1-Дәріс. Кіріспе. Геодезия пәні және оның міндеттері. Геодезияның басқа ғылымдармен байланысы. Геодезияның дамуы туралы қысқаша мәлімет және оның құрылыс инженері қызметінде алатын орны. Қазақстан Республикасындағы геодезиялық қызмет

Сызықтарды осьтік меридиан бойынша бағдарлау

жүктеу 0,5 Mb.

бет	3/8
Дата	15.07.2023
өлшемі	0,5 Mb.
	#43138
түрі	Бағдарламасы

1 2 3 4 5 6 7 8

2 Сызықтарды осьтік меридиан бойынша бағдарлау
Карталар мен пландар координаталардың зоналық тік бұрышты жүйесінде жасалатындықтан, геодезияда дирекциондық бұрыштар жиі қолданылады. Дирекциондық бұрыш () деп осьтік меридианның солтүстік жағынан сағат тілінің бағытымен бағдарланғыш сызыққа дейінгі горизонталь бұрышты айтады. Дирекциондық бұрыштар азимуттар сияқты 0°–тан 360°-қа дейін өзгереді.
Бағдарланып отырған сызықтың дирекциондық бұрышы азимуты сияқты тура және кері бола алады және бір-бірінен 180-қа айырмашылығы болады (20- сурет).
20- сурет- Тура және кері дирекциондық бұрыштар
Ал жалпы жағдайда:
Геодезиялық өлшеулердің барлығы да сызықтар дирекциондық бұрыштар арқылы бағдарланады, өйткені сызықтың дирекциондық бұрышы жер бетінің кезкелген нүктесінде өз мәнін өзгертпейді, яғни тұрақты. Бұлдирекциондық бұрыштың азимутқа қарағандағы бір ерекшелігі. Ал, тура және кері азимуттар арасындағы байланысты мына формулада көруге болады:
Акері=Атура+180+γ , мұндағы γмеридиандардың жақындасу бұрышы; яғни меридиан мен осьтік меридиан (х) немесе оған параллель сызық арасындағы бұрыш. Бұл бұрыштың мәні әр нүктенің О–дік меридианнан қашықтауына байланысты ауытқып отырады. 21-сурет бойынша АВ сызығының негізгі азимуты Ан, ал дирекциондық бұрышы αАВ десек, онда:
γ=АВ-Ан ,
яғни, нақты бір нүктедегі кез келген сызықтың негізгі азимутымен дирекциондық бұрышының айырмашылығы (γосы нүктедегі негізгі меридиан мен осьтік меридианның жақындасуына тең.
21- cурет- Дирекциондық бұрыштың негізгі азимутпен байланысы
х
С
α
-γ′
А
В
α
Анег
α = Αнег
х
С
Анег
+γ″
х
С
Остік меридиан
Егер дирекциондық бұрыш  () белгілі болса, онда негізгі азимутты мына формула арқылы анықтайды:
Ан=+γ . Осьтік меридианнан батысқа қарай орналасқан нүктелер үшін меридиандардың жақындасу бұрышының мәні теріс болып келеді.

жүктеу 0,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8