыгармашылык киялдыц айырма- 
шылыгы  кандай?
7. Циял процесшде жаца нврсеш жасау жолдарын калай туй- 
несщ?
8. Баланыц киялын дамыту жене калыптастырудыц жолдары.
243

1-тапсырма
Темендеп эдас-тасшдер  аркылы  бала  киялыныц цандай  тур- 
лерш дамытып, цалыптастыруга болады?
а) 
Мектеп жасына дешнй балалардыц ец сушки сабагы кезш- 
де, ездершщ далауы бойынша саздан ер турл1 бейне жасау тапсы- 
рылды.  BipaK тербиенй балалардыц жас ерекшелштерш жене 4- 
тоцсан  б а г д а р л а м ас ы н 
ecKepin, 
жем1с-жидектердо,  тагам дарды, 
жануарларды, ертеп кейшкерлерш  мусшдеудо усынады.
е) Оцушылар география сабагында карта бойынша сырттай сая- 
хат журпзеда. Мугал1м картадан кез келген жерд1 керсетсе, оцушы 
сол жердщ халдына, экономикасы мен шаруашылыгына, жердщ 
бет-бедер1 мен ес1мдш,  жануарлар дуниесше,  табигатына сипат- 
тама бередь
2-тапсырма
Темендей  тасшдердщ цайсысы  циялды дамытуга влдецайда 
тшмд1рек деп  есептейс1з?
6-сыныпта мынадай жумыстар жш журйзшедо: окыганын цай- 
талап айту; ез ойын шыгарып айту; вдеби шыгармалардагы басты 
ерекше унаган кешпкер тур алы шыгарма жазу; жазбаша тапсыр- 
ма беру;  оцылган  мвтшдер  бойынша сурак;  цою  немесе  жоспар
ДУРУ-
3-тапсырма
Циялга байланысты  мысалдар:
1)  Кырымда  "Су nepici”  деген  ескертк1ш  бар.  Мундай  бейне 
жэндштер дуниесшде кездеспейдь Оныц ep6ip Mymeci турл1 сала- 
дан турады. Кеудей -  вйел бейней, шашы -  су eciMfliri, цуйрыгы
— балык  сияцты.  Су пер1сшщ бейнес1 квппплшке белкуй нерсе- 
лерден курастырылып отыр. Оныц бейнесш жасауды киял деп атау 
дурыс па, елде ойлау нвтижеш деп атау дурыс па?
2) Болмыста "шайтан", "nepi",  "мыстан кем тр" кездеспеййш 
мэл1м. Солай болганмен осы бейнелер адамныц цандай ерекшелж- 
тер1нен алынган.
3) Haeipri ембебап танк, эмбебал ушац, шынжыр табанды трак­
тор,  ойлау (есептеу) машиналары,  жендштердщ кай турлершен, 
адамныц нендей ic-эрекеттёрше елштеп алынган?
4) Пер1штенщ болмыста болмайтынын 6ineTiH Деурен суретш 
салып,  ал пер1штенщ болатынына  сенетш Арман оныц бейнесш 
агаштан жонып отыр дел in.
Осы eKi  кзшшц эрекетшщ кайсысы  шыгармашылык  киялга, 
кайсысы кайтадан жасау циялына  жатады?
244

4-тапсырма
Рылымдагы  шыгармашылык;  киялга мысал  келт1р1щз?
Тест -“(Мзде 
к и я л бар ма?”
№
Сурактар
Не
Ж ок
1
Ci3fli бейнелеу eHepi кызьщтыра ма?
2
1
2
1шшдз ж ш  пыса ма?
1
2
3
Bip  тарихи  жагдайды  айтканда  мвнерлеп,  есерлеп 
айтасыз ба, взщ1здщ косарьщыз бола ма?
1
0
4
Ж умыста жене окуда белсендойз бе?
2
1
5
Жазганда алшак, жазасыз ба?
1
0
6
Кю нгенде сен улггсш щ   заддылыктарын басшылыкка 
аласыз ба, елде ез унатуьщызбен кишесхз бе?
2
1
7
Сабак немесе жиналыс устшде к,агаз бет1не oip т у р т  
заттардын сурётш сала беруда унатасыз ба?
0
1
8
Музыканы тыцдаганда сол еуенге байланысты бейнелер 
кезщ1зге елестей ме?
1
0
9
Узак; хат жазуды унатасыз ба?
2
1
10
Кейде турлЬтуста. туе керес!з бе?
2
1
11
Бурын болмаган, тек ецг1мелерден еётаген жерлерда 
ойыцызда немесе барып кергЬцз келе ме?
1
1
12
Кино кергенде жш жылайсыз ба?
1
0
Барлыгы:
5
8
Цорытынды:
14' 17 упай -  ец бай киял, егер оны ешрде колдана бьлсе, улкен 
цуаныш алып келедо.
9-13 упай -  киялдауы орташа
5-8  упай -  нагыз реалист адамдар
Тест
1. Циял дегешшз не?
А )  
Сырткы дуние заттары мен кубылыстардыц адамдардыд ка- 
жеттерше карай сэйкес келу-келмеуш щ  нетижесшде пайда болып 
отыратын психикальщ процесс.
245

B) Сыртцы дуние заттары мен цубылыстарыныц субъективтш 
образдарын  дайтадан  жацгыртып,  ецдеп,  бейнелеуде кершетш, 
тек адамга гана твн психикалык процесс.
C) Адамдардыц мшез-К¥л Кын мецгере алу кабйгеть
2. киялдыц ец жогары сатыда турган 
Typi 
цалай аталады?
A ) Арман.
B) Шыгармашылык.
C) ]^айта жасау.
3. Орыс галымы К.Э.  Циолковскийдщ арманы?
A ) Рарышта ушу.
B) Кеме жасап шыгару.
C) Дуние жуз1н шарлау.
4. Циял нешеге белшед1?
A) 1.
B) 2.
C)3.
5.  К^ия л дьщ бутшдей пассивт1к туршщ шей
A ) Арман.
B) Туе керу.
C) Цайта жасау.
6. Цайта жасау киялы дегешлиз не?
A )  Суреттеп  жазганга немесе сызганга дарап  адамньщ ж еда- 
дал 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: