2 К. С. Ж масова психология

ep6ip адамга кажет. Психологияны зер салып зерттеген 
адамнын, цай-цайсысы болса да езш щ  к у п т  жене осал 
жацтарын кере бшед1, езш-ез1 тербиелеп, жаксы касиет- 
терш жетщгцруге, кемшшштерш жоюга мумкшдш ала­
ды. Психологияны уйренш бшу -  адамга ецбек жене оку 
1стершде тийзер кемеп мол. Ой-ерекетш жаксы тусшу- 
ге, еске сактауга, зешн аударуга жол ашып бередь Адам­
ныц психикалык eMipiH бейнелейтш едебиегп, тшдо, та- 
рихты жене баска когамдык гылымдарды зерттеп бшуде 
психологияныц мацызы зор{ Балалардыц психикалык 
ерекшелштерш бшмешнше, оларды ойдагыдай окытып 
тербиелеуге болмайды. Жалпы психологиямен катар пси- 
хологиялык гылымныц жеке салалары да болады. Муга- 
Л1мдер мен тербиешшер ушш, бала жене педагогикалык 
психологияны бшудщ мацызы зор. Педагогикалык пси­
хология оку-тербие жумысы процесшде балалардыц пси- 
хикасын зерттеумен шугылданады. Ол окушыларды ой­
дагыдай окытып тербиелеудац психикалык шарттарын 
зерттейдь
Психологияныц, ecipece, мугал1мдер ушш мацызы зор. 
Анатомия мен физиологияны женд1 бшмейтш дер1гердщ 
жумысы кандай перменйз болатын болса, психология­
ны бшмейтш мугаламнщ де окутербие саласындагы ецбе- 
ri нетижел1 болмайды. Осы жайды Украинаныц аса кер- 
нектапедагогы, психолог А.С. Макаренко (1888-1939 ж.ж.) 
б1зге талай рет ескерген болатын.  Рылыми-техникалык 
прогресс ел1м1зде осы гылымныц удайы дамуына ерек­
ше  ыкпал жасап  келед1.  Кецес  психологтары,  ecipece 
оку-агарту, тал1м-тербие меселелершщ кептеген кырла- 
рына замана талабына сай зерттеулер журйздо. Мэселен, 
теменп сынып окушылары окудыц жаца жуйесше кепп- 
руде психологтар (Л.Б . Занков, В.В. Давыдов, Д.Б. Эль- 
конин, т.б.) елеул1 ецбек й щ р д ь Психологияныц сали- 
калы  проблемалары  Мескеу,  Киев,  Тбилисидеп гылы- 
ми-зерттеу институттарында, университеттер мен педин- 
ституттардыц арнаулы кафедраларында зерттелуде, осы 
гылым саласындагы уздак гылыми ецбектер1 ушш C.JI. Ру- 
бинштейнге  1940 жылы, Соколянский  мен Мещеряков-
15

тарга 1980 ж ы лы  М е м лек еттж  сы йльщ тар берш дь  Е л Ь  
м1зде пси хологи я кадрлары  кептеген университеттерде 
даярланады. 1957 ж ы лдан бастап психологтардын, Бук1л- 
одацтьщ цогамы ж ум ы с icTefli. Диссертацияльщ  зерттеу- 
лер  yniiH пси хологи я гы лы м ы н ы ц  кандидаты, докторы 
деген арнайы гы лы м и  атацтар берш едь
П с и х о л о г и я н ы ц  эд1стер1
П сихологияда колданатын эдостер эр турл1 болады. Ба- 
цы лау, эксперимент, э ц й м е л е у  едкй адам кы зм етш щ  нэ- 
тиж есш  зерттеу болы п табы лады.
Б а к ы ла у  -  психологияда кец тараган эдос. Зерттеупп 
баска адамныц 
ic-epeKeTiH, 
оныц м ш ез-к улк ы н , психи- 
касын, козгалысын, сейлеген сезш  ж оспарлы турде бакы- 
лайды . А дам н ы ц  м ш ез-к улк ы н  дурыс тусш е б1лудщ  де 
мацызы зор. М ы салы  окуш ы ны ц бет-элпетш е ден коя бе- 
ру д щ  керег! ж ок. К ейде окуш ы  зер с алы п отырган адам­
ны ц кейш нде болады , а л ш ынында о л  м угал1м нщ  айтып 
жатканы н тыцдамай отырады.  Сондыктан балаларды ц 
жай куш н 6Liy уш ш , оларга зер салы п карау жеткипкс1з, 
баска эд1стер сураулар коюды к олд ан у керек.
Баланыц ic-epeKeTiH сабак устщ це сыныптан тыс окып 
уйренуде уй  imi жагдайында унем1 бакы лау жасай оты ­
рып, мугал1м оныц окуга, ж олдастарына, езш е ж эн е у л ­
кен адамдарга карым-катынасыныц кандай ек ен д М н  61- 
лед i. Окуш ы га бакы лау ж асау аркы лы  оныц темперамен- 
й н , м ш езш , кабш етш  бш уге болады.
Тэж1рибе. Еылыми-зерттеу ж у р п зу д е эксперименттш  
эд1стщ маш  -  сы н алуш ы га зерттеуге каж ет психикалы к 
процест1  э д е ш   ж а са та д ы .  М э с е л е н ,  м етш д1  д ур ы с 
TyciHin,  игеруде  оны   ок уд ы ц   к о ла й л ы   ш апш ацды гы н 
б !л у  ym iH,  б е л г Ш  6ip е ц й м е ш  6ip топтагы  балаларга 3 
минутта, сол узшдш1 ек ш пп топтагы  балаларга 5 минут- 
та, ym iH m i топтагыларга 7 минутта окы ты лды . Bip катар 
тэж1рибе  ж асауды ц  н е г Ы н д е  о к у   м атериалы н  ж аксы  
TyciHin, есте сактау ym iH окуды ц орташа каркыны дурыс 
деген  коры ты ндыга к е л д ь
16

Теэшрибенщ  2 Typi болады:
1. Зертханалык тояйрибе
2. Табиги тэж1рибе
Арнаулы   аспаптар  колданылып жасалган  твж1рибе 
зертханалы к тэж
1
рибе 
деп аталады. Меселен, Tepi сезпш- 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: