№ исх: 36-01-05/2477 от: 22. 12. 2015 Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының

Оңтүстік Қазақстан облысының сыртқы сауда айналымы 2009 жылы 2493,9 млн.АҚШ долларын құрады, немесе 2008 жылдың деңгейіне 74,0 %, сонымен қатар, экспорт 1537,7 млн.АҚШ долларын, ал импорт – 956,2 млн. АҚШ долларын құрады. Облыс 581432,8 мың АҚШ долларынан тұратын сыртқы сауданың жағымды балансын көрсетеді. Экспорттың сауда құрылымында минерал өнімдерінің (2009 жылы – 48,0 %), ал импорттың – көліктің, жабдықтаудың, көлік тәсілдердің, прибор мен аппараттардың (46,1 %), химиялық және сонымен байланысты өнеркәсіп салаларының өнімдерінің (17,2 %) үлесі қомақты.

Сыртқы сауда айналымы облыста 498,9 млн. АҚШ доллардан (2003 ж) 2493,9 млн. АҚШ долларға дейін өскен (2009 ж), 2003 жылмен салыстырғанда 5 есеге артқан. Тауар импорты 200,8 млн. АҚШ доллардан (2003 ж) 956,2 млн. АҚШ долларға дейін өскен (2009 ж), облыста тауар импортының өсу қарқыны 476,2 % құрады. Экпорт 298,1 млн. АҚШ доллардан (2003 ж) 1537,7 млн. АҚШ долларға дейін (2009 ж), экспорттың өсу қарқыны 515,8 % құрады.

2009 жылдың қорытындысы бойынша Оңтүстік Қазақстан облысы дүниежүзінің 90-нан астам мемлекеттерімен экспорт-импорттық операциялар, сонымен қатар, әлемдегі 46 мемлекетімен экспорттық, ал 90-нан астам мемлекеттермен – импорттық операциялар жүргізген. Өңір экспортының көбісі (58,8 %) ТМД мемлекеттеріне келеді, немесе 903,7 млн. АҚШ долларын құрайды; алыс шетел мемлекеттеріне (41,2 %) 634,0 млн. АҚШ долларына тауар шығарылған.

Жүргізілген талдау бүгінгі күнге дейін қалыптасқан экспортты реттеудің шикізатқа бағытталу тенденциясын және қайта өндірілген жоғары сапалы тауарлардың импортқа шығуына экономиканың байланыстығын көрсетеді.

2009 жылы ТМД мемлекеттерінен 373,4 млн. АҚШ долларына (39,0 %), алыс шетел мемлекеттерінен – 582,8 млн. АҚШ долларына (61,0 %) тауар кіргізілген.

Облыстың негізгі партнерлары (серіктері) болып Өзбекстан мен Ресей Федерациясы табылады, 2009 жылы облыстың сыртқы саттық айналымында оның меншікті салмағы 20,1 % бен 16,2 % сәйкестелді, сонымен бірге экспортта – 30,3 % және 9,2 %, импортта - 3,6 % және 27,4 %. Алыс шетел мемлекеттердің арасында Қытай, АҚШ және Германия лидер болып табылады. Облыстың сыртқы саттық айналымының 12,0 %, 7,2 % және 6,5 % осы елдердің үлесіне келеді.

2012 жылы 4539,8 млн. АҚШ долларын құрады, немесе 2011 жылдың деңгейіне 114,6 % келеді, сонымен қатар экспорт 3011,5 млн. АҚШ долларын, ал импорт – 1528,3 млн. АҚШ долларын құрады. Облыс 1483,2 млн. АҚШ долларынан тұратын сыртқы сауданың жағымды балансын көрсетеді. Экспорттың сауда құрылымында минерал өнімдерінің (2012 жылы – 75,2 %), ал импорттың – көліктің, жабдықтаудың, көлік тәсілдердің, прибор мен аппараттардың (35,5 %), химиялық және сонымен байланысты өнеркәсіп салаларының өнімдерінің (15,9 %), азық-түлік тауарларының (27,9 %) үлесі қомақты (Кедендік Одаққа мүше елдерді қоспағанда).

2012 жылдың қорытындысы бойынша Оңтүстік Қазақстан облысы дүниежүзінің 90-нан астам мемлекеттерімен экспорт-импорттық операциялар, сонымен қатар, әлемдегі 41 мемлекетімен экспорттық, ал 90-нан астам мемлекеттермен – импорттық операциялар жүргізген. Өңір экспортының көбісі (67,7 %) алыс шетел мемлекеттерінің үлесіне келеді немесе 1814,5 млн. АҚШ долларын құрайды, ал, ТМД мемлекеттеріне (34,8 %) (Кедендік Одаққа мүше елдерді қоспағанда) 934,2 млн. АҚШ долларына тауар шығарылған.

2012 жылы ТМД мемлекеттерінен (Кедендік Одаққа мүше елдерді қоспағанда) 671,5 млн. АҚШ долларына (57,2 %), алыс шетел мемлекеттерінен – 583,9 млн. АҚШ долларына (42,7 %) тауар кіргізілген.

Облыс тауар экспорты мен импорт құрылымы айтарлықтай өзгерістерге ұшыраған жоқ. Соңғы жылдары импорттың негізгі тарауларына инвестициялық мақсатты тауарлар тобын (технологиялық жабдықтау, көлік пен солардың запас бөлшіктері) жатқызылуы техникалық қайта жабдықтау және облыс мекемелердің модернизациялау процестерін көрсетеді. 2009 жылы импорттың жартысына жетпей (46,1 %) осы тарауға сәйкестелген.

2013 жылы қаңтар-желтоқсанында облыстың сыртқы сауда айналымының көлемі 4837,2 млн. АҚШ долларын немесе 2012 жылдың қаңтар-желтоқсан деңгейіне 106,6% құрады, оның ішінде экспорт, тиісінше – 2901,5 млн. АҚШ доллары немесе 96,3%, импорт – 1935,7 млн. АҚШ доллары немесе 126,6% құрады.

Экспорт Кеден одағы елдерімен 310,6 млн. АҚШ долларын (немесе 97,2%), импорт – 405,6 млн. АҚШ долларын (11,3% өсті) құрады.

2014 жылы қаңтар-желтоқсанында облыстың сыртқы сауда айналымының көлемі 4473,7 млн. АҚШ долларын немесе 2013 жылғы қаңтар-желтоқсан деңгейіне 92,5% құрады, оның ішінде экспорт, тиісінше – 2255,7 млн. АҚШ доллары немесе 77,7%, импорт – 2218,0 млн. АҚШ доллары немесе 114,6% құрады.

2009 жылы жалпы тауарайналымы 2008 жылдың деңгейіне 87,2%, 319,5 млрд.теңгені құрады.

Облыс бойынша 2009 жылы ұсақ тауар айналымының жалпы көлемі 104,9 млрд.теңгені құрады, немесе 2008 жылдың деңгейіне 96,6 % құрады.

2009 жылы сауда мекемелердің айналымы 54,6 млрд.теңгені, сонымен қатар, ұсақ тауар айналымының жалпы көлемінен 52 % құрады.

Нарық пен жеке кәсіпкерлермен игерілген ұсақ үлестірудің бағалау көлемі 50,3 млрд.теңгені құрады.

Ұсақ тауар айналымының жалпы көлемінің 34,8 млрд.теңгесі азық-түлік өнімдеріне келеді, оның ішінде 28,9 млрд.теңгесі – отандық тауарларына.

Ұсақ тауар айналымында азық-түлік емес тауарларын үлестіру көлемі 70,1 млрд.теңгені құрады және 2008 жылмен салыстырғанда 1,6 %-ға көтерілген.

2009 жылда облыстың көтерме сауда айналымы 214,5 млрд.теңгені құрады, немесе 2008 жылдың деңгейіне 80% келеді. Тауар айналымының жалпы көлемінде көтерме сауда айналымының үлесі 67,1 %-ды құрады.

2012 жылы ұсақ тауар айналымының жалпы көлемі 237,1 млрд. теңгені, немесе 2011 жылдың деңгейінің 117,2 % құрады.

2012 жылы сауда мекемелердің айналымы 142,5 млрд.теңгені, сонымен қатар, ұсақ тауар айналымының жалпы көлемінен 60,1 % құрады.

Нарық пен жеке кәсіпкерлермен игерілген ұсақ үлестірудің бағалау көлемі 94,6 млрд.теңгені құрады.

Ұсақ тауар айналымының жалпы көлемінің 55,4 млрд.теңгесі азық-түлік өнімдеріне келеді.

Ұсақ тауар айналымында азық-түлік емес тауарларын үлестіру көлемі 181,7 млрд.теңгені құрады және 2011 жылмен салыстырғанда 162,5 %-ға көтерілген.

2012 жылда облыстың көтерме сауда айналымы 486,0 млрд.теңгені құрады, немесе 2011 жылдың деңгейіне 71,9% келеді. Тауар айналымының жалпы көлемінде көтерме сауда айналымының үлесі 67,2 %-ды құрайды.

2013 жылы жалпы бөлшек сауда 2012 жылдың деңгейіне 106,6 %, 811,2 млрд.теңгені құрады.

Облыс бойынша 2013 жылы бөлшек сауда айналымының жалпы көлемі 247,1 млрд.теңгені құрады немесе 2012 жылдың деңгейіне 21,8 % құрады.

2013 жылы бөлшек сауда мекемелердің айналымы 124,2 млрд.теңгені, сонымен қатар, бөлшек сауда айналымының жалпы көлемінен 50,3 % құрады.

2014 жылғы қаңтар-желтоқсанда бөлшек сауданың көлемі 319007 млн.теңгені құрады, сәйкесінше, 2013 жылмен салыстырғанда 19,9% өсті.

Облыс бойынша 2014 жылғы қаңтар-желтоқсанда көтерме сауданың көлемі 598503,1 млн.теңгені немесе өткен жлғы тиісті кезеңге 96,9% құрады.

2015 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша, бөлшек және көтерме саудадағы тауар қорларның көлемі 47302,5 млн.теңгені құрады. Бөлшек саудадағы кәсіпорындардың тауар қоры 12540,4 млн. теңгеге жетті және жалпы көлеміне 26,5 % құрады, көтерме саудадағы кәсіпорындардың қоймаларында, тиісінше - 34762,1 млн. теңгеге және 73,5 % құрады.

2010 жылы базарлардағы сауда орындарының жалпы саны 34500 бірлікті құраған, олардың ішінде саудагерлермен патент бойынша алынған орын саны – 1728 бірлік. Базарлар орналасқан жер көлемі 968,1 мың шаршы метрді құрады.

Одан басқа, облыста 14722 дүкен, 2366 қоғамдық тамақтандыру пункттері (соның ішінде 1906 кафе, 64 ресторан), 56 қонақ үйлері, 1884 шаштаразы, 458 ТҚКС, 354 дәріхана, 186 автокөлік жуу орындары тіркелген.

2009 жылы саудамен және қызмет көрсетумен айналысатын субъектілерден бюджетке 11,8 млрд.теңге, 2010 жылы – 11,6 млрд.теңге, 2011 жылы – 11,6 млрд.теңге салық түсімдері кірген.

Сауда және қызмет көрсету ортасында 19,1 мың адам жұмыс істейді, ол облыс бойынша жұмыспен қамтылғандардың жалпы санынан 3,5% құрады.

Қоғамдық тамақтандыру көлемі 2013 жылы 20,9 млрд. тг құрады және 2012 жылмен салыстырғанда 21,2% өскен. 2013 жылы облыста 132 базар тіркелді: олардың ішінде: азық-түлік - 16, азық-түлік емес - 18, әмбебап - 70, мамандандырылған - 28. Базарлардағы сауда орындарының жалпы саны 29400 бірлікті құраған.

Осыдан басқа, облыста 18554 дүкен, 4027 қоғамдыќ тамақтандыру пунктер (кафе және барлар - 1516) 274 мейрамхана, 981 дәріхана тіркелген.

Облыс бойынша 2014 жылы 28 мың сауда орны бар 139 базар қызмет етті (2013 жылы - 29,4 мың сауда орнына 132 бірлікті), оның ішінде азық-түлік - 18, азық-түлік емес - 17, мамандандырылған - 24, әмбебап - 80.

Облыс базарларындағы саудада санитарлық нормалардың және ветеринарлық-санитарлық бақылау ережелерінің сақталуына зор көңіл бөлінеді. 2014 жылы облыс бзарларында 40 малдәрігерлік санитарлық сараптау зертханасы жұмыс істейді. Тез бұзылатын өнімдерді сақтау үшін базарлар иелігінде 62 бірлік тоңазтқыш камералары бар.

2014 жылғы қаңтар-желтоқсан айында тамақ өнімдері мен сусындарды ұсыну бойынша қызметтер көлемі 22740,8 млн.теңгені немесе 2013 жылғы қаңтар-желтоқсанға 97,3% құрады.

2014 жылғы қаңтар-желтоқсанда автокөлік құралдарна техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша қызметтер көлемі 3270,9 млн. теңгені немесе 2013 жылғы қаңтар-желтоқсан деңгейіне 103,6% құрады.
Аумақтың экологиялық проблемалары

Атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларының көлемінің өсуі экономиканың өнеркәсіп саласының құрылыс өнеркәсібінің дамуымен, автокөліктердің сандық құрамының артуымен, өндіріс және тұтыну қалдықтарын жою мәселелерінің шешілмеуімен байланысты. Ластаушы заттардың шығарындыларының көлемінің артуына 2007 жылы негізгі үлесті өңдеуші кәсіпорындар қосқан, олардың үлес салмағы ластанудың жалпы көлемінде 76,9 % құраған, электроэнергия, газ және су тарату кәсіпорындарында – 8,3 %, өзге салалар – 14,8 %. Өңдеуші өнеркәсіп кәсіпорындарында атмосфераға ластаушы заттардың шығуы көлемі 2006 жылмен салыстырмалы 1,4 % артқан, құрылыста 40,2 %, мұнайхимия өнеркәсібі кәсіпорындарында 6,8 %.

Бұл көрсеткіш 2011 жылы 47,065 мың тонна, 2012 жылы 48,5673 мың тонна, 2013 жылы 56,3096 мың тоннаны құраған. Яғни, шығындылар көлемі 2011 жылы салыстырғанда 2012 жылы 3,1 %, 2012 жылмен салыстырғанда 2013 жылы 13,75 % көбейіп отыр.

Атмосфераны ірі ластаушылар Шымкент қаласына шоғырланған, онда ластаушы заттардың қозғалмалы және стационарлы көзідерінің үлкен саны қызмет етеді: автокөліктерден, олардың ластауы (жылына орта шамамен 98 мың тонна) қорғасын және формальдегид бойынша жол берілетін шекті концентрацияның артуына әкелді.

ОҚО бойынша экология департаментінің жүргізген мониторинг жұмыстарының қорытындысы бойынша стационарлық көздерден атмосфераға ластаушы заттар шығарындылығының 2014 жылғы көрсеткіші 56,3096 мың тоннаны құраған.

Стационарлық көздерден шығатын зиянды заттардың атмосфераға шығуы, мың тонна 2014 жылдың жоспары 55,0 мың тонна, 2014 жылдың орындалуы 56,3 мың тонна. Ауытқуы(+1,3) п.п. құрады.

Облыс бойынша жүргізген мониторинг жұмыстарының қорытындысы бойынша стационарлық көздерден атмосфераға ластаушы заттар шығарындылығының 2014 жылғы көрсеткіші бағдарламадағы индикатормен салыстырғанда негізгі өсу себептері төмендегідей:

- облыс аумағында және Шымкент қаласында индустриялық аймақтарда пайда болған орта және шағын кәсіпкерлік кәсіпорындардың жаңадан іске косылуы;

- облыс аумағында іске асырылып жатқан «Батыс Европа - Батыс Қытай» халықаралық транзиттік коридоры бойынша жол құрылысымен айналысатын орта кәсіпкерлік субъектілердің іске қосылуы.

Сонымен қатар өңірдің экологиялық проблемасының бірі - Кентау қаласындағы Байылдыр техногенді минералды қалдықтар қоймасы. 2008-2009 жылдары «Южполиметалл»ӨК» АҚ-ның және «Шалқияцинк ЛТД» ЖШС-нің өндірістері тоқтауына байланысты, 106,7 га бөлігіндегі қалдықтар бетін суландыру тоқтатылған. Желдің соғуынан аталған техногенді-минералды қалдықтардың түйіршіктері Кентау қаласы аумағы мен іргелес аумағын ластап, тұрғындар денсаулығына зиянды әсерін тигізуде. Осыған байланысты, Баялдыр кен сақтау орынын концервациялау жұмыстарының 1-кезеңіне 2013 жылы қаржы бөлініп консервацияланды, 2-кезеңіне 2014 жылы қаржы қаралып жұмыстар жалғастырылуда.

Облыста көптеген, негізінен тұзды өзендер бар. Олардың арасында ең ірі өзендерінің бірі Қызылкөл су құрамының ерекшелігімен белгілі. Алайда, қазіргі кезде, бұл өзен экологиялық апатты өзендер санына кіреді. Созақ ауданындағы Қызылкөл көлінің су мөлшері өткен ғасырдың 80-ші жылдарында 120-130 млн.м³ құраған, қәзіргі кезде су деңгейі 50-55 млн.м3, көл айнасы 25 км2 - 16 км2 дейін кішірейген. Өкінішке орай, бұл көлдің экологиялық қауіпті жағдайда екенін көрсетіп отыр. Соңғы онжылдықтың ішінде Қызылкөл көлінің айдыны екі жарым еседен қысқарып, 30-40 км қашықтықта жел тұру салдарынан іргелес жатқан егіншілік пен жайылымдық жерлерді тұздандыруда.

Су-жер ресурстарын пайдаланудың тиімділігін арттыру мақсатында гидромелиоративтік жүйелерді қалпына келтіру - шөлейтті және жиі қоныстанған өлкеде ауыл шаруашылығын қайта өркендетудің ең маңызды негізі болып табылады.

Суару жүйелерінің техникалық жағдайы қанағаттанарлықсыз болғандықтан, су ысырабы орын алып отыр. Суару техникасы мен әдістерінің жетілмеуінен су алу көлемінің 20-30 пайызы тасталуда, бұл өз кезегінде топырақтың эрозияға ұшырауына және қайта тұздануына, берілген тыңайтқыштардың шайылып кетуіне әкеп соғады. Облыстың барлық су жүйелерінде коллекторлық - дренаж жүйелері әлсіз дамыған, олардың меншікті ұзақтығы 2-3 п.м/га аспайды, бұл жердің батпақтануына және тұздануына, су жүйелерінің пайдалы әсер коэффициенті төмен мәнге ие болуына себепкер.

Қазіргі таңда, пайдалы әсер коэффиценті мәні 0,5-0,6 -дан аспаса, тиісті суару жүйелерін қалпына келтіру барысында бұл көрсеткішті 0,8-0,85 ке дейін жеткізуге болады.

Жоғарыда аталғандарды ескере келе, суару жүйелерін жетілдіру және суармалы жерлердің мелиоративтік жағдайын жақсарту арқасында ауыл шаруашылығы айналымынан шығып қалған суармалы жерлерді қайта айналымға қосып әрі қарай суармалы жерлердің сумен қамтамасыз етілуін жақсартуға мүмкіндік туады.

Орман шаруашылығының жағдайы

Қазақстанның басқа аумақтарымен салыстырғанда Оңтүстік Қазақстанның жануарлар мен өсімдіктер әлемі бай. Облыста ҚР геоқоры кітабына енген 178 түрлі жануардың 83-і, құстардың 377 түрлері тіркелген. Оңтүстік Қазақстан облысында тіршілік ететін сүтқоректілердің 18 түрлері (Қазақстан бойынша 42 түрінен) сол сияқты құстардың 38 түрі (Қазақстан бойынша 56 түрінен) ҚР Қызыл Кітабына енген.

2014 жылдың 1 қаңтарына Оңтүстік Қазақстан облысының орман қоры жерінің жалпы көлемі 3125686 га, оның ішінде орманмен көмкерген алқабы 1564033 га, ағаш сүрек қоры 3,0 млн текше метр. 2015 жылдың 1 қаңтарына Оңтүстік Қазақстан облысының орман қоры жерінің жалпы көлемі 3132108 га, оның ішінде орманмен көмкерген алқабы 1566720 га, ағаш сүрек қоры 3,0 млн текше метр.

Облыста өсімдіктердің 1700 түрлерінен астамы өседі, оның 122-сі Қызыл Кітапқа енген, ал 68 түрлері эндемиктер болып табылады, яғни тек Оңтүстік Қазақстан облысында өседі.

Орманның халық шаруашылығы мен адам өміріндегі үлкен маңызын ескере отырып, орманды қорғау мен дамыту қазіргі күннің негізгі проблемасы болып табылады.
Бәсекелестікті дамыту

Бағдарламаның басты мақсаттарының бiрi ол оң факторлар басым болатын қолайлы бәсекелестiк ортаның жасалуы, тиiмдi кәсiпорындардың ұзақ мерзiмдi қаржы тұрақтылығын, сонымен бiрге нарықта минималды бағаның тұрақтылығын қамтамасыз ету, тиiмдi және инновациялық кәсiпкерлердің экономикалық мүдделерiнiң қорғалуы болып табылады.

2009-2014 жылдар аралығында Оңтүстiк Қазақстан облысы нарығында жеке тауарлар бәсекелестiгінің деңгейi, талдау жасау кезінде өзгерiстерiнiң жоқтығын растады.

Облыстаға бәсекелестіктің жағдайы олардың құрылымымен, нарыққа кіруге тосқауылдардың болуымен, сонымен бiрге инвестициялық ахуалының ортақ күйiмен шартталған.

Талдаулар жасау кезінде бәсекелестiктiң дамуына нарықта қажетті келесi негiзгі тауарлардың болатынын анықталды: темiр жол жылжымалы құрамының жөндеу және техникалық қызмет көрсетуi, мұнай өнiмдерiнiң қабылдау, сақтау және тарату, цементтің көтерме сатылуы, шығарылған электр энергиясының көтерме бағамен, электр энергиясының бөлшектеп бағамен таратылуы, пошталық байланыстың қызметi, ақылы ақпараттық қызметтiң қызметi, астықтың сақтауы және тағы басқалар.

Сонымен бiрге, нарықта 1 ден 5–6 дейін аралығында субъектілер монополиялармен, дуополиялармен және олигополиялармен ұсынылғаны анықталды.

Бәсекелестiктiң дамуына әкiмшiлiк (рұқсат беретiн процедуралар, қызметтi лицензиялау), экономикалық (қаржылық салулары, қажеттi технологиялық базаның қажеттiлігі), сонымен бiрге сыртқы сауда тосқауылдары, кәсіпкерлікті жүргізу стратегиясы, инфрақұрылымның жеткiлiксiз дамуы және қол жетімділігі, сонымен бiрге инвестициялық жағдай (инвестицияның тартымдылық еместiгі), сұраныс бойынша шектеу тосқауыл болады.

Сонымен бiрге, ауыл шаруашылығы облыс экономикасының басты салаларының бiрі болып табылғанын есепке ала отырып (топырақ-климаттық шарттар, ең бай жайылым қоныстары), ауылшаруашылық өнiмін өткiзу үшiн iшкi және сыртқы нарықтардың болуын есепке алып және АӨК саласының өнiмдерін өңдеуді дамыту көзделген.

Сонымен бiрге, агроөнеркәсiптiк кешендегi бәсекелестiктiң дамуын шектейтiн келесі факторлар ықпал етедi:

• 
  заттық және қаржы қорларының жетіспеушілігі;
  
• 
  ауыл шаруашылық шикiзатын өңдеу бойынша өндiрушiлердің өндiрiс саласында жеткiлiксiз дамуы;
  
• 
  ірі ауыл шаруашылық кәсіпорындырының аздығы;
  
• 
  мемлекеттiк – жеке әрiптестiктiң болмағандығы;
  
• 
  жеңiл өнеркәсiптiң дамымағандығы;
  
• 
  ауылшаруашылық кешендерiнiң технологиялық паркiнің моралді және физикалық тозушылығы;
  
• 
  жайғасынған өткiзу нарығының жоқтығынан, өндірілген ауыл шаруашылық өнiмдерін ішкі және сыртқы нарыққа өздіктерінен (немесе арашашылардың аздығынан) шығаруға майда тауар өндiрушiлерiне өз алдына кедергi келтiредi;
  
• 
  коммуналдық нарықтардың жеткiлiксiздiгiнен өндiрушiлер өз ауыл шаруашылық өнiмдерiн делдалдардың қатысуынсыз тiкелей нарыққа шығаруға мүмкіндіктері аз, делдалдар өз кезегiнде өнiмнiң түпкi құндарына ықпал етедi.
  

Бәсекелестiк ортаны жақсарту үшiн ауыл шаруашылық саласында кәсiпкерліктің жұмысқа деген ынталары және мүмкiндiктер туралы шаралар қарастырылады:

• 
  iшкi нарықта азық-түлiк тәуелсiздiгiн қамтамасыз ету (меморандумдарға қол қою, әлеуметтiк - кәсiпкерлiк корпорацияларды тарту және тағы басқа жолдармен);
  
• 
  экспорттық және жоғары технологиялық өндiрiстерге инвестиция тарту үшiн тартымды шарттар жасау;
  
• 
  сонымен бiрге, ауылшаруашылық өнiміндерін өңдейтін инфрақұрылымды дамыту;
  
• 
  ауыл шаруашылық өнiмiнiң өндiрiсiне жаңа технологияларды енгiзу (жылы жайлар мен көкөнiс қоймаларының аудандарының көлемiнiң кеңейту, картофел қоймаларын, құс фабрикаларын, фермаларды, сүт және ет өнiмдерін өндiру және өңдеу бойынша цехтарды жаңарту және қалпына келтiру);
  
• 
  суды үнемдеу технологиялары арқылы дәндi дақылдардың аудандарының көлемiнiң ұлғайту;
  
• 
  мал бордақылау алаңдары санының көбеюі;
  
• 
  су сақтайтын технологияларды кірістіру арқылы суару тиiмдiлiгін жоғарлату (тамшылап суару әдісін енгізу);
  
• 
  майда шаруа қожалықтарын iрiлендiру және ынталандыру.
  

(кәсiпкерлерге кәсiпкерлiктің жаңа мүмкiндiктерін ашу, бәсекелестiктiң дамуына кедергi келтiретiн тосқауылдарды төмендету).

Бәсекелестікті нарықта дамытуға мұнай өнімдері бойынша мұнай өнімдерін сақтау, қабылдау және жіберу, көлемдерін ұлғайту, қабылдау, сақтау және жіберу қызметтiң сапасын жақсарту шараларын қарастыру қажет.

Шара ретінде көтерме шығарылған электр энергиясын нарыққа бағыттау, электр энергиясының бөлшектеп iске асыруы бойынша ЖЭО-3, ЖЭО-5 жабдықтарының қалпына келтiрiлуі және қосымша кіші ГЭС, ВЭС құрылысын іс –шарада қарастырылған.

Бәсекелестiкті шектейтiн нормалардың анықтау және жойылу мақсатында кәсiпкерлiктiң төңiрегiде жасалатын нормативтiк құқықтық актілерiн монополияға қарсы органмен келiсу ескерiледi.

Бәсекелестiктің артықшылықтарын барлығына ортақ түсiндіру мақсатында,оны тиiмдi насихаттау қажет. Бәсекелестіке адвокаттау бәсекелестігін дамытуға шарттар жасасуға жергілікті атқарушы және монополияға қарсы органдарды өзара тиімді әрекеттесуге мүмкіндік береді, сонымен бірге, бәсекелестіктің мәнін барлық тұлғаларға (кәіспкерлер, тұтынушылар) экономикалық тиімділік және экономикалық даму тұрғысынан түсіндіруді қамтамасыз етеді.

Бәсекелестікті қорғау аясында жаңа кәсіпкерлерді тарту үшін, сондай-ақ тауарлар және қызметтерді қажеттілігі жаңа кәсіпкерлерді ынталандыру үшін, сонымен қатар, жергілікті билік органдарының қызметінің ақпараттық шынайылығын арттыру мақсатында аймақтық рыноктар туралы мәліметтер жинауды ұйымдастыру, сараптама және жариялау жөнінде жұмыстар жүргізілетін болады.

Оңтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің және басқа жергілікті атқарушы мемлекеттік органдарының қызметі Бүкіләлемдік экономикалық форумының (БЭФ) Глобалды индексі (БГИ) аясында «жергілікті бәсекелестіктің интенсивтілігі» субиндексін жақсарту бойынша нақты шаралар көруге бағытталады. Оның ішінде, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы (ӘКК) және мемлекеттік жеке серіктестік (МЖС) арқылы.

Бұдан бөлек, бағдарламада айқындалған өнеркәсіптің бәсекелестігін арттыру, агроөнеркәсіп кешені және құрылыс индустриясын дамыту, жайлы кәсіпкерлік климатты қамтамасыздандыру жөнінде және басқа да шаралар өркениетті бәселелестік қатынастардың қалыптасуына ықпал етеді.

Өндірістік сектордың дамуы, облыстың өнеркәсібіне шетелдік және отандық инвестицияларды тарту каналдарының кеңеюі арнайы экономикалық (АЭА) және индустриялық аймақтардың (ИА) тартымдылығын арттыру арқылы жүзеге асырылатын болады, ол өз кезегінде рыноктың жаңа қатысушыларына тартымды болатын бәсекелестік ортаның жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді.