1 Жаза тайынду институтының қалыптасуы мен дамуының тарихи кезеңдері

жүктеу 1,61 Mb.

Pdf просмотр

бет	69/82
Дата	26.03.2022
өлшемі	1,61 Mb.
	#37927

1 ... 65 66 67 68 69 70 71 72 ... 82

Binazarov KR Kilmistik atkaru ОҚУЛЫҚ

Қытай Қылмыстық кодексі

Қытай  Қылмыстық  кодексі  социалистік  дегенмен,  роман
-
германдық
құқықтық жүйесіне тән, осыған ұқсас құрылыммен түзілген, дегенмен мұнда
қылмыстық  жауаптылықтың  шектері  белгіленгеніне  қарамастан  (ҚК  62
-6.),
заң  қылмыстық
-
құқықтық  ықпал  ету  құралдарын  қолдану  мүмкіндіктері
барысында  мейлінше  оңтайлы  болып

табылады.  Жаза  қылмыстың,
айыпкердің  жеке  басының  және  себеп
-
салдарлық  мән
-
жайлардың  қандай
болмасын ерекшеліктерін есепке ала отырып тағайындалады.

Осындай  бірқатар  жағдайларда  жауаптылықты  күшейтуі  де,  жазалау
шараларын барынша төмендетуі де мүмкін. Жаза тағайындау негізіне ортақ
критерий
-
жауаптылық қылмыстардың көптігіне және сипатына сәйкес келуі
керек  (ҚК  5
-
6.),  бұл  ретте  сот  істің  мән
-
жайын  және  қоғамға  келтірілген
зиянның  дәрежесін  ескереді  (ҚК  61
-
6.).  Айталық,  қылмыстық  құқық
бұзушылықтардың

қайталануы,  олардың  көптігі  барынша  қатаң  жазалауға
жатады.

Қылмыстық  құқық  бұзушылықтардың

жиынтығы  мейлінше  қауіпті  іс
-
әрекет  ретінде  қарастырылады  және  тиісінше  жекелеген  қылмыстық  құқық
бұзушылықтарға

қарағанда  барынша  қатаң  жазаланады.  Қылмыстық  құқық
бұзушылықтардың

жиынтығы үшін жаза қосу жолымен тағайындалады, бұл
ретте  түпкілікті  жаза,  өлім  жазасын  және  бас  бостандығынан  айыруды
қолданғаннан  басқа  жағдайларда,
«
әрбір  қылмыс  үшін  тағайындалған
жазалардың  қосындысынан  төмен,  бірақ  қылмыстардың  біреуі  үшін
тағайындалған  ең  жоғары  мерзімнен  жоғары  мерзімді  құрайды.  Жаза
мерзімінің қосындысы қадағалауға соттаған кезде
-
үш жылдан артық болуға,
қысқа  мерзімге  қамауға  алуға  сотталған  жағдайда
-
бір  жылдан  артуға  тиіс
емес, шұғыл бас бостандығынан айыруға сотталған ретте
-
жиырма жылдан
аспауы керек
»
. Жазаның қосымша шаралары жалпы негізде

197
Көріп  отырғанымыздай,  жазаны  сіңіру  Қытайда  қолданылмайды.
Олардың  кез  келгеніне  дейін  жасалған  қылмыстық  құқық  бұзушылық

үшін
жекелеп  соттаған  кезде  де  жаза  жоғарыдағыдай  тәртіппен  тағайындалады.
Жазаның  нақтылы  өтелген  бөлігі  жаңа  үкіммен  белгіленген  мерзімге
қосылады (ҚК 70
-6.).
Жаза барынша жеңіл немесе Қылмыстық кодексте

көзделген ең төменгі
шектен де төмен тағайындалуы

мүмкін, не айыпты адамды жазадан босатуға
болады.  Мәселен,  мылқауға  не  зағип  адамға қатысты  (ҚК  19
-
6.),  қылмысқа
дайындалғаны  үшін  (ҚК  22
-
6.),  қорқытқаны  үшін  (ҚК  23
-6.),
көмектесушілерге  (ҚК  27
-
6.),  істің  мән
-
жайларына  орай  қылмыстық  іс
-
әрекетке қорқыту немесе алдау арқылы тартылғандарға қатысты (ҚК 28
-6.),
айыбын  мойындап  келген  кезде  және  айрықша  зор  еңбегі  сіңген,  болған
жағдайда (ҚК 68
-
6.). Сонымен бірге, мұндай мән
-
жайлардың тізімі түпкілікті
болып  табылмайды  және  қажет  жағдайда  оны  халық  сотының  соттық
комитеті кеңейтуі мүмкін (ҚК 63
-6.).
ҚХР  ҚК
-
тің  көп  реттерде  басқа  қылмыстық
-
құқықтық  жүйелердің
дәстүрлі  нормаларымен  сәйкес  келе  бермейтін  новеллалары  «айрықша  зор
еңбегі  көрініс  берген»

жағдайларда  жазаны  жеңілдету  туралы  нормалар
болып табылады, оған, мәселен, мыналар жатқызылады:

а)

басқа ауыр қылмыстың алдын алу;

б)

бас  бостандығынан  айыру  орындарында  және  одан

сыртқары
жерлерде дайындалып жатқан ауыр қылмыс туралы хабар беру;

в)

техникалық жетілдірілген жаңа қондырғы немесе т.с.с.

ойлап табу;

г)

күнделікті өмірде және жұмыста өзін өзі бәске тігудің

көрініс беруі;

д)

табиғат  нәубеттерімен  күрес  немесе  үлкен  апаттарды

жою  кезінде
үлгілі мінез
-
құлықтың көрініс беруі;

е)

мемлекет және қоғам алдында айрықша зор

еңбектерінің болуы.

Өлім  жазасы  қылмыс  жасаған  сәтке  18  жасқа  толмаған,  соттық  талдау
кезінде жүктілік жағдайында болған әйелдерге қатысты қолданылмайды (ҚК
49-6.).

жүктеу 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 65 66 67 68 69 70 71 72 ... 82