100 советов прокурора (гос яз) cdr

17
125
КЕҢЕС
ЖАЛҒАН АҚПАРАТ ТАРАТУДЫҢ 
САЛДАРЫ ҚАНДАЙ?
100 советов прокурора
«Бізді  қорлады,  иə,  бірақ  қорланған  біз  емес. 
Қорланған бізді мазақ қылған басқа жандар еді»
Неміс жазушысы
Эрих Мария Ремарк
Бұл жағдайда мынадай əрекеттер жасау қажет:
-прокуратура  органына  не  ішкі  істер  органына  немесе  сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы қызметке дереу жүгіну. 
Арызда егер олар белгілі болса, сізге азаптау қолданған адамның тегін, 
атын, лауазымын, атағын көрсетіңіз.
Үй-жай  жағдайының  барлық  тұстарын    сипаттауға  тырысыңыз, 
қызметкерлердің  сыртқы  келбетін,  сондай-ақ  егер  бар  болса,  сіздің 
түсініктеріңізді  растай  алатын  куəгерлерді,  сіздің  пікіріңізше  азаптау 
қолданылған  себептерді    жəне  маңызы  бар  басқа  да  мəліметтерді 
көрсетіңіз.
Егер сіз жаза өтеп жатсаңыз – осындай шағыммен өздігінен немесе өз 
адвокатыңыз арқылы жүгініңіз 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Сараптама  тағайындаудан  бас  тартқан  кезде,  барынша  ертерек 
өздігінен  сізде  бар  дене  жарақаттарын  құжаттау  бойынша  барлық 
мүмкін шараларды қабылдаңыз – кез келген медициналық мекемеге 
(жарақат  пунктіне,  науқастарды  қабылдау  бөлмесіне  жəне  т.с.с.) 
жүгініңіз, бұл ретте медициналық қызметкерге дене жарақаттарын алу 
мəн-жайларын хабарлаңыз. 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Істің  материалдарына  дене  жарақаттары  сипатталған  дəрігердің 
анықтамасын қоса тіркеуге өтініш білдіріңіз.
Сізге жан азабын келтіру туралы мəселені анықтау үшін жалған айтуға, 
ойдан шығаруға жəне т.б. бейімділігін анықтау нысанына сізге азаптау 
қолданған  лауазымды  тұлғаларға  психологиялық-психиатриялық 
сараптама  жəне  психологиялық-криминалистік  сараптама  жүргізу 
туралы өтініш білдіре аласыз.
Егер  сіз  онымен  келіспеген  жағдайда,  Сіздің  өтінішіңіз  бойынша  кез 
келген қабылданған шешімге прокурорға, сотқа шағымдана аласыз.
Мемлекет деңгейінде құқықтық қорғау құралдарын толық қолданған-
нан кейін Сіз БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитетіне жүгінуге құқылысыз.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
124
100 советов прокурора
Ұстау кезінде сізге қандай қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген 
күдік бойынша ұстап алғанын ауызша хабарлауы жəне сізге:
-
қорғаушыны шақыру;
-
үнсіздік сақтау құқығыңызды, жəне сіздің айтқандарыңыз сотта сізге 
қарсы қолданылуы мүмкін екендігін түсіндіруі тиіс.
Орган  жеткізілген  кезден  бастап  3  сағат  ішінде  ұстау  хаттамасын 
жасауға міндетті. 
Соттың санкция беруінсіз ұстау 72 сағаттан аспауы тиіс.
Сіздің  жақындарыңызға  қоңырау  шалуға  жəне  ұсталғаныңыз  туралы 
хабарлауға, өз адвокатыңызды шақыруға құқығыңыз бар немесе орган 
оның тегін қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Сіздің: 
-  сіз  жəне  сіздің  жақын  туыстарыңызды  қылмыстық  қудалауға  əкеп 
соғатын жауаптар беруден бас тартуға;
- жауаптарды өз қолымен жазуға, жауап алу хаттамасымен танысуға 
жəне оған ескертулер беруге құқығыңыз бар. 
Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса, сіз қызметкерлердің іс-əрекеттеріне 
(əрекетсіздігіне) жəне шешімдеріне прокуратураға немесе сотқа шағым 
бере аласыз.
МАҢЫЗДЫ АҚПАРАТ:
  
НАҚТЫ ҰСТАП АЛУ
 – бұл жүріп-тұру бостандығын қоса алғанда, 
ұстап  алынған  адамның  бостандығын  шектеу,  оны  белгілі  бір 
орында  мəжбүрлеп  ұстау,  анықтау  жəне  тергеу  органдарына 
мəжбүрлеп жеткізу (қолға түсіру, үй-жайға қамау, қандай да бір 
жерге  баруға  немесе  орнында  қалуға  мəжбүрлеу  жəне  сол 
сияқтылар),  сондай-ақ  ұстап  алынған  адамға  қандай  да  бір 
процестік  мəртебе  берілуіне  немесе  өзге  де  формальды 
рəсімдердің  орындалуына  қарамастан,  көрсетілген  шектеулер 
нақты болған кезден бастап адамның бас бостандығын минутқа 
дейінгі  дəлдікпен  елеулі  түрде  шектейтін  қандай  да  бір  өзге  де 
əрекеттер.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
106

100 советов прокурора
126
АҚПАРАТ ТАРАТПАС БҰРЫН – 
ОНЫҢ САЛДАРЫ ТУРАЛЫ ОЙЛАНЫҢЫЗ!
ЖАЛҒАН АҚПАРАТ ТАРАТҚАНЫ ҮШІН – 
10 ЖЫЛҒА ДЕЙІН ТҮРМЕГЕ ОТЫРҒЫЗЫЛАДЫ!
«Ах!  Ащы  тілдің  уыты  тапаншадан  да 
қорқынышты»
Орыс жазушысы
А.С. Грибоедов 
Соңғы кездері бұқаралық ақпарат құралдарында, соның ішінде 
əлеуметтік желілерде, мессенджерлерде жəне басқа да қосымшаларда 
қоғамдық қауіпсіздікке қауіп-қатер туғызатын, азаматтарға, ұйымдар 
мен мемлекетке зиян келтіретін көрінеу жалған ақпарат тарату 
жағдайлары жиілеп кетті
Бұл ретте, жасаған осындай əрекеті үшін қылмыстық жауаптылық 
болатыны туралы əркім біле бермейді.  
Қылмыстық кодексте көрінеу жалған ақпарат таратқаны үшін 10 жылға 
дейін бас бостандығынан айыру түріндегі қылмыстық жауаптылық 
көзделген  (Қылмыстық кодекстің 274-бабы).
Өзіңіз көрінеу жалған ақпарат таратудан сақ болыңыз жəне туыстары-
ңыз бен жақындарыңызды көзделген қылмыстық жауаптылық туралы 
ескертіңіз!
Терроризм актісі туралы жалған хабарлама жеткізгені үшін қолданыла-
тын жауаптылық туралы да естен шығаруға болмайды. 
Терроризм актісі туралы жалған хабарлама деп шындыққа жанаспай-
тын мəлімет ұғынылады. 
Əйтеуір бір жерде бомба қойылған деп хабарлау түріндегі қалжыңның 
өзін құқық қорғау органдары алты жылға дейін бас бостандығынан 
айыру түріндегі жаза көзделген қылмыс ретінде саралайтынын есте 
сақтаңыз  (Қылмыстық кодекстің 273-бабы).
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
100 советов прокурора
«Бізді  қорлады,  иə,  бірақ  қорланған  біз  емес. 
Қорланған бізді мазақ қылған басқа жандар еді»
Неміс жазушысы
Эрих Мария Ремарк
Бұл жағдайда мынадай əрекеттер жасау қажет:
-прокуратура  органына  не  ішкі  істер  органына  немесе  сыбайлас 
жемқорлыққа қарсы қызметке дереу жүгіну. 
Арызда егер олар белгілі болса, сізге азаптау қолданған адамның тегін, 
атын, лауазымын, атағын көрсетіңіз.
Үй-жай  жағдайының  барлық  тұстарын    сипаттауға  тырысыңыз, 
қызметкерлердің  сыртқы  келбетін,  сондай-ақ  егер  бар  болса,  сіздің 
түсініктеріңізді  растай  алатын  куəгерлерді,  сіздің  пікіріңізше  азаптау 
қолданылған  себептерді    жəне  маңызы  бар  басқа  да  мəліметтерді 
көрсетіңіз.
Егер сіз жаза өтеп жатсаңыз – осындай шағыммен өздігінен немесе өз 
адвокатыңыз арқылы жүгініңіз 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Сараптама  тағайындаудан  бас  тартқан  кезде,  барынша  ертерек 
өздігінен  сізде  бар  дене  жарақаттарын  құжаттау  бойынша  барлық 
мүмкін шараларды қабылдаңыз – кез келген медициналық мекемеге 
(жарақат  пунктіне,  науқастарды  қабылдау  бөлмесіне  жəне  т.с.с.) 
жүгініңіз, бұл ретте медициналық қызметкерге дене жарақаттарын алу 
мəн-жайларын хабарлаңыз. 
Дене  жарақаттарын  суретке  түсіруді  ұмытпаңыз,  егер  күш  көрсету 
салдарынан киімдеріңізде қаның іздері қалып қойса немесе басқадай 
бүлінулер болса – оларды сақтап қойыңыз.
Істің  материалдарына  дене  жарақаттары  сипатталған  дəрігердің 
анықтамасын қоса тіркеуге өтініш білдіріңіз.
Сізге жан азабын келтіру туралы мəселені анықтау үшін жалған айтуға, 
ойдан шығаруға жəне т.б. бейімділігін анықтау нысанына сізге азаптау 
қолданған  лауазымды  тұлғаларға  психологиялық-психиатриялық 
сараптама  жəне  психологиялық-криминалистік  сараптама  жүргізу 
туралы өтініш білдіре аласыз.
Егер  сіз  онымен  келіспеген  жағдайда,  Сіздің  өтінішіңіз  бойынша  кез 
келген қабылданған шешімге прокурорға, сотқа шағымдана аласыз.
Мемлекет деңгейінде құқықтық қорғау құралдарын толық қолданған-
нан кейін Сіз БҰҰ-ның Азаптауға қарсы комитетіне жүгінуге құқылысыз.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
124
100 советов прокурора
Ұстау кезінде сізге қандай қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген 
күдік бойынша ұстап алғанын ауызша хабарлауы жəне сізге:
-
қорғаушыны шақыру;
-
үнсіздік сақтау құқығыңызды, жəне сіздің айтқандарыңыз сотта сізге 
қарсы қолданылуы мүмкін екендігін түсіндіруі тиіс.
Орган  жеткізілген  кезден  бастап  3  сағат  ішінде  ұстау  хаттамасын 
жасауға міндетті. 
Соттың санкция беруінсіз ұстау 72 сағаттан аспауы тиіс.
Сіздің  жақындарыңызға  қоңырау  шалуға  жəне  ұсталғаныңыз  туралы 
хабарлауға, өз адвокатыңызды шақыруға құқығыңыз бар немесе орган 
оның тегін қатысуын қамтамасыз етуге міндетті.
Сіздің: 
-  сіз  жəне  сіздің  жақын  туыстарыңызды  қылмыстық  қудалауға  əкеп 
соғатын жауаптар беруден бас тартуға;
- жауаптарды өз қолымен жазуға, жауап алу хаттамасымен танысуға 
жəне оған ескертулер беруге құқығыңыз бар. 
Егер сіздің құқықтарыңыз бұзылса, сіз қызметкерлердің іс-əрекеттеріне 
(əрекетсіздігіне) жəне шешімдеріне прокуратураға немесе сотқа шағым 
бере аласыз.
МАҢЫЗДЫ АҚПАРАТ:
  
НАҚТЫ ҰСТАП АЛУ
 – бұл жүріп-тұру бостандығын қоса алғанда, 
ұстап  алынған  адамның  бостандығын  шектеу,  оны  белгілі  бір 
орында  мəжбүрлеп  ұстау,  анықтау  жəне  тергеу  органдарына 
мəжбүрлеп жеткізу (қолға түсіру, үй-жайға қамау, қандай да бір 
жерге  баруға  немесе  орнында  қалуға  мəжбүрлеу  жəне  сол 
сияқтылар),  сондай-ақ  ұстап  алынған  адамға  қандай  да  бір 
процестік  мəртебе  берілуіне  немесе  өзге  де  формальды 
рəсімдердің  орындалуына  қарамастан,  көрсетілген  шектеулер 
нақты болған кезден бастап адамның бас бостандығын минутқа 
дейінгі  дəлдікпен  елеулі  түрде  шектейтін  қандай  да  бір  өзге  де 
əрекеттер.
ПРОКУРОРДЫҢ 100 КЕҢЕСІ
106