1 Жаза тайынду институтының қалыптасуы мен дамуының тарихи кезеңдері

47 
құрастырған жағдайда ерекше маңызды.
 
Сот  тәжірибесінде  жауаптылықты  жеңілдететін  осы  мән
-
жайды  дұрыс 
түсіндірмеу  жиі  кездеседі.  Соттың  ерекше  немесе  қылмыстық  құқық 
бұзушылықты
 
бірінші рет жасау түрінде жауаптылықты жеңілдететін мән
-
жай 
ретінде сілтеме жасауы көп жағдайда дұрыс емес болып
 
табылады. Бұл мән
-
жай 
қылмыстық құқық бұзушылықтың
 
қоғамдық қауіптілік дәрежесі төмендегімен 
қоса,  мән
-
жайлардың  кездейсоқ  тоғысуы  салдарынан  жасалған  болса,  сонда 
ғана орын алады.
 
ҚР Қылмыстық кодекстің
 53-
б
. «
1» бөлігінің 1
-
ші тармағы, қолданыстағы 
заңнамалардың тұжырымы бойынша адам: бұрынырақта ешқандай қылмыстық 
құқық  бұзушылық
 
жасамаған  болса,  егер  жасаса  да,  бірақ  қылмыстық 
жауаптылықтан  не  жазадан  босатылған  не  қылмыстық  құқық  бұзушылық
 
құрамының немесе оқиғасының болмауына немесе қылмыстық жауаптылыққа 
тартуға жасы толмауына байланысты, қылмыстық құқық бұзушылық
 
жасаған 
кезде  есі  дұрыс  емес  жағдайда  болса,  қылмыстық  құқық  бұзушылық
 
жасаған 
адамның  шын  жүректен  өкінуіне  байналысты  қылмыстық  жауаптылықтан 
босату кезінде және қылмыстық жауаптылыққа тартудың мерзімі өтіп кетуіне 
байланысты,  т.б.  негіздермен  іс  қысқартылған  болса  алғаш  рет  қылмыстық 
құқық бұзушылық
 
жасаған болып танылады. 
 
Сотталушыға ҚР Қылмыстық кодексінің
  53-
б
. 
«1» бөлігінің 1
-
ші тармағы 
«
қолданудың екінші шарты жасалған қылмыстың онша
 
ауыр емес дәрежедегі 
қылмыстық  құқық  бұзушылықтар  қатарына  жатуы  болып  табылады,  яғни 
жасалған іс
-
әрекетке қатысты қылмыстық кодексте көзделген ең жоғары жаза 2 
жыл бас бостандығынан айырудан
 
аспауы керек, сондай
-
ақ абайсызда жасалған 
іс
-
әрекет,  оны  жасағаны  үшін  қылмыстық  кодексте  көзделген  жаза  мерзімі  5 
жыл бас бостандығынан айырудан аспайды. Үшінші шарт жасалған іс
-
әрекеттің 
мән
-
жайлардың кездейсоқ тоғысуының нәтижесі екендігі болып табылады.
 
М.Н.  Становский  мән
-
жайлардың  кездейсоқ  тоғысуы  деп  айыпкерді 
қылмыстық құқық бұзушылық
 
жасауға итермелеген, бірақ оның мінез
-
құлқына 
сай келмейтін объективтік және субъективтік жағдайларды таниды
 (50). 
А.С.  Михлин  мән
-
жайлардың  кездейсоқ  тоғысуы  деп  адамның  оң 
сипатталған  мінездемесі  болуын,  салауатты  өмір  салтын  ұстағанын,  тәртіпті 
жұмыс істегенін, яғни жасалған қылмыстық құқық бұзушылық
 
азамат ретінде 
оған тән еместігін түсінеді
 (51). 
Мән
-
жайлардың  кездейсоқ  тоғысуы,  О.Ф.  Шишовтың  пікірі  бойынша, 
бағалаушы  белгілері  бар  ұғым,  нақтылы  факт  мәселесі.  Мұндай  мән
-
жайлар 
деп,  мәселен,  мыналар  танылуы  мүмкін:  1)  қылмыстық  құқық  бұзушылықты
 
қолайсыз, дау
-
жанжал жағдайында пайда болған бір сәттік қызба көңіл күйдің 
әсерімен  жасау;  2)  адамның  жасалған  іс
-
әрекеттің  қауіптілігі  дәрежесіне 
қатысты айқын түсінігі болмауы; 3) айыпкер үшін мүлдем сипатты емес, оның 
мінез
-
құлқында  ешқандай  қарау  ойдың  жоқтығы  жағдайында  қылмыстық 
құқық  бұзушылық
 
жасау;  4)  айыпкердің
 
қылмыстық  іс
-
әрекеттер  жасаған 
адамдар  тобына  кездей
-
соқтап  болуы  және  осы  іс
-
әрекеттерді  жасауға  еріксіз 
қатысуы;  5)  жеке  бастың  қайғы
-
қапа,  шерналасы,  т.б.  әсерінен  пайда  болған 
жан күйзелісі жағдайында қылмыстық құқық бұзушылық
 
жасау.
 

жүктеу 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: