1 дәріс. Сөзжасам – тіл білімінің жеке саласы

Негіз сөздегі сындық белгіге көшу қимылын жасайтын жұрнақтар

жүктеу 231,81 Kb. бет 36/50 Дата 17.09.2022 өлшемі 231,81 Kb. #39298

Навигация по данной странице:

• Нақтылы заттық ұғымды қимылға айналдыратын жұрнақтар 1.

Негіз сөздегі сындық белгіге көшу қимылын жасайтын жұрнақтар Түрлі сындық белгіні қимыл әрекетке айналдыратын етістік жұрнақтары белсенді қызмет атқарады. Олар: -ла, -ле: а) әдеміле, сұлула, жақсыла, жұкала, уақта ә) арықта, жеңілде, ауырла, ыстықта, еркеле б) жылмаңда, бұлаңда, ирелеңде, сылаңда в) шыңда, дәлде, жылдамда -лан, -лен: қулан, зұлымдан, болжампаздан, жалқаулан, елгезектен, мазасыздан, қамсыздан, нәрсізден -тас, -тес: өштес, қостас, достас -ай, -ей: тарай, кеңей, молай, зорай, үлкей, ұзай, кішірей -ар: үзар, қысқар, жаңар, ескір, өзгер, жасар, жақсар -ал, ел: оңал, сүйыл, тарыл, тіріл, теңел -ық: молық, зорық, өшік -сы, -сі: босаңсы, пысықсы, батырсы, ширақсы, көлгірсі, қамқорсы, өгейсі, үлкенсі -сын, -сін: батырсын, білгішсін, жатсын, кәрісін, пысықсын, адалсын, ақылдысын т.б. -ғар, -гер: оңғар, теңгер -ы, -і: жасы, байы, кеңі Нақтылы заттық ұғымды қимылға айналдыратын жұрнақтар 1.Дене мүшелерінің қимылға түсуін яғни дене мүшелері арқылы жасалатын қимылды білдіретін туынды түбір етістіктер жасайтын жұрнакгар мыналар: -ла, -ле: баста, көзде, қолда, аяқта, өкшеле, өкпеле, мойында, төбеле, аркала, бакайла, уыста, тісте, тізеле, езуле, жанбаста, желкеле, шынтақта т.б. -а, -е: тісе, тіле. 2. Туу, көбею қимылын жасайтын жұрнақ: -ла, -ле: балала, қозда, бұзаула, төлде, лақта, туында, жұмыртқала, күшікте, гулде. 3. Құрал арқылы жасалатын қимылды білдіретін жүрнақ: - ла, -ле: балтала, пышақта, арқанда, шідерле, тырмала, ашала, көсеуле, арала, құрықта, ауыздықта, жүгенде, сабаула, ожаула, шегеле, тізгінде, үтікте, көгенде, ноқтала, қазықта. 4. Объектідегі заттық ұғымның қимыл-әрекетке көшуін, яғни одан етістік жасалуын білдіретін жұрнақтар: -ла, -ле: күмісте, алтында, қаңылтырла, шыныла, асфальтта, бетонда, майла, тұзда, жүнде, қауызда, өрнекте, бұтақта, жемде, сүтте, пиязда, сула. -а, -е: ата, аса, деме, ота, өрте, сына, міне, -қар, -кер: басқар, ескер -сер: тексер -шы, -ші: аунақшы, дөңбекші, жаншы, қакшы, көпірші жүктеу 231,81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз