Мынадай мысал келт1решк, оттеп болмаган ауада
еймдпс все алмайды, сондай-ак оттей жок ауада жануар
лар да, адам да
T ip in L n iK
ете алмайды десек осы айтылган-
дардан корытындылап, orreri жок ауада барльщ
T i p i
агза-
лар
T ip in L n iK
ете алмайды деген корытындыга келем1з.
Д.И. Менделеев химия элементтершщ периодтьщ зацын
индукция тэсйймен анщан.
Дедуктивтш тгарлеу индуктивтш тш рлерге карама-
Карсы келедь
Дедуктивтж ой цорытындылары дегешм1з - бул
n i K i p
тугызу eflici, мунда жалпы ережеден жеке цорытынды
жасалады. М еселен, денелердщ кызган уацытта
улкейш , кецейетш зацдылыгын б1лудщ аркасында
тем1р жол салушылар eKi рельстщ арасында жш калды
рады. Ой корытындылары дурыс тш рлерге катац не-
пзделетш ойлау
n p o n e c i
— сездш (логикалык) ойлау деп,
ал дурыс ойлаудыц формалары мен зацдары туралы
гылым - логика деп
я т я л я
дм.
Ойша есептерд1 шешу
Ойлау сураудан басталады,
мунда адам накты фактЬ
лерд1 бше отырып, корытуга, кубылыстардыц себептерш
аньщтауга, келешекп алдын ала болжауга умтылады. Та-
ным процестер1 эркашан да туйсштер мен кабылдаулар-
дыц мэл1меттерше нейзделедь
BipaK
та ой адамы олар-
мен токтап калмайды, корытынды жасайды жэне була-
рын практикалык ic-эрекетшде тексередь
TipininiK мшдеттерш шешуде ойлау процестер1 калай
журш отырады?
А )
Ец алдымен, шешуге керекй мэселеш аныктап
алады. Мунсыз адамга еш нерсеш ойлаудыц
Keperi
бол-
майды, оныц алдында мэселе жок. А л адамныц шешуге
TnicTi болган мшдёт! негурлым анык болса, ол оныц
дурыс шешшш согурлым тез табады. Балалар,
ecipece,
теменп класс окушылары бермген суракка жеткишста
тусшбегендштен, есеп шарттарына талдау жасамаган-
дыцтан, не бершгенш, не керек ёкенш аныктап алма-
208
гандьщтан, ез алдына сурау коя алмайды.
Олар асыгып
болады, ал бул есеп шарттарын ойластыруга кедерг1 жа
сайды.
Б) Мунан кейш мшдетт! шешуге кажетт
1
бЬпмдерд1
(ёрежёлердг, факт1лерд1, зацдарды) жумылдырады. Бу
ран сайкес не уксас болган жагдайларда бурынгы тэжДри-
беш пайдаланады.
В)
Ойлау арекетшщ мацызды сатысы — гипотезалар
жасау, ягни мшдетп шешу м у м к ш д т туралы болжам
жасау.
Г) Онан кейшгх саты - гипотезаны тексеру сатысы.
Д) Егер гипотеза дурыс болмаса, оны тастайды да, жаца
жорамалдар жасалады. Кабшесе гипотезалар ойша тек-
сёр1пед1. Мысалы, конструктор техникалык
Достарыңызбен бөлісу: